«Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι θα έρχεται καλοκαίρι και θα είμαστε ξέγνοιαστοι χωρίς να σκεφτόμαστε τις πυρκαγιές. Δεν είναι πια το “no thing” που ήταν έως περίπου το 1996. Τη βλέπαμε στην τηλεόραση, νευριάζαμε και συνεχίζαμε τα μπάνια μας. Πλέον είναι ένα φαινόμενο που θα ζούμε, επαναλαμβανόμενα», τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Δασοπροστασίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Παλαιολόγος Παλαιολόγου, σκιαγραφώντας ένα δυσοίωνο μέλλον.

«Επιστήμονες που συνεργαζόμαστε στην Αμερική μας λένε: όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, δεν είναι πια επιλογή μας αν θα έχουμε ή όχι πυρκαγιές. Η μόνη διαθέσιμη επιλογή είναι τι είδους πυρκαγιά θα έχουμε και πότε θα την έχουμε», συμπληρώνει ο ίδιος στην «Κ». Οι ειδικοί εστιάζουν στην κρισιμότητα της πρόληψης και της άμεσης καταστολής.

Ακόμα και σε περιοχές με δύσκολη μορφολογία, όπως οι χορτολιβαδικές εκτάσεις της Πάτρας, η αξία της πρόληψης παραμένει.

«Οι περιαστικές περιοχές, οι λεγόμενες “wild land – urban interface” αποτελούν τη διεπαφή μεταξύ φύσης και αστικών περιοχών», εξηγεί ο κ. Παλαιολόγου. «Σε αυτές τις περιοχές είτε έχει θάμνους είτε έχει ελιές είτε είναι χορτολίβαδα, αν και τα έργα πρόληψης είναι πολύ χρήσιμα, δεν μπορούν εύκολα να γίνουν. Πρόκειται για ιδιωτικές περιοχές και δεν μπορεί η δασική υπηρεσία ή άλλος φορέας να αποφασίσει καθαρισμούς και καύσεις. Εφόσον δεν μπορούμε να κάνουμε πρόληψη σε αυτές τις περιοχές, μας μένει αναγκαστικά η καταστολή», σημειώνει.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα της καταστολής εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Οι ισχυροί άνεμοι μπορούν να μετατρέψουν μια μικρή εστία σε ανεξέλεγκτη καταστροφή πριν προλάβουν οι επίγειες δυνάμεις να αντιδράσουν.

«Γιατί δεν σβήνουμε τις φωτιές; Γιατί δεν τις προλαβαίνουμε», τονίζει ο κ. Παλαιολόγου. «Το ζήτημα είναι να μην πιάσει η πυρκαγιά, διότι ακόμα και με ένα χιλιόμετρο να τρέχει, μέσα σε 5-10 λεπτά που χρειάζεται ένα πυροσβεστικό όχημα για να ξεκινήσει την κατάσβεση, η φωτιά έχει “φύγει” 150 μέτρα. Στην περίπτωση αυτή η καταστολή στηρίζεται στα εναέρια μέσα, που μπορούν να είναι αποτελεσματικά, όμως το παράδειγμα που μας έρχεται από την Αμερική είναι πως πρέπει να επιχειρούν συντονισμένα με τις χερσαίες δυνάμεις, τουλάχιστον στις δασικές περιοχές. Θα σβήσουν εκεί που γίνεται δουλειά και στο έδαφος. Εδώ τα εναέρια μέσα ρίχνουν και δεν υπάρχει κανείς από κάτω», εξηγεί, προσθέτοντας ότι στις περιαστικές περιοχές τα εναέρια μέσα πρέπει να στοχεύουν απευθείας στη φλόγα.

«Είναι ένα δύσκολο πρόβλημα το πώς θα γίνει η διαχείριση των πυρκαγιών. Είναι τόσες οι παράμετροι, και τόση πολλή η κοινωνική πίεση σε όλες τις χώρες, που γίνονται τρομερά λάθη στον σχεδιασμό», υπογραμμίζει.

Ένα σημαντικό ζήτημα αποτελούν οι αιτίες των πυρκαγιών, με το δίκτυο ηλεκτροδότησης να βρίσκεται στο στόχαστρο. «Οταν έχεις 8 μποφόρ, τα καλώδια ακόμα και στους πυλώνες υψηλής τάσης χορεύουν δεξιά – αριστερά, δημιουργούν τόξα και μπορεί να δημιουργήσουν αναφλέξεις. Στον καύσωνα σκάνε οι πυκνωτές και οι μετασχηματιστές, λιώνει το μέταλλο, πέφτει κάτω και δημιουργούν νέα περιστατικά. Είναι δεδομένο πώς προκαλούνται οι περισσότερες πυρκαγιές και τώρα στην Πάτρα, και στη Χίο, και αλλού. Εχουμε και εγκλήματα εμπρησμού, αλλά ο μεγαλύτερος εμπρηστής έχει αποδειχθεί ότι είναι τα δίκτυα», λέει ο κ. Παλαιολόγου.

Επομένως, η πρόληψη πρέπει να επικεντρωθεί και στη διαχείριση των δικτύων ηλεκτροδότησης, ειδικά σε περιοχές υψηλού κινδύνου. «Δίνουμε λεφτά, αλλά δεν είναι αρκετά και ας έχουμε φτάσει το 1 δισ. τον χρόνο για το σύστημα κατάσβεσης των πυρκαγιών.

»Γιατί δεν κάνουμε μια σοβαρή επένδυση υπογειοποίησης των καλωδίων; Αυτό είναι ένα έργο που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά», προτείνει ο κ. Παλαιολόγου, αναδεικνύοντας τεχνικές λύσεις που έχουν προταθεί από ειδικούς.

Την Πέμπτη, τρεις συλλήψεις για τις φωτιές στα Συχαινά Αχαΐας υπογραμμίζουν τον κίνδυνο του εμπρησμού. «Να δούμε ποιοι είναι οι άνθρωποι που προκαλούν τις πυρκαγιές και γιατί. Να ενισχυθεί η επιτήρηση από τις Αρχές», τονίζει ο κ. Παλαιολόγου, υπογραμμίζοντας ότι πολλοί κάτοικοι αγροτικών περιοχών προκαλούν πυρκαγιές εν αγνοία τους ή με σκοπό τη βελτίωση της βοσκήσιμης ύλης. «Δεν μπορούμε πάντως να αποκλείσουμε τις πυρκαγιές πλέον από αυτά τα οικοσυστήματα. Είναι πρόβλημα χρήσεων γης, είναι πρόβλημα εγκατάλειψης της υπαίθρου», προσθέτει.

Σύμφωνα με τον κ. Παλαιολόγου, σε πέντε χρόνια οι καμένες περιοχές στην Πάτρα θα ανακάμψουν. Ωστόσο, αυτό σημαίνει ότι με τις ίδιες συνθήκες, μια νέα πυρκαγιά είναι πολύ πιθανή. «Αυτό γίνεται και στη Χίο», λέει. «Οι ίδιες πυρκαγιές που μελετώ εκεί από το διδακτορικό μου το 2011, ξαναέκαψαν το 2012, το 2016, φέτος δύο φορές. Η καύσιμη ύλη θα ξαναβγεί. Δεν είναι πλέον πρωτόγνωρο ότι μπαίνει η πυρκαγιά μέσα σε οικισμούς».

Ο ίδιος τονίζει ότι η αντιμετώπιση των πυρκαγιών απαιτεί συνειδητοποίηση από όλους. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι καθοριστικές και η καταστολή είναι το δυσκολότερο στάδιο. «Ο κόσμος θεωρεί ότι είναι ο Προμηθέας. Μπορεί να ανάβει και να σβήνει τη φωτιά κατά βούληση. Δεν το λέω για να απογοητευτούμε. Είναι μια νέα κατάσταση που πρέπει να προσαρμοστούμε. Οταν καίει μια φωτιά, δεν μπορείς να κάνεις πολλά και οι κάτοικοι που λένε να μείνουν και να υπερασπιστούν τα σπίτια τους δεν μπορούν να το κάνουν με λάστιχα και κουβάδες. Εάν κάποιος διαθέτει χωματουργικά οχήματα, δεξαμενές, γεννήτριες και παρόμοια συστήματα, τότε πρέπει να συνδράμει την πυροσβεστική. Αλλιώς, δεν μπορούμε να διαθέτουμε τόσες δυνάμεις όσα και τα σπίτια που κινδυνεύουν, ειδικά αν υπάρχουν πολλαπλά μέτωπα σε όλη την Ελλάδα», καταλήγει.