Η χρήση φυτοφαρμάκων που περιέχουν τριφθοροξικό οξύ (TFA), μια από τις πιο διαδεδομένες κατηγορίες «αιώνιων χημικών», ενοχοποιείται για την αυξημένη παρουσία αυτής της τοξικής ουσίας σε προϊόντα δημητριακών σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό αφορά προϊόντα που καταναλώνονται καθημερινά, όπως ψωμί (από αλεύρι λευκό ή ολικής άλεσης), ζυμαρικά και άλλα παρόμοια.

Σύμφωνα με μελέτη του Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα στην Ευρώπη (PAN Europe), η οποία εξέτασε προϊόντα που παρασκευάζονται από σιτηρά, τα δημητριακά πρωινού φαίνεται να είναι η πιο μολυσμένη κατηγορία τροφίμων. Οι συγκεντρώσεις TFA σε αυτά τα προϊόντα είναι κατά μέσο όρο 107 φορές υψηλότερες από ό,τι στο νερό της βρύσης.

Το τριφθοροξικό οξύ (TFA) προκύπτει από τη διάσπαση φυτοφαρμάκων που περιέχουν χημικές ουσίες Pfas (οι οποίες είναι και αυτές «αιώνια χημικά») στο έδαφος, οδηγώντας σε εκτεταμένη ρύπανση. Έχει ανιχνευθεί σε αλεύρι, δημητριακά πρωινού, δημοφιλή γλυκίσματα, ζυμαρικά, κρουασάν, ψωμί ολικής άλεσης και επεξεργασμένο ψωμί.

Οι υπερ- και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες (Pfas) είναι μια μεγάλη οικογένεια χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται ευρέως στην παραγωγή καταναλωτικών προϊόντων από τη δεκαετία του 1950. Είναι γνωστές ως «αιώνια χημικά» λόγω της εξαιρετικά αργής αποδόμησής τους, η οποία μπορεί να διαρκέσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια μετά την απόρριψη των προϊόντων που τις περιέχουν.

Η διαρροή αυτών των ουσιών στο έδαφος ή στο νερό είναι συχνό φαινόμενο και μπορεί να οδηγήσει στην παραμονή τους εκεί για αιώνες. Τα «αιώνια χημικά» έχουν συνδεθεί με σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, όπως προκύπτει από ολοένα και περισσότερες επιστημονικές μελέτες. Ορισμένες από αυτές τις ουσίες έχουν συσχετιστεί με σοβαρές ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου.

Επιπλέον, τα «αιώνια χημικά» έχουν αποδειχθεί τοξικά για την αναπαραγωγική λειτουργία, τη γονιμότητα, καθώς και την ανάπτυξη των εμβρύων. Υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται επίσης με προβλήματα του θυρεοειδούς, του ήπατος και του ανοσοποιητικού συστήματος.

Ακτιβιστές για το περιβάλλον και την ασφάλεια των τροφίμων ζητούν από τις κυβερνήσεις να θεσπίσουν αυστηρά όρια ασφαλείας για τα «αιώνια χημικά» και να περιορίσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων που περιέχουν Pfas. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι κυβερνήσεις δεν πραγματοποιούν συστηματικούς ελέγχους για την παρουσία «αιώνιων χημικών» στα τρόφιμα.

Η μελέτη του Δικτύου Δράσης για τα Φυτοφάρμακα, η πρώτη του είδους στην ΕΕ, ανάλυσε 65 συμβατικά προϊόντα δημητριακών που αγοράστηκαν σε 16 ευρωπαϊκές χώρες.

Παλαιότερες έρευνες είχαν επίσης εντοπίσει «αιώνια χημικά» στο κρασί και σε ορισμένες περιπτώσεις μόλυνσης του νερού βρύσης. Λόγω της διαλυτότητάς τους στο νερό, οι TFA μπορούν να απορροφηθούν από τα φυτά μέσω του εδάφους. Τα TFA ανιχνεύθηκαν στο 81,5% των δειγμάτων (53 από τα 65 δείγματα). Τα προϊόντα με βάση το σιτάρι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα μόλυνσης, σε σύγκριση με τα προϊόντα με βάση άλλα δημητριακά.

Η ποικιλία των προϊόντων που βρέθηκαν μολυσμένα με «αιώνια χημικά» ήταν μεγάλη. Τα υψηλότερα επίπεδα εντοπίστηκαν σε ιρλανδικά δημητριακά πρωινού, ακολουθούμενα από βελγικό ψωμί ολικής αλέσεως, γερμανικό ψωμί ολικής αλέσεως και γαλλική μπαγκέτα. Ωστόσο, οι τοξικές ουσίες βρέθηκαν επίσης σε ζυμαρικά και άλλα αρτοσκευάσματα.

Τα επίπεδα μόλυνσης με «αιώνια χημικά» σε ολόκληρη την Ευρώπη, με βάση τα προϊόντα που εξετάστηκαν, παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές.

Σύμφωνα με τη Σαλομέ Ρουανέλ, υπεύθυνη πολιτικής στο Δίκτυο Δράσης για τα Φυτοφάρμακα στην Ευρώπη, «όλοι οι άνθρωποι εκτίθενται σε TFA μέσω διαφόρων πηγών, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων και του πόσιμου νερού». Τόνισε επίσης την «επείγουσα ανάγκη για άμεση απαγόρευση των φυτοφαρμάκων Pfas, προκειμένου να σταματήσει η περαιτέρω μόλυνση της τροφικής αλυσίδας», με βάση τα ευρήματα της μελέτης.

Η Αγγελική Λυσιμάχου, επικεφαλής επιστήμης και πολιτικής στο Δίκτυο, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Όλα τα δείγματα ήταν πάνω από το προεπιλεγμένο μέγιστο όριο υπολειμμάτων. Δεν μπορούμε να εκθέσουμε τα παιδιά σε τοξικές για την αναπαραγωγή χημικές ουσίες. Απαιτείται άμεση δράση».