Οι κουκκίδες σε αυτήν την εικόνα, το φως των οποίων ταξίδεψε πάνω από 12 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη, ίσως κρύβουν το μυστικό των πρώτων γαλαξιών.

Οι αστρονόμοι, μετά την εκτόξευση του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb της NASA το 2022, έχουν ανακαλύψει εκατοντάδες «μικρές κόκκινες κουκκίδες». Αυτά τα μυστηριώδη σώματα, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ίσως είναι ένα νέο είδος ουράνιου σώματος: μια γιγάντια σφαίρα αερίου, μεγαλύτερη από το Ηλιακό Σύστημα, με μια μαύρη τρύπα στο εσωτερικό της.

Ορισμένοι επιστήμονες αποκαλούν αυτά τα παράξενα αντικείμενα «άστρα μελανών οπών». Θεωρούν ότι ίσως μετεξελίχθηκαν στις γιγάντιες μαύρες τρύπες που βρίσκονται στα κέντρα των γαλαξιών και καθορίζουν την εξέλιξή τους. Με άλλα λόγια, οι κουκκίδες ίσως είναι τα έμβρυα των πρώτων γαλαξιών στο Σύμπαν.

«Πιστεύω ότι πλησιάζουμε στην απάντηση», σχολίασε στο περιοδικό Science η Τζένι Γκριν, αστροφυσικός του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, και πρόσθεσε: «Σίγουρα μπορώ να φανταστώ ότι ο Γαλαξίας μας ήταν κάποτε μια μικρή κόκκινη κουκίδα».

Οι αρχικές υποψίες ότι οι μικρές κόκκινες κουκκίδες είναι ανώριμοι γαλαξίες διαψεύστηκαν λόγω του μικρού τους μεγέθους, το οποίο δεν επιτρέπει στο James Webb να διακρίνει λεπτομέρειες. Μια δεύτερη εξήγηση, ότι οι κουκκίδες είναι μαύρες τρύπες που απορροφούν αέρια, διαψεύστηκε τον Μάιο, όταν διαπιστώθηκε ότι δεν εκπέμπουν ακτίνες Χ.

Μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Κολοράντο στο Μπόλντερ, που παρουσιάστηκε στο ηλεκτρονικό αποθετήριο arXiv, επαναφέρει ένα σενάριο που είχε προταθεί πριν από 20 χρόνια. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι τα πρώτα άστρα του Σύμπαντος ήταν πελώρια λόγω της αφθονίας υδρογόνου και ήλιου. Όταν αυτά τα γιγάντια άστρα πέθαναν, ο πυρήνας τους κατέρρευσε σε μαύρη τρύπα, αφήνοντας πίσω του το εξωτερικό στρώμα αερίου. Η αλληλεπίδραση του αερίου με τη μαύρη τρύπα κάνει το σύστημα να λάμπει με κοκκινωπό φως. Όπως εξήγησε η Γκριν, «Βασικά, το αέριο είναι αδιαφανές και γι΄αυτό ακτινοβολεί ως άστρο».

Αν οι μικρές κόκκινες κουκκίδες είναι όντως «άστρα μελανών οπών», η ανακάλυψη θα εξηγούσε πώς σχηματίστηκαν οι πρώτες μαύρες τρύπες στο Σύμπαν, γύρω από τις οποίες σχηματίστηκαν αργότερα οι πρώτοι γαλαξίες.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τσίνγκουα στην Κίνα ανακάλυψαν αυτό τον μήνα μικρές κόκκινες κουκκίδες σε απόσταση 2,5 δισεκατομμυρίων ετών φωτός, οι οποίες σχηματίστηκαν όταν το Σύμπαν είχε ήδη ωριμάσει. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η διαδικασία σχηματισμού πελώριων άστρων συνεχίζεται μέχρι σήμερα σε κάποιες περιοχές του Σύμπαντος. Περαιτέρω παρατηρήσεις αναμένεται να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν τις ενδείξεις ότι τα σώματα αυτά κρύβουν μαύρες τρύπες στην καρδιά τους.