Η λειψυδρία μαστίζει την Ελλάδα με πρωτοφανή σφοδρότητα, ωθώντας πολλές περιοχές στα όριά τους. Λίμνες και φράγματα στεγνώνουν, προκαλώντας συναγερμό και απελπισία στις τοπικές κοινωνίες. Μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο, 39 δήμοι έχουν απευθυνθεί στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, ζητώντας να κηρυχθούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς παλεύουν με τις δραματικές συνέπειες της λειψυδρίας.

Οι προβλέψεις για το μέλλον είναι αποκαρδιωτικές, βαμμένες με τις σκοτεινές αποχρώσεις της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή συχνά χρησιμοποιείται ως βολικό άλλοθι για την κυβερνητική αδράνεια. Η έλλειψη νερού, ιδίως αρδευτικού, αλλά και ολοένα συχνότερα υδρευτικού, δεν είναι απλώς ένα φυσικό φαινόμενο, όπως η ξηρασία ή η μείωση των βροχοπτώσεων. Είναι, δυστυχώς, το πικρό αποτέλεσμα χρόνιων πολιτικών αποφάσεων και εγκληματικών ελλείψεων στις υποδομές.

Η τραγική απουσία σύγχρονων αρδευτικών και υδροδοτικών έργων, σε συνδυασμό με την πλήρη εγκατάλειψη των ήδη υπαρχόντων, έχουν μετατρέψει πολλές περιοχές της χώρας, τόσο αγροτικές όσο και τουριστικές, σε άνυδρες ζώνες. Το υπάρχον αρδευτικό δίκτυο θυμίζει ερείπιο, επιβεβαιώνοντας με τον πιο σκληρό τρόπο ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο φυσικό, αλλά και βαθύτατα διαχειριστικό και πολιτικό.

Η κατάσταση στην ΕΥΔΑΠ, η οποία διαχειρίζεται ένα τεράστιο μέρος των υδάτινων πόρων της χώρας, είναι ενδεικτική της γενικότερης εικόνας. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο των εργαζομένων, Γιώργο Αλεξανδράκη, το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ είναι γερασμένο, πληγωμένο από σοβαρές βλάβες και με τεράστιες ανάγκες συντήρησης. Παρά ταύτα, παραμένει δραματικά υποστελεχωμένο.

«Έχουμε σοβαρά προβλήματα στο δίκτυο μας. Είναι ένα παλιό δίκτυο ηλικίας 59 ετών, που καλύπτει 14.500 χιλιόμετρα. Μιλάμε για ένα τεράστιο, γερασμένο δίκτυο που χρειάζεται απεγνωσμένα συντήρηση. Προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τις βλάβες, αλλά η υποστελέχωση μας δένει τα χέρια. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ύδρευση, είναι και η έλλειψη προσωπικού. Τον χειμώνα αντιμετωπίσαμε τεράστια προβλήματα, όλα αυτά οφείλονται στην υποστελέχωση που δεν μας επιτρέπει να επέμβουμε άμεσα», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Αλεξανδράκης.

Και συνέχισε αποκαλύπτοντας: «Υπάρχουν δίκτυα στην ανατολική Αττική που δεν έχει παραλάβει η ΕΥΔΑΠ, αλλά μπορώ να σας πω ότι δεχόμαστε περίπου 250 κλήσεις την ημέρα στο call center για απώλεια νερού!».

Τα στοιχεία του ΟΟΣΑ είναι εξίσου αποκαλυπτικά. Στην τελευταία του έκθεση για τις Παγκόσμιες Προοπτικές Ξηρασίας 2025, αναφέρει ότι το ποσοστό του νερού που χάνεται από τα συστήματα ύδρευσης στην Ελλάδα αγγίζει το 30%!

Εντός μιας τριετίας, από το 2022 έως σήμερα, τα αποθέματα υδάτων στους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική έχουν περιοριστεί σχεδόν στο μισό. Συγκεκριμένα, από τις 17 Φεβρουαρίου έως τις 17 Μαρτίου, τα ημερήσια απολήψιμα αποθέματα υδάτων ήταν περίπου 665 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως, μειωμένα κατά περίπου 26% σε σχέση με το ίδιο διάστημα πέρυσι, όταν τα αποθέματα άγγιζαν τα 900 εκατομμύρια κυβικά μέτρα/ημέρα.

Αν συγκρίνουμε τα σημερινά δεδομένα με τις αντίστοιχες περιόδους του 2023, 2022 και 2021, η εικόνα είναι ακόμα πιο δραματική. Το 2023 τα απολήψιμα αποθέματα έφταναν τα 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα/ημέρα, ενώ το 2022 και το 2021 άγγιζαν τα 1,3 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά ημέρα.

Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και καιρό, τονίζοντας την ανάγκη για έναν κεντρικό φορέα διαχείρισης υδατικών πόρων, που θα λειτουργεί αποκεντρωμένα και κεντρικά, υπό ένα ενιαίο εθνικό στρατηγικό σχέδιο εκτίμησης, αξιοποίησης και διαχείρισης των υδατικών πόρων. Συμφωνούν ότι η λειψυδρία είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί συνδυασμό τεχνολογικών καινοτομιών, πολιτικών αποφάσεων και αλλαγής νοοτροπίας. Προειδοποιούν ότι χωρίς δραστικά μέτρα, η Ελλάδα μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με μόνιμη λειψυδρία σε πολλές περιοχές έως το 2040, με τα νησιά και τη Νότια Ελλάδα να πλήττονται περισσότερο.

Η Θεσσαλία, λόγω της εντατικής γεωργίας, κινδυνεύει να γίνει μια από τις πιο ευάλωτες περιοχές, με πιθανές ελλείψεις νερού ακόμα και για ύδρευση. Στην περιοχή, όπου ακόμη δεν έχουν κλείσει οι πληγές από τον «Daniel», η στάθμη του νερού σε λίμνες όπως η λίμνη Πλαστήρα ή η λίμνη του Σμοκόβου, που τροφοδοτούν την άρδευση για εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα αγροτικής παραγωγής, βρίσκεται στα χαμηλότερα ιστορικά επίπεδα.

Παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζει και η Κρήτη, όπου γεωτρήσεις στερεύουν και το νερό μεταφέρεται με βυτία για να μην διακοπεί η ύδρευση, ενώ στη Λευκάδα, το παλαιωμένο δίκτυο προκαλεί απώλειες νερού που αγγίζουν το 55%.

Όπως δήλωσε ο δήμαρχος Λευκάδας, Ξενοφών Βεργίνης, μπορεί η υδροδότηση να είναι σε ανεκτά επίπεδα, ωστόσο το δίκτυο είναι παλαιωμένο και δεν έχει ανανεωθεί, με αποτέλεσμα να χάνεται πάνω από το μισό νερό. Η Λευκάδα υδρεύεται από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου, από τον ποταμό Λούρο, ο οποίος διασχίζει Άρτα, Πρέβεζα, Ακαρνανία και φτάνει στη Λευκάδα. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδρομής, τεράστιες ποσότητες νερού χάνονται από τα αντλιοστάσια και τον αγωγό.