Οι πρώτοι από τους κλιματικούς μετανάστες που εγκαταλείπουν το Τουβαλού, ένα σύμπλεγμα ατολλών στον Ειρηνικό Ωκεανό, έφτασαν τις τελευταίες ημέρες στην Αυστραλία. Αυτή η εικόνα προμηνύει το μέλλον του πλανήτη, καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να εκτοπιστούν από τις χώρες τους τις επόμενες δεκαετίες.

Καθώς η νησιωτική χώρα σταδιακά χάνεται στα κύματα λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, περισσότερο από το ένα τρίτο των 11.000 κατοίκων του Τουβαλού έχουν αιτηθεί συμμετοχή στο πρόγραμμα κλιματικής βίζας για μετανάστευση στην Αυστραλία, στο πλαίσιο συμφωνίας που υπογράφηκε το 2023.

Η Αυστραλία έχει συμφωνήσει να υποδέχεται έως και 280 άτομα ετησίως, ένα όριο που έχει τεθεί για να αποφευχθεί η διαρροή ταλέντων από το Τουβαλού. Η συμφωνία παρέχει στους κλιματικούς μετανάστες τα ίδια προνόμια εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης που ισχύουν για τους Αυστραλούς. Έχουν δημιουργηθεί υπηρεσίες υποστήριξης για τις οικογένειες που θα εγκατασταθούν στη Μελβούρνη, την Αδελαΐδα και το Κουίνσλαντ.

Σε αυτή τη βαθιά χριστιανική κοινότητα με ισχυρούς δεσμούς, ορισμένοι κάτοικοι εκφράζουν φόβους ότι ο εκτοπισμός θα σημάνει το τέλος της κουλτούρας τους.

Ένας από τους πρώτους μετανάστες είναι ο Μανιπούα Πουαφολάου, ο οποίος έφτασε στην Αυστραλία πριν από δύο εβδομάδες. Ως πάστορας μιας από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του Τουβαλού, επιθυμεί να διατηρήσει την πνευματική ζωή της χώρας του στο Ναρακούρτι της Νότιας Αυστραλίας.

«Για όσους μεταναστεύουν στην Αυστραλία, το θέμα δεν είναι μόνο η σωματική και οικονομική τους ευημερία, αλλά και η πνευματική καθοδήγηση», δήλωσε σε βίντεο που δημοσιεύτηκε από το αυστραλιανό υπουργείο Εξωτερικών.

Μεταξύ των πρώτων κατοίκων που επιλέχθηκαν για το πρόγραμμα είναι επίσης η Κιτάι Χαουλάοπι, η πρώτη γυναίκα οδηγός στο Τουβαλού, και η οδοντίατρος Μασίνα Ματόλου με τον σύζυγο και τα τρία παιδιά της.

Σύμφωνα με έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί λόγω καταστροφών που συνδέονται με το κλίμα μόνο την τελευταία δεκαετία.

Σε μια ευρύτερη πρόβλεψη του ΟΗΕ, έως και 1,2 δισεκατομμύρια άτομα θα μπορούσαν να εκτοπιστούν λόγω κλιματικών συνθηκών έως το 2050, στο χειρότερο σενάριο. Οι περισσότεροι θα μετακινηθούν σε ασφαλέστερες περιοχές εντός των χωρών τους, ωστόσο η διασυνοριακή μετανάστευση αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι κλιματικές συνθήκες επιδεινώνονται.

Η θάλασσα γύρω από το Τουβαλού, το οποίο έχει μέσο υψόμετρο μόλις δύο μέτρα, έχει ανέβει κατά 15 εκατοστά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, μια αύξηση μιάμιση φορά μεγαλύτερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Έως το 2050, ερευνητές της NASA εκτιμούν ότι η στάθμη της θάλασσας γύρω από το Τουβαλού θα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον ένα μέτρο, και ότι οι πλημμυρίδες θα καλύπτουν το μισό Φουναφούτι, την κύρια ατόλη όπου ζει το 60% των κατοίκων – μια λωρίδα ξηράς που σε ορισμένα σημεία έχει πλάτος μόλις 20 μέτρα.

Στο χειρότερο σενάριο, η άνοδος θα φτάσει τα δύο μέτρα, γεγονός που σημαίνει ότι το 90% του Φουναφούτι θα χαθεί στα κύματα.

Η ζωή των ντόπιων έχει ήδη αλλάξει, καθώς η θάλασσα έχει εισχωρήσει στα υπόγεια ύδατα. Οι κάτοικοι συλλέγουν το βρόχινο νερό και καλλιεργούν λαχανικά σε υπερυψωμένα παρτέρια.

Για πολλούς, η μετανάστευση φαντάζει πλέον ως η μόνη διέξοδος. Παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες να δημιουργήσει μια νομική βάση για να διασφαλίσει τη συνέχιση της ύπαρξης του Τουβαλού ως κυρίαρχου κράτους, ακόμη και αν χαθεί στα κύματα.

Το Τουβαλού επιδιώκει τροποποίηση του Δικαίου της Θάλασσας, ώστε να διατηρήσει τον έλεγχο μιας τεράστιας θαλάσσιας ζώνης με σημαντικά αλιευτικά δικαιώματα.

Μια άλλη βασική προϋπόθεση για την αναγνώριση ενός κράτους είναι η ύπαρξη ξηράς, ένας όρος που το Τουβαλού θέλει να καταργήσει από το Δίκαιο της Θάλασσας.

Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας είτε μέσω ψηφίσματος του ΟΗΕ.

Η χερσαία έκταση του Τουβαλού είναι μόλις 26 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Επειδή όμως οι εννέα ατόλες του είναι διάσπαρτες σε ένα μεγάλο αρχιπέλαγος, η αποκλειστική οικονομική του ζώνη φτάνει τα 900.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σχεδόν επτά φορές η έκταση της Ελλάδας.