Έντονη κινητικότητα παρατηρείται στο γεωπολιτικό σκηνικό του Αιγαίου, καθώς η Τουρκία προχωρά σε μία ακόμη αμφιλεγόμενη κίνηση. Η έκδοση NAVTEX για έξοδο του ωκεανογραφικού «Πίρι Ρέις» με σκοπό την πραγματοποίηση επιστημονικών ερευνών σε θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου, συνιστά μία σαφή προσπάθεια αμφισβήτησης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η χρονική στιγμή της κίνησης αυτής μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Λίγες ημέρες πριν, την περασμένη Πέμπτη, ακολούθησε η ανακοίνωση της αμερικανικής CHEVRON για την υποβολή επίσημης προσφοράς σχετικά με έρευνες στα θαλάσσια οικόπεδα που βρίσκονται νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Αμέσως μετά, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, έσπευσε από την Ιταλία να διαμηνύσει ότι οι έρευνες στην Μεσόγειο οφείλουν να διεξάγονται με απόλυτο σεβασμό στα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών. Η δήλωση αυτή, αν και έμμεση, υπενθυμίζει με σαφήνεια τις τουρκικές αξιώσεις που επιδιώκουν να εδραιωθούν μέσω του παράνομου τουρκολυβικού μνημονίου, το οποίο και «τέμνει» τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης. Η ενόχληση της Άγκυρας είναι εμφανής, ιδίως καθώς οι επίμονες προσπάθειες να πειστεί η Βεγγάζη να επικυρώσει το μνημόνιο από τη βουλή των αντιπροσώπων της Ανατολικής Λιβύης, δεν έχουν καρποφορήσει.

Η έξοδος του «Πίρι Ρέις» εκλαμβάνεται ως άμεση αντίδραση στις παραπάνω εξελίξεις. Παρότι οι έρευνες του ωκεανογραφικού σκάφους δεν είναι παράνομες, η αμφισβητούμενη δικαιοδοσία έκδοσης NAVTEX αποτελεί έναν τρόπο για την Άγκυρα να προωθήσει τις θέσεις της σχετικά με την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Η τουρκική NAVTEX αφορά θαλάσσια τμήματα δυτικά της Λέσβου και νότια της Χίου, φτάνοντας μέχρι τη νησίδα Καλόγερος, περιοχές που περιλαμβάνουν τμήματα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η Άγκυρα επαναφέρει το ζήτημα της δυνητικής τουρκικής υφαλοκρηπίδας, βασιζόμενη στη θέση ότι τα νησιά δεν έχουν δικαιώματα σε υφαλοκρηπίδα πέραν των χωρικών υδάτων των έξι ναυτικών μιλίων. Η Αθήνα απάντησε άμεσα με την έκδοση αντίστοιχης αντι-NAVTEX.

Η τακτική της Τουρκίας να χρησιμοποιεί πλοία για επιστημονικές έρευνες έχει προκαλέσει σοβαρές κρίσεις στο παρελθόν, όπως συνέβη με το πλοίο «Χόρα» και το «Πίρι Ρέις». Η στάση που θα τηρήσει το «Πίρι Ρέις» κατά την έξοδό του στη θάλασσα από το λιμάνι της Σμύρνης θα καθορίσει και την έκταση της τουρκικής πρόκλησης.

Επιπλέον, η κίνηση αυτή λαμβάνει χώρα μόλις μία εβδομάδα πριν από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου είναι προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η οποία δεν έχει οριστικοποιηθεί. Η προοπτική ουσιαστικών συζητήσεων φαντάζει αβέβαιη, εφόσον η Τουρκία συνεχίσει να κλιμακώνει την ένταση με παρόμοιες ενέργειες.

Στο μεταξύ, αύριο αναμένεται στην Αθήνα ο Ταχέρ Σαλέμ Αλ Μπαούρ, ασκών χρέη υπουργού Εξωτερικών της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, για συνάντηση με τον Γιώργο Γεραπετρίτη. Σκοπός της συνάντησης είναι ο καθορισμός ενός χρονοδιαγράμματος για την έναρξη συζητήσεων μεταξύ των τεχνικών επιτροπών για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Όπως δήλωσε ο κ. Γεραπετρίτης σε συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ, υπάρχει «εκπεφρασμένη βούληση της κυβέρνησης στη Δυτική Λιβύη να ξεκινήσουν οι συζητήσεις αυτές».

Οι προσπάθειες της Αθήνας για προσέγγιση τόσο με τη Δυτική, όσο και με την Ανατολική Λιβύη, και ιδίως η προοπτική επανάληψης των συζητήσεων για τον καθορισμό θαλασσίων ζωνών, αποτελούν ένα επιπλέον σημείο τριβής για την Άγκυρα.