Μια νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι ιογενείς λοιμώξεις, όπως η Covid-19 και η γρίπη, ενδέχεται να αναζωπυρώνουν «κοιμισμένα» καρκινικά κύτταρα σε άτομα που έχουν ιστορικό καρκίνου, οδηγώντας ενδεχομένως στην εμφάνιση μεταστατικών όγκων. Η έρευνα, που εξέτασε πειραματόζωα και επιδημιολογικά δεδομένα από την περίοδο της πανδημίας, δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature.

Ακόμη και όταν ένας ασθενής θεωρείται ότι έχει απαλλαγεί από τον καρκίνο, λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα μπορεί να παραμένουν σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως στους πνεύμονες ή στον μυελό των οστών. Αυτά τα κύτταρα, που έχουν αποσπαστεί από τον αρχικό όγκο, μπορούν να παραμείνουν σε «ύπνο» για χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, πριν ενεργοποιηθούν και δημιουργήσουν νέους όγκους. Σύμφωνα με τις στατιστικές, περίπου το 25% των ασθενών που έχουν επιβιώσει από καρκίνο του μαστού, τελικά αναπτύσσουν μεταστάσεις εξαιτίας αυτού του φαινομένου.

Η μελέτη εστιάζει στον καρκίνο του μαστού και υποδεικνύει ότι η ενεργοποίηση των λανθανόντων καρκινικών κυττάρων μπορεί να προκληθεί από τις φλεγμονώδεις αντιδράσεις που πυροδοτούνται από ιογενείς λοιμώξεις. Μάλιστα, κατά την ανάλυση δεδομένων της πανδημίας, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η λοίμωξη Covid-19 συνδέεται με διπλασιασμό του κινδύνου θανάτου από καρκίνο.

Ο Τζέιμς ΝτεΓκρέγκορι, μέλος της ερευνητικής ομάδας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, δήλωσε χαρακτηριστικά στον δικτυακό τόπο του περιοδικού ότι τα ευρήματα είναι «δραματικά». Εξήγησε, επίσης, ότι οι λοιμώξεις του αναπνευστικού όχι μόνο «ξυπνούν» τα καρκινικά κύτταρα, αλλά επιπλέον πυροδοτούν τον πολλαπλασιασμό τους σε «τεράστιους αριθμούς».

Στο πλαίσιο της έρευνας, ο ΝτεΓκρέγκορι και οι συνεργάτες του απομόνωσαν καρκινικά κύτταρα από ποντίκια που είχαν γενετικά τροποποιηθεί ώστε να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού. Τα κύτταρα αυτά μεταφέρθηκαν σε άλλα όργανα των ποντικιών, όπως οι πνεύμονες, και στη συνέχεια τα πειραματόζωα εκτέθηκαν στον κορονοϊό της Covid-19 ή στον ιό της γρίπης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα καρκινικά κύτταρα ενεργοποιήθηκαν μόλις λίγες ημέρες μετά τη μόλυνση, αρχίζοντας να πολλαπλασιάζονται και να δημιουργούν μεταστάσεις.

Περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι η ενεργοποίηση των καρκινικών κυττάρων οφείλεται στην ιντερλευκίνη-6, μια ουσία του ανοσοποιητικού συστήματος που ενισχύει την άμυνα του οργανισμού έναντι των ιών. Στα ποντίκια που είχαν τροποποιηθεί γενετικά ώστε να μην παράγουν ιντερλευκίνη-6, ο πολλαπλασιασμός των καρκινικών κυττάρων ήταν σημαντικά πιο αργός.

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη δεν ήταν αρκετή για να προκαλέσει μεταστάσεις, καθώς τα καρκινικά κύτταρα επανήλθαν σε λανθάνουσα κατάσταση περίπου δύο εβδομάδες μετά την έκθεση στον ιό, χωρίς όμως να μειωθεί ο συνολικός αριθμός τους.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι μια σειρά διαδοχικών λοιμώξεων μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης επικίνδυνων μεταστάσεων. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο ΝτεΓκρέγκορι, «Η φλόγα φουντώνει, αλλά μετά υποχωρεί. Όμως τώρα έχεις 100 φορές περισσότερη “χόβολη”, κάτι που αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικών μεταστάσεων».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι τα ευρήματα στα ποντίκια φαίνεται να επιβεβαιώνονται και στους ανθρώπους. Δεδομένα από πληθυσμούς στη Βρετανία και σε άλλες χώρες έδειξαν αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο σε άτομα που είχαν νοσήσει από Covid-19 τους προηγούμενους μήνες.

Εφόσον τα συμπεράσματα της μελέτης επιβεβαιωθούν από περαιτέρω έρευνες, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες συστάσεις για τους πρώην καρκινοπαθείς. Για παράδειγμα, φάρµακα που αναστέλλουν την δράση της ιντερλευκίνης-6 έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιµετώπιση της φλεγµονής σε ασθενείς µε Covid-19. Μελλοντικές μελέτες θα πρέπει να διερευνήσουν εάν αυτά τα φάρμακα μπορούν να προλάβουν και τις μεταστάσεις.

Μέχρι να υπάρξουν οριστικές απαντήσεις, ο ΝτεΓκρέγκορι συνιστά στους ασθενείς που έχουν επιβιώσει από τον καρκίνο να εμβολιάζονται κατά της Covid-19 και της γρίπης και να λαμβάνουν προφυλάξεις έναντι των αναπνευστικών λοιμώξεων.

Η ερευνητική ομάδα σκοπεύει τώρα να διερευνήσει εάν το φαινόμενο αυτό ισχύει και για άλλες μορφές καρκίνου ή άλλους ιούς.