Η αναγγελία για την έξοδο του «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο ανέδειξε τα διαχρονικά προβλήματα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, προκαλώντας ένταση. Η Αθήνα κινήθηκε μεθοδικά για να αποφευχθεί κλιμάκωση, λίγο πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.

Από την πρώτη στιγμή, η Αθήνα αντιμετώπισε με δυσπιστία τις κινήσεις της Άγκυρας. Προηγήθηκαν προσπάθειες για να αποτραπεί η μετατροπή μιας πιθανής εξόδου του «Πίρι Ρέις» σε εστία έντασης, καθώς θα παρακολουθείτο στενά από τις ναυτικές δυνάμεις των δύο χωρών, πλέοντας βαθιά στο Κεντρικό Αιγαίο, δυτικά της Λέσβου και της Χίου. Εντατικές διεργασίες έλαβαν χώρα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, με αποτέλεσμα το «Πίρι Ρέις» να παραμείνει στη Σμύρνη.

Παρά τις τεχνικές εξηγήσεις που δόθηκαν και από τις δύο πλευρές για την καθυστέρηση – η Αθήνα επικαλέστηκε την ακαταλληλότητα του πλοίου και η Άγκυρα τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες – είναι σαφές ότι η ανάγκη να διατηρηθούν χαμηλοί τόνοι ενόψει της πιθανής συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην απόφαση να παραμείνει το πλοίο στο λιμάνι της Σμύρνης.

Παράλληλα, η ενεργοποίηση της Δύναμης Δέλτα των Ενόπλων Δυνάμεων και η σημαντική στρατιωτική κινητοποίηση του προηγούμενου δεκαημέρου βρίσκονται στο επίκεντρο. Στελέχη των Ειδικών Δυνάμεων αναπτύχθηκαν σε 30 νησιά και βραχονησίδες, ενώ στην άσκηση συμμετείχαν πάνω από 60 αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) και το σύνολο του Στόλου του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.). Ενεργοποιήθηκαν επίσης χερσαίες δυνάμεις στον Έβρο. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε στον ΑΝΤ1 ότι η άσκηση ήταν προγραμματισμένη και δεν συνδέεται με το «Πίρι Ρέις», τονίζοντας ότι «Τις κάνουμε πάντα τέτοια εποχή μεταξύ 15 και 30 Σεπτεμβρίου».

Κατά τη συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας (ΚΥΣΕΑ), συζητήθηκαν εξοπλιστικά προγράμματα και η νέα δομή των Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ καταγράφηκαν αποκλίνουσες απόψεις σχετικά με την αναγκαιότητα της διακλαδικής άσκησης υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε την εκτίμηση ότι η υπόθεση του «Πίρι Ρέις» δεν θα οδηγήσει σε επεισόδιο, αλλά τόνισε ότι η Ελλάδα δεν επαναπαύεται, αναφερόμενος στην απόφαση για την προμήθεια της 4ης φρεγάτας FDI.

Αναφερόμενος στις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν περί «συντονισμού» μεταξύ των δύο χωρών, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε: «Εγώ δεν ξέρω σε τι αναφέρεται ο Τούρκος υπουργός. Αν αναφέρεται σε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών. Θα συναντήσω τον πρόεδρο Ερντογάν για 8η φορά». Υπογράμμισε ότι παρά την επιδίωξη για «ήρεμα νερά» στο Αιγαίο, η κυβέρνηση ανέλαβε πρωτοβουλίες, όπως η ολοκλήρωση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού και τα πρώτα βήματα για την ανακήρυξη θαλάσσιων πάρκων. Σχετικά με τη συνάντηση με τον κ. Ερντογάν, ανέφερε ότι «δεν υπάρχει ακόμη αυτή η προοπτική, υπάρχει πρόθεση και από τα δύο μέρη να βρεθεί χρόνος, και πιστεύω ότι από τη στιγμή που υπάρχει διάθεση να βρεθεί χρόνος, παρότι θα συμπέσουμε για λίγο, πιστεύω ότι θα μπορέσουμε να βρούμε τον χρόνο».

Για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, ο κ. Μητσοτάκης εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα υπάρξει λύση, τονίζοντας τη σημασία του έργου για την Κύπρο και τη στήριξη της Ελλάδας για γεωπολιτικούς λόγους.

Από την Κωνσταντινούπολη, ο Μανώλης Κωστίδης μεταδίδει ότι η Άγκυρα απάντησε με αντι-NAVTEX στην αιφνιδιαστική άσκηση της Ελλάδας στο Αιγαίο, επαναφέροντας τις θέσεις της για το καθεστώς «αποστρατιωτικοποίησης» των νησιών. Η NAVTEX αναφέρει ότι «οι νήσοι Θάσος, Αγιος Ευστράτιος, Ψαρά, Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Ικαρία, Σάμος, Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως, Καστελλόριζο βρίσκονται υπό καθεστώς μόνιμης αποστρατιωτικοποίησης σύμφωνα με την απόφαση της Διάσκεψης του Λονδίνου της 13ης Φεβρουαρίου 1914, τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης του 1923 και τη Συνθήκη Ειρήνης του Παρισιού του 1947. Επομένως δεν επιτρέπεται να διεξάγονται στρατιωτικές δραστηριότητες στα χωρικά ύδατα αυτών των νησιών».

Τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετέδωσαν ειδήσεις σχετικά με την «αιφνιδιαστική εντολή για το “Πίρι Ρέις”» και την «κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων από την Ελλάδα». Παρά τις αναφορές, το ερευνητικό πλοίο παρέμεινε στο λιμάνι της Σμύρνης, με την τουρκική πλευρά να επιμένει ότι θα αποπλεύσει όταν κριθούν κατάλληλες οι συνθήκες για έρευνες.

Η Άγκυρα αναμένει να δει τις επόμενες κινήσεις της Αθήνας σχετικά με το καλώδιο ηλεκτρικής σύνδεσης, βασιζόμενη στις θέσεις του Χακάν Φιντάν για «συντονισμό». Η Τουρκία υποστηρίζει ότι στην περιοχή βρίσκεται η υφαλοκρηπίδα της και απαιτεί συνεργασία και ενημέρωση, αναφέροντας ότι άλλα έργα πόντισης καλωδίων στην Ανατολική Μεσόγειο ολοκληρώθηκαν χωρίς προβλήματα, αφού έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες.

Επιπλέον, ο πρόεδρος του τουρκικού κοινοβουλίου, Νουμάν Κουρτουλμούς, εξέφρασε την ενόχληση της Τουρκίας για τη στρατιωτική συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας με το Ισραήλ, υποστηρίζοντας ότι το Ισραήλ επιδιώκει να δημιουργήσει εντάσεις και προβλήματα στην περιοχή.

Η τουρκική πλευρά επιθυμεί τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν, αλλά μέχρι χθες το βράδυ δεν είχε οριστικοποιηθεί η ημερομηνία και η ώρα.