Γεννημένος στην Ιορδανία, μέσα σε μια φτωχή οικογένεια Παλαιστινίων προσφύγων, ο Όμαρ Γιάγκι τιμήθηκε με το Νόμπελ Χημείας, υμνώντας τη δύναμη της επιστήμης στη μείωση των ανισοτήτων και τονίζοντας την αδιαμφισβήτητη ανάγκη για διαρκή υποστήριξη της έρευνας.

«Δεν μπορούμε να επιλύσουμε τα προβλήματα της κοινωνίας χωρίς την επιστήμη» και «χωρίς χρηματοδότηση δεν μπορείτε να κάνετε επιστήμη», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανοϊορδανός Όμαρ Γιάγκι σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου.

Ο διακεκριμένος χημικός μοιράστηκε το βραβείο με τον Ιάπωνα Σουσούμου Κιταγκάουα και τον γεννημένο στη Βρετανία Ρίτσαρντ Ρόμπσον, για την πρωτοποριακή ανάπτυξη νέων μοριακών δομών, οι οποίες είναι ικανές να συλλαμβάνουν αέρια.

Αυτή η πολύτιμη τιμητική διάκριση, όπως ο ίδιος υπογραμμίζει, αναδεικνύει «τη δύναμη του δημόσιου αμερικανικού σχολικού συστήματος που δέχεται ανθρώπους σαν εμένα, που προέρχονται από ένα καθόλου προνομιούχο περιβάλλον, ένα περιβάλλον προσφύγων».

«Μεγάλωσα σε ένα πολύ φτωχό σπίτι. Ήμασταν καμιά δεκαριά άτομα σε ένα δωματιάκι που το μοιραζόμασταν με τα ζώα που εκτρέφαμε», εξομολογήθηκε ο Γιάγκι κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Ίδρυμα Νόμπελ.

Το μικρό αυτό δωμάτιο δεν είχε ούτε καν ηλεκτρικό ρεύμα, ούτε πόσιμο νερό. Η μητέρα του, μάλιστα, δεν ήξερε ούτε να διαβάζει, ούτε να γράφει.

Ο Γιάγκι μεγάλωσε στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, το Αμμάν, όπου γεννήθηκε το 1965. Αργότερα, ακολούθησε τις συμβουλές του αυστηρού πατέρα του και μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες για να συνεχίσει τις σπουδές του, σε ηλικία μόλις 15 ετών.

Η πρώτη του γνωριμία με τη χημεία έγινε σε ηλικία 10 ετών. Ο νεαρός τότε Γιάγκι, κατάφερε να εισχωρήσει στη βιβλιοθήκη του σχολείου του, η οποία υπό κανονικές συνθήκες ήταν πάντα κλειδωμένη. Εκεί, επέλεξε τυχαία ένα βιβλίο από ένα ράφι και ανοίγοντάς το, εντυπωσιάστηκε από εικόνες που, παρότι ακατανόητες, τον μάγεψαν. Ήταν η πρώτη του επαφή με τις μοριακές δομές.

«Η επιστήμη είναι η ναυαρχίδα της χώρας μας. Επομένως, δεν μπορούμε να την παρατήσουμε» υποστήριξε με θέρμη ο χημικός, τονίζοντας τον καθοριστικό ρόλο της στην καινοτομία, αλλά και στην προώθηση των ίσων ευκαιριών.

«Οι ευφυείς, ταλαντούχοι και ικανοί άνθρωποι υπάρχουν παντού. Θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην απελευθέρωση του δυναμικού τους, προσφέροντάς τους τις απαραίτητες ευκαιρίες», τόνισε εμφατικά ο νομπελίστας.

Η ερευνητική του ομάδα κατάφερε κάτι πραγματικά εντυπωσιακό: να εξαγάγει νερό από τον άνεμο της ερήμου της Αριζόνας, όπου ο ίδιος έκανε τα πρώτα του ακαδημαϊκά βήματα.

«Ξεκίνησα στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνας τη σταδιοδρομία μου και το όνειρό μου ήταν να δημοσιεύσω τουλάχιστον ένα άρθρο που θα δεχόταν 100 αναφορές. Σήμερα, οι φοιτητές μου λένε ότι η ομάδα μας έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 250.000 αναφορές», δήλωσε με εμφανή ικανοποίηση.

Αφού ξεκίνησε τις σπουδές του στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, όπου έκανε διάφορες μικροδουλειές για να στηριχθεί οικονομικά, έλαβε το διδακτορικό του στη χημεία στο Ιλινόι. Στη συνέχεια, δίδαξε σε διάφορα αμερικανικά πανεπιστήμια, πριν ενταχθεί στο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας το 2012.

Οι εργασίες των φετινών βραβευμένων δημιούργησαν δεκάδες χιλιάδες νέα και διαφορετικά μοριακά δίκτυα, ικανά να συλλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα, να αποθηκεύουν αέρια, αλλά και να διαχωρίζουν τις PFAS, αυτές τις συνθετικές χημικές ουσίες που χρειάζονται εξαιρετικά πολύ χρόνο για να αποσυντεθούν και μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία, μολύνοντας το νερό.

«Η ομορφιά της χημείας έγκειται στο γεγονός ότι εάν μάθετε να ελέγχετε το υλικό στο επίπεδο του ατόμου και του μορίου, το δυναμικό είναι τεράστιο και εμείς ανοίξαμε ένα χρυσωρυχείο με αυτόν τον τρόπο, και ο τομέας αναπτύχθηκε», κατέληξε ο Όμαρ Γιάγκι.