Μια νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας ρίχνει φως στο γιατί τα κουνούπια προτιμούν να τσιμπούν κάποιους ανθρώπους περισσότερο από άλλους, αποκαλύπτοντας δύο απρόσμενους «πρωταγωνιστές»: την κατανάλωση μπύρας και το σεξ. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι συνήθειες της προηγούμενης νύχτας μπορούν να κάνουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα ήσυχο καλοκαιρινό βράδυ και σε ένα ξύπνημα γεμάτο τσιμπήματα. Η μελέτη, που βρίσκεται ακόμη υπό αξιολόγηση, διεξήχθη με έναν ευρηματικό τρόπο: σε ένα μουσικό φεστιβάλ.

Η ομάδα του βιολόγου Φέλιξ Χολ θέλησε να κατανοήσει καλύτερα ποιες βιολογικές και αισθητηριακές ενδείξεις κάνουν κάποιον πιο «ελκυστικό» στα κουνούπια. Αντί για εργαστήριο, έστησαν ένα pop-up εργαστήριο στο φεστιβάλ Lowlands του 2023, κοντά στο Άμστερνταμ. Εκεί, 500 εθελοντές απάντησαν σε ένα λεπτομερές ερωτηματολόγιο για τις συνήθειές τους, από την υγιεινή μέχρι την ερωτική τους δραστηριότητα. Στη συνέχεια, έβαλαν το χέρι τους σε ένα κλουβί γεμάτο κουνούπια, σε ένα πείραμα απολύτως ασφαλές.

Ο μηχανισμός είχε τρύπες που επέτρεπαν στα κουνούπια να «μυρίσουν» τον εθελοντή, αλλά όχι να τον τσιμπήσουν. Η συσκευή κατέγραφε την αντίδραση των κουνουπιών, συγκρίνοντας την προτίμησή τους ανάμεσα σε κάθε συμμετέχοντα και ένα μπολ με διάλυμα ζάχαρης. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ένα σαφές μοτίβο: τα κουνούπια έδειχναν ενθουσιασμό για όσους είχαν καταναλώσει αλκοόλ και είχαν κάνει σεξ το προηγούμενο βράδυ. Όσοι είχαν πιει μπύρα και είχαν ερωτική επαφή ήταν περίπου 1,35 φορές πιο ελκυστικοί για τα κουνούπια από όσους δεν είχαν κάνει ούτε το ένα ούτε το άλλο.

Αντίθετα, οι εθελοντές που είχαν πλύνει τα χέρια τους ή είχαν χρησιμοποιήσει αντηλιακό ήταν λιγότερο δελεαστικοί. Ο συνδυασμός ιδρώτα, αλκοόλ και ορμονικών αλλαγών φαίνεται να δημιουργεί ένα «άρωμα» στο οποίο τα κουνούπια δεν μπορούν να αντισταθούν. Η μελέτη ονομάστηκε «Mosquito Magnet Trial» και είναι η μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα. Οι επιστήμονες δηλώνουν βέβαιοι για το βασικό τους συμπέρασμα: Τα κουνούπια έλκονται περισσότερο από όσους πίνουν μπύρα, κάνουν σεξ και παραλείπουν το αντηλιακό, έχοντας «μια αδυναμία στους ηδονιστές».

Οι θηλυκές, που είναι και οι μόνες που τσιμπούν, καθοδηγούνται από οσφρητικά και χημικά ερεθίσματα. Το διοξείδιο του άνθρακα που εκπνέουμε είναι το πρώτο σήμα, αλλά ρόλο παίζουν και τα αρώματα του δέρματος, τα βακτήρια, τα επίπεδα ορμονών και η θερμοκρασία του σώματος. Το αλκοόλ αυξάνει τη θερμοκρασία του δέρματος και αλλάζει τη χημική του υπογραφή, ενώ η ερωτική δραστηριότητα ενδέχεται να ενισχύει την παραγωγή φερομονών.

Τα κουνούπια είναι ο πιο θανατηφόρος οργανισμός στον πλανήτη, υπεύθυνα για περίπου 2,7 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο, καθώς μεταφέρουν ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, η ελονοσία, ο ιός Ζίκα και ο ιός του Δυτικού Νείλου. Καθώς η κλιματική αλλαγή επεκτείνει τις περιοχές όπου ζουν, η κατανόηση των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο έκθεσης γίνεται ακόμη πιο κρίσιμη. Σε περιοχές της Αφρικής, της Ασίας και της Νότιας Ευρώπης, τα κουνούπια-φορείς ιών εμφανίζονται όλο και πιο συχνά.

Η μελέτη εντοπίζει συμπεριφορικούς παράγοντες που επηρεάζουν την έλξη των κουνουπιών και άρα τον κίνδυνο ασθενειών. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη χημεία του σώματός μας, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε τι τρώμε, τι πίνουμε και πώς φροντίζουμε το δέρμα μας. Οι ερευνητές προτείνουν τρεις βασικές πρακτικές: περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ, τακτική χρήση αντηλιακού και καλή προσωπική υγιεινή. Όσο για το σεξ, οι επιστήμονες προτιμούν να το αφήσουν στη διακριτική ευχέρεια του καθενός.

Χρειάζεται περισσότερη έρευνα, αναγνωρίζουν οι ερευνητές. Οι συνθήκες ενός μουσικού φεστιβάλ απέχουν πολύ από το τυπικό περιβάλλον μελέτης εντόμων. Όπως σημειώνει ο Φέλιξ Χολ, «αν θέλουμε να κατανοήσουμε τα κουνούπια, πρέπει να τα μελετήσουμε σε πραγματικές συνθήκες, όχι σε τεχνητά περιβάλλοντα». Ίσως, λοιπόν, τα κουνούπια ξέρουν περισσότερα για εμάς απ’ ό,τι νομίζουμε. Έχουν, όπως φαίνεται, προτίμηση στους «ηδονιστές» - εκείνους που πίνουν, κάνουν έρωτα και ζουν στο έπακρο.