Η 25χρονη Ζομπέιντα λυγίζει στην ανάμνηση του 5χρονου γιου της, Μουαβίγια, θύμα των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) στην Ελ Τζενέινα τον Ιούνιο του 2023. «Τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας κατάφεραν να ξεφύγουν, αλλά ο μικρός έμεινε πίσω, σφιχτά αγκαλιασμένος με τη μητέρα του», εξομολογήθηκε ο πατέρας, Αρμπάμπ, στην «Κ» από τον καταυλισμό Φαρσανα του Τσαντ. «Δεν δίστασαν. Του έβαλαν το όπλο στον λαιμό και τον σκότωσαν εν ψυχρώ».

Ο Αμπντουλματζίντ περιγράφει την τραγωδία ως αποτέλεσμα μιας βαθύτερης διαμάχης, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2023 ως μια πάλη εξουσίας μεταξύ δύο στρατηγών, αλλά έχει βαθιές ρίζες στις συγκρούσεις μεταξύ Αφρικανών γεωργών και Αράβων νομάδων κτηνοτρόφων. «Στοχεύουν τους μαύρους, γνωρίζοντας πως κάποιος θα έρθει να μαζέψει τα πτώματα».

Ο πόλεμος δημιούργησε τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση παγκοσμίως, με πάνω από 4,2 εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει τις ενέργειες των RSF στο Νταρφούρ ως γενοκτονία. Στην Αντρέ, μια πόλη στα σύνορα Τσαντ-Σουδάν, βρίσκεται ένας απέραντος προσφυγικός καταυλισμός με 236.000 ανθρώπους, στοιβαγμένους σε αυτοσχέδιες καλύβες.

Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις παλεύουν με νύχια και με δόντια να ανταποκριθούν στις αυξημένες ανάγκες. «Εδώ, κάθε μέρα είναι ένας αγώνας ενάντια στον χρόνο και στην ανεπάρκεια της βοήθειας», δηλώνει στην «Κ» ο Πέτρος Μάστακας, συντονιστής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από την πόλη Μπιράκ του Τσαντ.

Σύμφωνα με μαρτυρίες προσφύγων στην «Κ» τον Δεκέμβριο του 2024, η απομόνωση των καταυλισμών δημιουργεί ελάχιστες ευκαιρίες εργασίας και αυξάνει τις ελλείψεις σε τροφή, νερό και ιατρική περίθαλψη, οδηγώντας σε έξαρση ασθενειών. Πολλοί επιλέγουν τον δρόμο προς τον Βορρά, προς τα ορυχεία ή την πλούσια Λιβύη.

Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 311.000 Σουδανοί έχουν βρει καταφύγιο στη Λιβύη, με την πλειονότητα να περνά απευθείας τα σύνορα, ενώ το 11% διέρχεται μέσω Τσαντ, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετανάστευσης. Από εκεί, όσοι έχουν τα χρήματα πληρώνουν διακινητές για να φτάσουν με βάρκες στην Ελλάδα ή την Ιταλία. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, 6.177 Σουδανοί έφτασαν στην Ελλάδα μέσα σε εννέα μήνες του 2025, σημειώνοντας αύξηση 549% σε σχέση με πέρυσι. Οι 4.850 από αυτούς έφτασαν μέσω Κρήτης, όπου αποτελούν το 37% των αφίξεων.

Η κατάληψη της Ελ Φάσερ, της τελευταίας μεγάλης πόλης υπό κυβερνητικό έλεγχο στο νότιο Νταρφούρ, από τους RSF, έχει κάνει τη γενοκτονία ακόμα πιο ορατή. Οι μαχητές, με επικεφαλής τον ταξίαρχο Αμπου Λούλου, δημοσιεύουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο με βασανισμούς και εκτελέσεις αμάχων. Ο κ. Μάστακας προειδοποιεί ότι αυτή η κλιμάκωση της βίας μπορεί να προκαλέσει ένα νέο προσφυγικό κύμα προς το ανατολικό Τσαντ, καθώς χιλιάδες εγκαταλείπουν το Ελ Φάσερ και τα γύρω χωριά. «Με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, αναμένουμε δεκάδες χιλιάδες νέους πρόσφυγες».

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Αθήνα παρακολουθεί στενά την κατάσταση, αναμένοντας να δει αν η αναζωπύρωση της βίας στο Σουδάν θα οδηγήσει σε αυξημένες ροές προς την Ελλάδα. Όσο οι συνθήκες στις γειτονικές χώρες παραμένουν δυσχερείς και η ανθρωπιστική βοήθεια περικόπτεται, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα οι πρόσφυγες να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη.

Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης δήλωσαν στην «Κ» ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε επαφή με τις ευρωπαϊκές αρχές για πιθανή έκτακτη χρηματοδότηση ή στήριξη, σε περίπτωση αυξημένων αφίξεων στην Κρήτη. Επισημαίνεται ότι οι αιτήσεις ασύλου των Σουδανών δεν είχαν «παγώσει» την προηγούμενη περίοδο, με το ποσοστό αποδοχής σε πρώτο βαθμό να αγγίζει το 99%.