Σε μια τοποθεσία με ιστορικό ψυχροπολεμικών αντιπαραθέσεων, με πυραυλικά συστήματα και σταθμούς ραντάρ, θα πραγματοποιηθεί η σύνοδος κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας στην Αλάσκα. Το ερώτημα είναι ένα: θα υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία για τον πόλεμο στην Ουκρανία, έπειτα από 3,5 χρόνια συγκρούσεων;.

Η συνάντηση, προγραμματισμένη για την Παρασκευή, θα είναι το πρώτο ταξίδι του Πούτιν στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 2015, όταν είχε παρευρεθεί στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Η επιλογή της Αλάσκας, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS, αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς η περιοχή αποτελούσε τμήμα της τσαρικής αυτοκρατορίας έως το 1867.

Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ δεν είναι μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, δεν έχουν νομική υποχρέωση να συλλάβουν τον Πούτιν, παρά το ένταλμα σύλληψης που έχει εκδοθεί εναντίον του για εγκλήματα πολέμου το 2023. Και οι δύο χώρες έχουν επιβεβαιώσει ότι στη συνάντηση θα συμμετάσχουν μόνο ο Πούτιν και ο Τραμπ, παρά τις αρχικές συζητήσεις για ενδεχόμενη συμμετοχή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Το Κρεμλίνο έχει απορρίψει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο συνάντησης Πούτιν-Ζελένσκι, τουλάχιστον μέχρι να υπάρξει μια έτοιμη προς υπογραφή ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ο Πούτιν δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι δεν είναι αντίθετος σε μια τέτοια συνάντηση, αλλά «πρέπει να δημιουργηθούν ορισμένες προϋποθέσεις» που επί του παρόντος «απέχουμε πολύ» από το να εκπληρώσουμε.

Η στάση αυτή έχει ενισχύσει τους φόβους για τον αποκλεισμό της Ουκρανίας από τις διαπραγματεύσεις. Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν ήδη εκφράσει την ανησυχία τους στους Ευρωπαίους συμμάχους, τονίζοντας ότι η ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμμετοχή του Κιέβου. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Αλάσκα αποικίστηκε από τη Ρωσία από τον 18ο αιώνα, έως ότου ο τσάρος Αλέξανδρος Β΄ την πούλησε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1867 για 7,2 εκατομμύρια δολάρια. Μετά την ανακάλυψη τεράστιων φυσικών πόρων, η συμφωνία θεωρήθηκε μάλλον επιπόλαιη.

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Αλάσκα έγινε αντικείμενο νοσταλγίας και αστεϊσμών για τους Ρώσους. Ένα δημοφιλές τραγούδι της δεκαετίας του 1990 έλεγε: «Μην κάνεις τον ανόητο, Αμερική… δώσε πίσω την αγαπημένη μας γη της Αλάσκας».

Ο Σαμ Γκριν, από το King’s College του Λονδίνου, σχολίασε στην πλατφόρμα X ότι ο συμβολισμός της Αλάσκας ως τόπου διεξαγωγής μιας συνόδου για την Ουκρανία είναι «φρικτός, σαν να είχε σχεδιαστεί για να δείξει ότι τα σύνορα μπορούν να αλλάξουν, ότι η γη μπορεί να αγοραστεί και να πουληθεί».

Εν τω μεταξύ, ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να είναι όλο και πιο ενοχλημένος με τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την άρνηση της Ρωσίας να σταματήσει τους βομβαρδισμούς ουκρανικών πόλεων. Το Κίεβο έχει συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός, επιμένοντας ότι η εκεχειρία πρέπει να αποτελέσει το πρώτο βήμα προς την ειρήνη.

Ωστόσο, η Μόσχα έχει θέσει όρους για κατάπαυση του πυρός, τους οποίους ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θεωρεί ανέφικτους. Μεταξύ αυτών, η απόσυρση στρατευμάτων από τις περιοχές που η Ρωσία προσάρτησε παράνομα το 2022, η διακοπή της στρατιωτικής κινητοποίησης και το «πάγωμα» των παραδόσεων δυτικών όπλων. Ο Πούτιν απαιτεί επίσης το Κίεβο να παραχωρήσει τις προσαρτημένες περιοχές (παρότι η Ρωσία δεν τις ελέγχει πλήρως), καθώς και την Κριμαία, να αποσύρει την αίτηση ένταξης στο ΝΑΤΟ, να περιορίσει το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών του και να αναγνωρίσει τη ρωσική ως επίσημη γλώσσα.

Ο Ζελένσκι επιμένει ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, ώστε να την προστατεύουν από μελλοντική ρωσική επιθετικότητα. Ο Πούτιν έχει προειδοποιήσει ότι η Ουκρανία θα αντιμετωπίσει σκληρότερους όρους για την επίτευξη ειρήνης, καθώς τα ρωσικά στρατεύματα προελαύνουν σε άλλες περιοχές για να δημιουργήσουν μια «ζώνη ασφαλείας».

Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να ανταλλάξει αυτές τις πρόσφατες κατακτήσεις με εδάφη που βρίσκονται ακόμη υπό ουκρανικό έλεγχο στις τέσσερις περιοχές που προσάρτησε η Μόσχα. Το Σάββατο, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι «οι Ουκρανοί δεν θα παραδώσουν τη γη τους στον κατακτητή».

Από την άλλη, ο Τραμπ δήλωσε ότι «θα υπάρξουν κάποιες ανταλλαγές εδαφών. Το γνωρίζω αυτό μέσω της Ρωσίας και από συνομιλίες με όλους… προς το καλό, για το καλό της Ουκρανίας. Καλές κινήσεις, όχι κακές. Επίσης, κάποιες κακές και για τους δύο».

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν βλέπει τη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ ως ευκαιρία να εδραιώσει τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας, να κρατήσει την Ουκρανία εκτός ΝΑΤΟ και να αποτρέψει την εγκατάσταση δυτικών στρατευμάτων στο έδαφός της, ώστε η Μόσχα να μπορέσει σταδιακά να την επαναφέρει στη σφαίρα επιρροής της.

Πιστεύει ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ του, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις δυσκολεύονται να αναχαιτίσουν τις ρωσικές προελάσεις στη γραμμή του μετώπου, ενώ σμήνη ρωσικών πυραύλων και drones σφυροκοπούν τη χώρα.

Η συνάντηση συνιστά διπλωματική νίκη για τον Πούτιν, που παραμένει απομονωμένος μετά την εισβολή. Το Κρεμλίνο επιχειρεί να παρουσιάσει την ανανέωση των επαφών με τις ΗΠΑ ως συνάντηση δύο υπερδυνάμεων που επιδιώκουν να λύσουν διάφορα παγκόσμια προβλήματα, με την Ουκρανία να είναι μόνο ένα από αυτά.

Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της ανησυχούν ότι μια σύνοδος χωρίς το Κίεβο θα μπορούσε να επιτρέψει στον Πούτιν να κερδίσει τη στήριξη του Τραμπ και να αναγκάσει την Ουκρανία σε παραχωρήσεις. «Οποιεσδήποτε αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς την Ουκρανία είναι ταυτόχρονα αποφάσεις κατά της ειρήνης», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ζελένσκι. «Δεν θα φέρουν τίποτα. Είναι αποφάσεις-νεκρές. Δεν θα λειτουργήσουν ποτέ».

Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκαν και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, με την επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, να δηλώνει: «Καθώς εργαζόμαστε για μια βιώσιμη και δίκαιη ειρήνη, το διεθνές δίκαιο είναι σαφές: Όλα τα προσωρινά κατεχόμενα εδάφη ανήκουν στην Ουκρανία. Μια βιώσιμη ειρήνη σημαίνει επίσης ότι η επιθετικότητα δεν μπορεί να επιβραβεύεται».

Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δήλωσε την Κυριακή ότι πιστεύει πως ο Ντόναλντ Τραμπ «επιχειρεί να μάθει εάν ο Πούτιν είναι σοβαρός και, αν δεν είναι, τότε τα πράγματα θα σταματήσουν εκεί». «Αν είναι σοβαρός, τότε από την Παρασκευή και μετά η διαδικασία θα συνεχιστεί. Η Ουκρανία θα εμπλακεί, όπως και οι Ευρωπαίοι», πρόσθεσε ο Ρούτε.

Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, από την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν είχε τηλεφωνικές επικοινωνίες με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, τον πρωθυπουργό της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, τον πρόεδρο της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, καθώς και με τους ηγέτες της Νότιας Αφρικής, του Καζακστάν, του Ουζμπεκιστάν, της Λευκορωσίας και του Κιργιστάν. Αυτό, σύμφωνα με τον φιλοκρεμλινικό αναλυτή Σεργκέι Μάρκοφ, υποδηλώνει ότι ο Ρώσος πρόεδρος ίσως ήθελε να ενημερώσει τους σημαντικότερους συμμάχους της Ρωσίας για μια πιθανή συμφωνία.