Νέα ερευνητική εργασία υποστηρίζει ότι οι αυστραλοπίθηκοι και οι Νεάντερταλ, προϊστορικοί συγγενείς του ανθρώπου, ήταν ιδιαίτερα ευάλωτοι στον τοξικό μόλυβδο. Σύμφωνα με τη μελέτη, η ανθεκτικότητα που αναπτύξαμε στον μόλυβδο ενδέχεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κυριαρχία του είδους μας.

Οι ερευνητές επισημαίνουν τον τοξικό χαρακτήρα του μολύβδου για το νευρικό σύστημα, υποθέτοντας ότι η έκθεση σε αυτόν ίσως εμπόδισε τους Νεάντερταλ και άλλα αρχαϊκά είδη να αναπτύξουν υψηλότερη νοημοσύνη και κοινωνικότητα. Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι σε αυτά τα συμπεράσματα.

Παρόλο που η δηλητηρίαση από μόλυβδο συνήθως θεωρείται ένα σύγχρονο φαινόμενο, συνδεδεμένο με την εξόρυξη μετάλλων, την εκβιομηχάνιση και τη χρήση μολύβδου στη βενζίνη, η ρύπανση από μόλυβδο ξεκίνησε πολύ νωρίτερα. Αρχικά, εντοπίστηκε στα χυτήρια χαλκού της αρχαίας Ελλάδας. Το πρόβλημα κλιμακώθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όπου ο μόλυβδος χρησιμοποιούνταν εκτενώς σε σωλήνες ύδρευσης και μαγειρικά σκεύη.

Στη δημοσιευμένη μελέτη στο Science Advances, μια διεθνής ομάδα ερευνητών εξέτασε 51 απολιθωμένα δόντια προϊστορικών πιθήκων, αρχαϊκών ειδών ανθρώπου (όπως οι Νεάντερταλ) και προϊστορικών Homo sapiens. Το 73% των δειγμάτων εμφάνισαν σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις μολύβδου, πιθανώς λόγω της κατανάλωσης φυτών ή νερού από περιοχές με υψηλή περιεκτικότητα μολύβδου στο έδαφος.

Στη συνέχεια, η ομάδα μελέτησε την επίδραση του μολύβδου σε γονίδια που σχετίζονται με την ανάπτυξη του νευρικού συστήματος. Χρησιμοποιώντας εργαστηριακά μοντέλα εγκεφάλου (οργανοειδή), εξέτασαν δύο εκδοχές του γονιδίου NOVA1, μία από ανθρώπους και μία από Νεάντερταλ.

Ο Ρενό Ζιονές-Μπουαγιό του Πανεπιστημίου του Σταυρού του Νότου στην Αυστραλία, επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε στο New Scientist: "Αυτό που βλέπουμε είναι ότι το σύγχρονο NOVA1 στρεσάρεται πολύ λιγότερο από τον νευροτοξικό μόλυβδο".

Σε πειράματα με οργανοειδή εγκεφάλου που έφεραν την αρχαϊκή εκδοχή του NOVA1, η έκθεση σε μόλυβδο επηρέασε τους νευρώνες που εκφράζουν το γονίδιο FOXP2, το οποίο πιστεύεται ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της γλώσσας. Μεταλλάξεις αυτού του γονιδίου είναι γνωστό ότι προκαλούν σοβαρά προβλήματα επικοινωνίας.

Αντίθετα, το γονίδιο FOXP2 του σύγχρονου ανθρώπου δεν φάνηκε να επηρεάζεται από τον μόλυβδο.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η φυσική έκθεση σε μόλυβδο δημιούργησε εξελικτικές πιέσεις που οδήγησαν στην ανάπτυξη ανθεκτικών γονιδίων, όπως το NOVA1, κάτι που δεν συνέβη στους προϊστορικούς συγγενείς μας. Ο Ζιονές-Μπουαγιό δήλωσε ότι τα ευρήματα «υποδεικνύουν ότι ο μόλυβδος έπαιξε ρόλο στην εξελικτική διαδρομή μας».

Παρόλα αυτά, ανεξάρτητοι ερευνητές, όπως η Σάρα Μπέιλι, ανθρωπολόγος του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, εξέφρασαν επιφυλάξεις. Όπως δήλωσε στο Science, «Σε αυτή τη φάση, οι ενδείξεις δεν με πείθουν». Επιπλέον, επισημαίνεται ότι το σχετικά μικρό δείγμα και η ατελής αντανάκλαση της εγκεφαλικής αντίδρασης στον μόλυβδο από τα οργανοειδή αποτελούν περιορισμούς της μελέτης.