Οι περισσότεροι εξωπλανήτες είναι δεσμευμένοι σε τροχιές γύρω από τα μητρικά τους άστρα. Όμως, υπάρχουν και οι μοναχικοί «αδέσποτοι» πλανήτες, που περιπλανιούνται μόνοι στο διαστρικό σκοτάδι, και η προέλευσή τους αποτελεί μυστήριο για τους επιστήμονες.

Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο The Astrophysical Journal Letters, έρχεται να επιβεβαιώσει μια ενδιαφέρουσα θεωρία: ότι ορισμένοι από αυτούς τους αδέσποτους πλανήτες δημιουργούνται με παρόμοιο τρόπο όπως τα άστρα, συσσωρεύοντας αέριο και σκόνη απευθείας από το περιβάλλον τους.

Η μελέτη επικεντρώνεται στον εξωπλανήτη Cha 1107-7626, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 620 ετών φωτός από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Χαμαιλέοντα. Αυτός ο πλανήτης έχει ήδη μια μάζα που εκτιμάται πως είναι 5 έως 10 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Δία, και συνεχίζει να μεγαλώνει.

Χρησιμοποιώντας το πανίσχυρο ευρωπαϊκό «Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο» (VLT) που βρίσκεται στη Χιλή, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι το ουράνιο σώμα απορροφά ένα πυκνό σύννεφο υλικού. Στο αποκορύφωμα αυτής της «τροφικής» διαδικασίας, τον περασμένο Αύγουστο, ο εξωπλανήτης απορροφούσε περίπου έξι δισεκατομμύρια τόνους υλικού ανά δευτερόλεπτο, ποσότητα που προκαλεί δέος.

«Το ξέσπασμα που ανιχνεύσαμε είναι αξιοσημείωτο, καθώς μοιάζει πολύ με τις πιο έντονες φάσεις ανάπτυξης των νεαρών άστρων», σχολίασε ο Βίκτορ Αλεμέντρος Άμπαντ του Πανεπιστημίου του Παλέρμο, επικεφαλής της μελέτης.

Ο ίδιος πρόσθεσε: «Το αντικείμενο αυτό έχει ηλικία μόλις ενός έως δύο εκατομμυρίων ετών. Είναι δηλαδή, πάρα πολύ νέο για τα αστρονομικά δεδομένα».

Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι αυτός ο γιγάντιος εξωπλανήτης διαθέτει ισχυρά μαγνητικά πεδία, τα οποία έλκουν υλικό από τον δίσκο αερίου που τον περιβάλλει. Αυτό το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί μέχρι σήμερα μόνο σε άστρα.

Ο Cha 1107-7626 φαίνεται να έχει σχηματιστεί με παρόμοιο τρόπο με αυτόν που γεννιούνται τα άστρα. Ωστόσο, δεν αναμένεται να αποκτήσει αρκετή μάζα ώστε να πυροδοτήσει τις πυρηνικές αντιδράσεις που τροφοδοτούν τα άστρα. Ένα άλλο παράδειγμα ουράνιων σωμάτων που σχηματίζονται από τη συσσώρευση αερίου είναι οι καφέ νάνοι, γνωστοί και ως «αποτυχημένα άστρα». Οι καφέ νάνοι έχουν μάζα 13 έως 81 φορές μεγαλύτερη από του Δία και μπορούν να συντηρήσουν πυρηνικές αντιδράσεις του υδρογόνου για περιορισμένο χρονικό διάστημα, αλλά η ακτινοβολία τους είναι εξαιρετικά αμυδρή.

Η Μπελίντα Ντέιμιαν του Πανεπιστημίου Σεντ Άντριους στη Σκοτία, μέλος της ερευνητικής ομάδας, δήλωσε ότι ο τρόπος σχηματισμού των αδέσποτων πλανητών «παραμένει ανοιχτός ως ερώτημα».

Οι πρόσφατες παρατηρήσεις όμως, υποδεικνύουν ότι οι γιγάντιοι αδέσποτοι εξωπλανήτες, όπως ο Cha 1107-7626, μπορεί να σχηματίζονται στο διαστρικό κενό, ενώ οι μικρότεροι αδέσποτοι εξωπλανήτες πιθανότατα προέρχονται από το υλικό που περισσεύει κατά το σχηματισμό των άστρων – όπως συνέβη και στην περίπτωση της Γης και των υπόλοιπων πλανητών του Ηλιακού Συστήματος.

Η Ντέιμιαν τόνισε ότι η νέα μελέτη «θολώνει τη γραμμή ανάμεσα στα άστρα και τους πλανήτες και μας δίνει μια εικόνα για τις αρχικές φάσεις του σχηματισμού των αδέσποτων πλανητών».