Το ανεξήγητο αίνιγμα του εκκρεμούς του Γαλιλαίου: Γιατί το μέτρο ταυτίστηκε με το δευτερόλεπτο;

Λίβιο Μπουρατίνι: Ο «πατέρας» του μέτρου που δεν γνωρίζαμε!

Επιστήμη
Δημοσιεύθηκε  · 2 λεπτά ανάγνωση

Ο Λίβιο Μπουρατίνι, ένας Ιταλός επιστήμονας του 17ου αιώνα, ήταν ο πρώτος που πρότεινε τον όρο «μέτρο» ως μονάδα μέτρησης απόστασης. Το 1675, ο Μπουρατίνι, μελετητής του Γαλιλαίου, υποστήριξε ότι η βασική μονάδα μήκους θα έπρεπε να είναι το μήκος ενός εκκρεμούς που ολοκληρώνει μία ταλάντωση ανά δευτερόλεπτο. Για αυτή τη μονάδα, επέλεξε τη λέξη «μέτρο», από το ελληνικό «μέτρον», που σημαίνει «μέτρηση».

Αν και σήμερα χρησιμοποιούμε έναν εντελώς διαφορετικό ορισμό, βασισμένο στην ταχύτητα του φωτός, η ιδέα του Μπουρατίνι αποτέλεσε ένα από τα πρώτα βήματα προς έναν διεθνή τρόπο μέτρησης. Ο Μπουρατίνι έζησε σε μια εποχή μεγάλων επιστημονικών ανακαλύψεων και εργάστηκε αρχικά ως αιγυπτιολόγος, μετρώντας οβελίσκους.

Η πορεία του άλλαξε όταν εγκαταστάθηκε στην Πολωνία και γνώρισε έναν μαθητή του Γαλιλαίου. Εμπνευσμένος από την ανακάλυψη του Γαλιλαίου για την ισοχρονία του εκκρεμούς, πίστευε ότι ένα απλό εκκρεμές θα επέτρεπε σε οποιονδήποτε, οπουδήποτε, να ορίσει με ακρίβεια το μήκος του μέτρου. Η πρότασή του ήταν πρακτική και επαναστατική.

Παρότι φαινομενικά ιδανικό, το εκκρεμές δεν μπορούσε τελικά να αποτελέσει διεθνές πρότυπο, καθώς η περίοδος ταλάντωσής του εξαρτάται και από τη βαρύτητα, η οποία διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Ο Χόυχενς απέδειξε πως δύο ίδιοι μηχανισμοί, τοποθετημένοι σε διαφορετικά μέρη της Γης, δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα.

Ακολούθησαν και άλλες προσπάθειες, όπως ο ορισμός που δόθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση το 1791: το μέτρο ορίστηκε τότε ως το δεκατοεκατομμυριοστό του τόξου ενός μεσημβρινού από τον Βόρειο Πόλο έως τον Ισημερινό. Αργότερα αποδείχθηκε ότι και αυτός ο ορισμός βασιζόταν σε ανακριβή δεδομένα.

Ο σημερινός ορισμός διαμορφώθηκε το 1983, με βάση την ταχύτητα του φωτός στο κενό. Έκτοτε, το μέτρο ορίζεται ως η απόσταση που διανύει το φως σε 1/299.792.458 του δευτερολέπτου. Παρά τις διαφορετικές προσπάθειες του παρελθόντος, όλες συνέβαλαν τελικά στη διαμόρφωση της μονάδας μήκους που χρησιμοποιούμε σήμερα. Ο Μπουρατίνι άφησε το αποτύπωμά του στην ιστορία της μέτρησης.