Τα εμβληματικά αγάλματα Μοάι στο Νησί του Πάσχα δεν ήταν προϊόν μιας κεντρικής εξουσίας, αλλά πολλών αυτόνομων οικογενειακών ομάδων, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Μπίνγκαμπτον της Νέας Υόρκης ανέλυσαν τρισδιάστατα το λατομείο Ράνο Ραρακού, αποκαλύπτοντας πως τα αγάλματα κατασκευάστηκαν από μικρές, ανεξάρτητες ομάδες που εργάζονταν παράλληλα.

Η έρευνα, με επικεφαλής τον Καρλ Φίλιπ Λίπο και τους συνεργάτες του, προτείνει ότι τα μνημεία, ύψους περίπου 4 μέτρων, λαξεύτηκαν μεταξύ 1250 και 1500 μ.Χ. από αποκεντρωμένες ομάδες.

Το Νησί του Πάσχα φημίζεται για τα εκατοντάδες λίθινα αγάλματα (Μοάι) που δημιούργησαν οι πολυνησιακές κοινότητες. Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η κοινωνία ήταν οργανωμένη σε αυτόνομες οικογενειακές ομάδες, γεγονός που οδήγησε τους ερευνητές να αναρωτηθούν αν αυτή η δομή επηρέασε και τη λάξευση των Μοάι.

Στο πλαίσιο της έρευνας, συλλέχθηκαν πάνω από 11.000 εικόνες της περιοχής Ράνο Ραρακού, του κύριου λατομείου Μοάι, οι οποίες συνενώθηκαν σε ένα τρισδιάστατο μοντέλο που απεικόνιζε εκατοντάδες αγάλματα σε διάφορα στάδια παραγωγής. Η ανάλυση του ψηφιακού μοντέλου αποκάλυψε 30 ξεχωριστά εργαστήρια, το καθένα με διαφορετικές τεχνικές λάξευσης.

Η ερευνητική ομάδα εντόπισε επίσης ενδείξεις ότι ολοκληρωμένα ή ημιτελή Μοάι μετακινούνταν από το λατομείο προς διάφορες κατευθύνσεις. Αυτά τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η κατασκευή και η μεταφορά των αγαλμάτων ακολουθούσαν ένα αποκεντρωμένο μοντέλο, σε αντιστοιχία με την κοινωνική οργάνωση του Ράπα Νούι.

Το συμπέρασμα αυτό ανατρέπει την αντίληψη ότι μεγάλα έργα απαιτούν αυστηρή ιεραρχία ή κεντρική διοίκηση. Οι ομοιότητες μεταξύ των Μοάι φαίνεται να οφείλονται σε πολιτισμικές ανταλλαγές μεταξύ των κοινοτήτων και όχι σε μια συλλογική προσπάθεια. Το νέο μοντέλο του λατομείου παρέχει ένα λεπτομερές σύνολο δεδομένων για μελλοντικές έρευνες και για τη διατήρηση των Μοάι, που αποτελούν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η ίδια αναλυτική μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους.

«Το μεγαλύτερο μέρος του λεγόμενου μυστηρίου του Ράπα Νούι προέρχεται από την έλλειψη ανοιχτών, λεπτομερών δεδομένων που θα επέτρεπαν στους ερευνητές να αξιολογήσουν υποθέσεις και να αναπτύξουν εξηγήσεις», αναφέρουν οι συγγραφείς.

«Εδώ, παρουσιάζουμε το πρώτο υψηλής ανάλυσης τρισδιάστατο μοντέλο του λατομείου Μοάι στο Ράνο Ραρακού, του κεντρικού λατομείου όπου κατασκευάστηκαν σχεδόν 1.000 αγάλματα, προσφέροντας νέες γνώσεις για τις διαδικασίες οργάνωσης και παραγωγής αυτών των γιγαντιαίων μεγαλιθικών μορφών», σημειώνουν.

Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό PLOS One.