Το να μαζεύεις κοχύλια στην παραλία είναι μια από τις κλασικές καλοκαιρινές συνήθειες, όπως το παγωμένο καρπούζι. Ωστόσο, αυτή η φαινομενικά αθώα συνήθεια έχει σημαντικές επιπτώσεις για τις ακτές και τους μόνιμους κατοίκους τους, προειδοποιούν επιστήμονες.

Ο Μάικλ Κοβαλέφσκι, ερευνητής του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, εξηγεί: «Ας υποθέσουμε ότι έχουμε 10 δισεκατομμύρια επισκέψεις στις παραλίες παγκοσμίως κάθε χρόνο. Αν ένας επισκέπτης στους 100 συλλέξει ένα κοχύλι, μιλάμε για 10.000 τόνους κοχυλιών που εξαφανίζονται ετησίως από τις ακτές».

Αυτή η ποσότητα αντιστοιχεί σε τρεις πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων. Καθώς ο μαζικός τουρισμός επηρεάζει τα οικοσυστήματα της Μεσογείου, οι απώλειες αυξάνονται.

Το 2014, ο Κοβαλέφσκι και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης δημοσίευσαν μια μελέτη στο PLoS One, καταγράφοντας δραματικές απώλειες στην παραλία Λάργκα στην Καταλονία. Συγκριτικά με τις δειγματοληψίες του 1978-1981, τα όστρακα μειώθηκαν σχεδόν κατά τρεις φορές μέχρι το 2010.

Οι οικολογικοί δείκτες παρέμειναν σταθεροί για 30 χρόνια και η πληθυσμιακή δυναμική των μαλακίων δεν άλλαξε. Αυτό υποδηλώνει ότι οι τουρίστες, που αυξήθηκαν κατά 2,7 φορές την ίδια περίοδο, είναι ο κύριος παράγοντας.

«Ο περισσότερος τουρισμός σημαίνει μεγαλύτερη οικιστική ανάπτυξη στην παράκτια περιοχή και αυξημένη δραστηριότητα σκαφών», λέει ο Κοβαλέφσκι, προσθέτοντας ότι «η χρήση μηχανημάτων για τον καθαρισμό των ακτών αυξάνεται σταθερά. Αυτά τα μηχανήματα σαρώνουν την άμμο και κονιορτοποιούν τα κοχύλια».

Επιπλέον, οι ίδιοι οι τουρίστες συμβάλλουν στην κατάσταση. «Δεν είναι σημαντικό πρόβλημα το να πάρεις ένα κοχύλι», λέει ο Κοβαλέφσκι, «αλλά πολλοί μαζεύουν ολόκληρους κουβάδες κοχυλιών που καταλήγουν στα σκουπίδια».

Στην Ισπανία, η συλλογή κοχυλιών είναι παράνομη. Παρόλο που δεν ασκείται δίωξη για ένα μόνο κοχύλι, η νομοθεσία προβλέπει πρόστιμα από 500 έως 3.000 ευρώ.

Πέρα από τη συλλεκτική τους αξία, τα όστρακα παίζουν σημαντικό ρόλο στα οικοσυστήματα. Όπως λέει ο Φερνάντο Γκαρσία Γκερέρο, επιμελητής μαλακίων στο Εθνικό Μουσείο Φυσικών Επιστημών της Ισπανίας, «είναι μέρος του φυσικού οικοσυστήματος που διατηρεί τις παραλίες μας ζωντανές και σταθερές».

Τα όστρακα σταθεροποιούν τις αμμώδεις παραλίες. «Κάθε κοχύλι, όσο μικρό κι αν είναι, βοηθά να μείνει η άμμος στη θέση της, επιβραδύνοντας την απώλεια σε κάθε παλίρροια. Χάρη στα κοχύλια, οι παραλίες διατηρούν το σχήμα, τη σταθερότητα και την ικανότητά τους να αντιστέκονται στη διάβρωση», εξηγεί ο Γκαρσία.

Ο Τζόρντι Μαρτινέλ Καλικό, συνεργάτης του Κοβαλέφσκι στη μελέτη του 2014, προσθέτει: «Όταν τα όστρακα διαλύονται, επηρεάζουν την οξύτητα του νερού, καθώς περιέχουν ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο αλλάζει το pH». Το ασβέστιο που απελευθερώνεται από τη διάλυση των οστράκων ανακυκλώνεται στη θάλασσα και χρησιμεύει ως δομικό υλικό για άλλα είδη που παράγουν όστρακα.

Τα κοχύλια προσφέρουν καταφύγιο σε πολλούς οργανισμούς, από μικρά ασπόνδυλα μέχρι φύκια. Κάποια πουλιά τα χρησιμοποιούν για να χτίζουν τις φωλιές τους ή να ακονίζουν τα ράμφη τους.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι ανθρώπινες επιπτώσεις στα παράκτια οικοσυστήματα είναι σε μεγάλο βαθμό αναπόφευκτες, αλλά μπορούν να περιοριστούν μέσω της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Ο Κοβαλέφσκι καταλήγει: «Το να πάρεις ένα κοχύλι μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, αλλά δεν είναι. Καλύτερα να το αφήσετε εκεί που είναι».