Οι πρώτοι από τους κλιματικούς μετανάστες που εγκαταλείπουν το Τουβαλού, τις ατόλες του Ειρηνικού που απειλούνται από τη θάλασσα, έφτασαν στην Αυστραλία. Αυτή η σκηνή προοιωνίζεται το μέλλον του πλανήτη, καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να εκτοπιστούν τις επόμενες δεκαετίες.

Καθώς η νησιωτική χώρα χάνεται στα κύματα λόγω της ανόδου της στάθμης των ωκεανών, πάνω από το ένα τρίτο των 11.000 κατοίκων του Τουβαλού έχει υποβάλει αίτηση για το πρόγραμμα κλιματικής βίζας, με σκοπό να μεταναστεύσει στην Αυστραλία, στο πλαίσιο της συμφωνίας που υπογράφηκε το 2023.

Η Αυστραλία έχει συμφωνήσει να υποδέχεται έως και 280 άτομα ετησίως, ένα όριο που τέθηκε για να αποφευχθεί η διαρροή ταλέντων από το Τουβαλού. Αυτή η συμφωνία παρέχει στους κλιματικούς μετανάστες τα ίδια προνόμια παιδείας και περίθαλψης που απολαμβάνουν οι Αυστραλοί. Δημιουργούνται υπηρεσίες υποστήριξης για τις οικογένειες που θα εγκατασταθούν στη Μελβούρνη, την Αδελαΐδα και το Κουίνσλαντ.

Ωστόσο, σε αυτή τη βαθιά χριστιανική κοινότητα με ισχυρούς δεσμούς, ορισμένοι κάτοικοι εκφράζουν φόβους ότι ο εκτοπισμός θα σημάνει και το τέλος της κουλτούρας τους.

Ένας από τους πρώτους μετανάστες είναι ο Μανιπούα Πουαφολάου, ο οποίος έφτασε στην Αυστραλία πριν από δύο εβδομάδες. Ως πάστορας μιας από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του Τουβαλού, επιθυμεί να διατηρήσει την πνευματική ζωή της χώρας του στην πόλη Ναρακούρτι της Νότιας Αυστραλίας.

«Για όσους μεταναστεύουν στην Αυστραλία, το ζήτημα δεν είναι μόνο η σωματική και οικονομική τους ευημερία, αλλά και η πνευματική καθοδήγηση», δήλωσε ο ίδιος σε βίντεο που δημοσιοποίησε το αυστραλιανό υπουργείο Εξωτερικών.

Μεταξύ των πρώτων κατοίκων που επιλέχθηκαν για το πρόγραμμα είναι επίσης η Κιτάι Χαουλάοπι, η πρώτη γυναίκα οδηγός στο Τουβαλού, και η οδοντίατρος Μασίνα Ματόλου με τον σύζυγό της και τα τρία παιδιά τους.

Σύμφωνα με έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, περίπου 250 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί λόγω καταστροφών που συνδέονται με το κλίμα μόνο την τελευταία δεκαετία.

Σε μια ευρύτερη πρόβλεψη του ΟΗΕ, έως και 1,2 δισεκατομμύρια άτομα θα μπορούσαν να εκτοπιστούν λόγω κλιματικών αλλαγών έως το 2050, στο χειρότερο σενάριο. Οι περισσότεροι θα αναζητήσουν ασφαλέστερα μέρη εντός των χωρών τους, ωστόσο η διασυνοριακή μετανάστευση αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι κλιματικές συνθήκες επιδεινώνονται.

Η θάλασσα γύρω από το Τουβαλού, το οποίο έχει μέσο υψόμετρο μόλις δύο μέτρων, έχει ανέβει κατά 15 εκατοστά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, δηλαδή μιάμιση φορά πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο.

Μέχρι το 2050, ερευνητές της NASA εκτιμούν ότι η στάθμη γύρω από το Τουβαλού θα έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον ένα μέτρο και οι πλημμυρίδες θα καλύπτουν το μισό Φουναφούτι, την κύρια ατόλη όπου ζει το 60% των κατοίκων. Πρόκειται για μια λωρίδα ξηράς που σε ορισμένα σημεία έχει πλάτος μόλις 20 μέτρων.

Στο χειρότερο σενάριο, η άνοδος θα φτάσει τα δύο μέτρα, πράγμα που σημαίνει ότι το 90% του Φουναφούτι θα χαθεί στα κύματα.

Η ζωή των ντόπιων έχει ήδη αλλάξει, καθώς η θάλασσα έχει διεισδύσει στα υπόγεια ύδατα. Οι κάτοικοι συλλέγουν βρόχινο νερό και καλλιεργούν λαχανικά σε υπερυψωμένα παρτέρια.

Για πολλούς, η μετανάστευση μοιάζει πλέον η μόνη διέξοδος. Παρόλα αυτά, η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες για να δημιουργήσει μια νομική βάση, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση της ύπαρξης του Τουβαλού ως κυρίαρχου κράτους, ακόμη και όταν χαθεί στα κύματα.

Το Τουβαλού επιδιώκει την τροποποίηση του Δικαίου της Θάλασσας, προκειμένου να διατηρήσει τον έλεγχο μιας απέραντης θαλάσσιας ζώνης με επικερδή αλιευτικά δικαιώματα.

Μια άλλη βασική προϋπόθεση για την αναγνώριση κρατών είναι η ύπαρξη ξηράς, ένας όρος που το Τουβαλού θέλει να καταργήσει από το Δίκαιο της Θάλασσας.

Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί είτε με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας είτε με ψήφισμα του ΟΗΕ.

Η χερσαία έκταση του Τουβαλού είναι μόλις 26 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Ωστόσο, επειδή οι εννέα ατόλες του βρίσκονται διάσπαρτες σε ένα μεγάλο αρχιπέλαγος, η αποκλειστική οικονομική ζώνη της χώρας φτάνει τα 900.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σχεδόν επτά φορές η έκταση της Ελλάδας.