Μια ζοφερή εικόνα για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα σκιαγραφεί η φετινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων να αποτελεί μια συνεχή και δυσεπίλυτη πρόκληση. Η κατάσταση στα μαθηματικά χαρακτηρίζεται αποκαρδιωτική, καθώς σχεδόν ένας στους δύο μαθητές δεν καταφέρνει να φτάσει στο ελάχιστο επίπεδο επάρκειας.

Η έκθεση αναδεικνύει ότι οι χαμηλές επιδόσεις δεν κάνουν διακρίσεις, επηρεάζοντας μαθητές από όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Επιπλέον, καταγράφεται η χειρότερη επίδοση στην Ε.Ε. όσον αφορά την ολοκλήρωση των σπουδών στον προβλεπόμενο χρόνο, με μόλις το 9,6% των φοιτητών να τα καταφέρνει, σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 23,8%.

Αναλυτικότερα, η έκθεση επισημαίνει ότι το 47% των μαθητών υστερεί στα μαθηματικά, το 30% στην ανάγνωση και το 28% στις φυσικές επιστήμες. Οι μέσοι όροι στην Ε.Ε. των «27» είναι σαφώς καλύτεροι, με 29,5%, 26,5% και 24,4% αντίστοιχα, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του προγράμματος PISA του ΟΟΣΑ. Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα ποσοστά αριστείας, με μόλις 2% στα μαθηματικά (έναντι 9% στην Ε.Ε.), 2% στην κατανόηση κειμένου (Ε.Ε. 6,5%) και 1,5% στις φυσικές επιστήμες (Ε.Ε. 6,9%). Η έκθεση τονίζει ότι η υστέρηση στα μαθηματικά έχει αυξηθεί σε όλες τις κοινωνικές ομάδες σε σύγκριση με το 2018.

Στην Ελλάδα, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στις μαθησιακές επιδόσεις, περισσότερο από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Μόνο το 7,1% των μαθητών από μη προνομιούχα περιβάλλοντα επιτυγχάνει υψηλές επιδόσεις, έναντι 16,3% στην Ε.Ε., ενώ ακόμη και στους προνομιούχους η επίδοση υπολείπεται σημαντικά (35% έναντι 59%).

Παράλληλα, οι σπουδές STEM (φυσικές επιστήμες, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά) προσελκύουν μεγάλο αριθμό φοιτητών στην Ελλάδα. Το 2023, το 33,7% των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ήταν εγγεγραμμένοι σε προγράμματα STEM (έναντι 26,9% στην Ε.Ε.), υπερβαίνοντας ελαφρώς τον προτεινόμενο στόχο της Ε.Ε. για το 2030 (32%). Οι περισσότεροι φοιτητές STEM στην Ελλάδα σπουδάζουν μηχανική, μεταποίηση και κατασκευές (62% έναντι 54,6% στην Ε.Ε.) και φυσικές επιστήμες, μαθηματικά και στατιστική (25,8% έναντι 25,1% στην Ε.Ε.).

Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη αύξησης του αριθμού των φοιτητών σε προγράμματα STEM για να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η ανάπτυξη λογισμικού, η ανάλυση δεδομένων, η κυβερνοασφάλεια και η τεχνητή νοημοσύνη. Οι εγγραφές σε προγράμματα ΤΠΕ παραμένουν χαμηλές, σε ποσοστό 12,1% (έναντι 20,3% στην Ε.Ε.). "Η αντιμετώπιση των ελλείψεων θα μπορούσε να ενισχύσει την παραγωγικότητα, την καινοτομία, καθώς και την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση", σημειώνει η έκθεση.

Σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η έκθεση αναφέρει ότι "οι καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των σπουδών είναι ένα σύνθετο και μακροχρόνιο φαινόμενο στην Ελλάδα". Οι κύριοι λόγοι είναι η ανεπαρκής προετοιμασία σε σχολικό επίπεδο, η απουσία συνεκτικού επαγγελματικού προσανατολισμού, το υπό συζήτηση σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια και η έλλειψη εκπαιδευτικής υποστήριξης και η υποστελέχωση των πανεπιστημίων.

Επιπλέον, η απασχόληση των αποφοίτων επαγγελματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι 69,5%, χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε. (80%). Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη στην πρακτική άσκηση σε χώρο εργασίας, με την Ελλάδα να καταγράφει 15% έναντι 65% στην Ε.Ε.

Ο υπεύθυνος ΚΤΕ Παιδείας του ΠΑΣΟΚ Στέφανος Παραστατίδης και ο γραμματέας Παιδείας του κόμματος Σωκράτης Κάτσικας δήλωσαν ότι "η έκθεση της Ε.Ε. για το 2025 αποδεικνύει ότι οι δείκτες επιδεινώθηκαν, η χώρα βρίσκεται στην τελευταία θέση της Ευρώπης στους κρίσιμους τομείς, οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης είναι επιφανειακές, ασύνδετες και αντιφατικές, η εκπαίδευση λειτουργεί πλέον με όρους ανισότητας και υποβάθμισης. Η παιδεία της χώρας δεν χρειάζεται άλλες πρόχειρες εξαγγελίες, ούτε πειραματισμούς. Χρειάζεται μακρόπνοο εθνικό σχέδιο, σταθερότητα, στήριξη των εκπαιδευτικών και πραγματικές μεταρρυθμίσεις που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα της μάθησης".