Ακόμη και στο Νότιο Ημισφαίριο, όπου τα Χριστούγεννα είναι καλοκαίρι, η εορταστική διακόσμηση θυμίζει το λευκό του χιονιού. Ο κινηματογράφος, η διαφήμιση και η τηλεόραση, έχουν κάνει το χιόνι συνώνυμο της "αυθεντικής μαγείας" των Χριστουγέννων. Με τα χρόνια, αυτή η εικόνα έχει γίνει "κανονιστικό ιδανικό", όπως λένε οι κοινωνικοί ψυχολόγοι.

Για γενιές ολόκληρες στο Βόρειο Ημισφαίριο, τα χιόνια ήταν βίωμα. Από χιονάνθρωπους μέχρι παγοδρόμια, πολλές χριστουγεννιάτικες εικόνες περιστρέφονται γύρω από τον χειμωνιάτικο καιρό. Όμως το χιονισμένο σκηνικό που περιέγραφε ο Ντίκενς και ο Μπινγκ Κρόσμπι με το τραγούδι «Λευκά Χριστούγεννα» κινδυνεύει να γίνει ανάμνηση.

Η άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τα πάντα: τα τρόφιμα, τα έλατα, ακόμα και τους ταράνδους που σέρνουν το έλκηθρο του Άγιου Βασίλη. Ο χιονάνθρωπος και τα λευκά Χριστούγεννα φαντάζουν όλο και περισσότερο σαν ανάμνηση μιας άλλης εποχής. Καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν, το χιόνι αποσύρεται σιωπηλά.

Ο κλιματολόγος Ντέιβιντ Ρόμπινσον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς, σημειώνει στο Time πως "οι άνθρωποι τείνουν να θυμούνται εκείνα τα χιονισμένα Χριστούγεννα και ξεχνούν ότι τα πέντε προηγούμενα δεν είχαν χιόνι". Όμως τα δεδομένα είναι αμείλικτα. Τα τελευταία 75 χρόνια, ο Δεκέμβριος έχει γίνει κατά 1,67 έως 2,78 βαθμούς Κελσίου πιο θερμός στις ΗΠΑ, μια μικρή αλλαγή που μετατρέπει το χιόνι σε βροχή.

Η τάση είναι παγκόσμια. Σύμφωνα με τη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου, τα λευκά Χριστούγεννα ήταν συχνότερα τον 18ο και 19ο αιώνα. Σήμερα, η κλιματική αλλαγή μειώνει τις πιθανότητες. Στην Ουγγαρία, οι χειμερινές χιονοπτώσεις έχουν μειωθεί κατά περίπου 10 εκατοστά, ενώ στις Άλπεις και τα Καρπάθια η μείωση φτάνει τα 30-50 εκατοστά. Μόνο οι βορειότερες χώρες, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, παρουσιάζουν αύξηση.

Μελέτη δείχνει ότι ο αριθμός των ημερών χιονιού στις Άλπεις θα μπορούσε να μειωθεί στο μισό έως το 2100. Ακόμη και τα φυσικά χριστουγεννιάτικα δέντρα αλλάζουν, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα μεταμορφώνουν την καλλιέργειά τους. Στο Όρεγκον και στη Βόρεια Καρολίνα, οι χειμώνες είναι πιο θερμοί, με αποτέλεσμα τα δέντρα να αναπτύσσονται καχεκτικά και τα παράσιτα να αυξάνονται.

Οι ερευνητές πειραματίζονται με νέες ποικιλίες ανθεκτικές στη ζέστη και τις ασθένειες. Η στροφή στα τεχνητά δέντρα δεν είναι λύση, καθώς πρόκειται για πλαστικά με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει και τους ταράνδους. Σύμφωνα με μελέτη, ο παγκόσμιος πληθυσμός τους θα μπορούσε να μειωθεί κατά 50% μέχρι το τέλος του 21ου αιώνα.

Οι απώλειες στη Βόρεια Αμερική ενδέχεται να ξεπεράσουν το 80%. Οι συνεχιζόμενες απώλειες στους ταράνδους "πιθανότατα θα επιδεινώσουν περαιτέρω την κλιματική αλλαγή, μέσω της απελευθέρωσης άνθρακα από το έδαφος στην ατμόσφαιρα", προειδοποιεί ο Έρικ Ποστ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ντέιβις.

Από όλα τα είδη τροφίμων, τα γλυκά έχουν την τιμητική τους τα Χριστούγεννα. Στο γιορτινό τραπέζι του πλανήτη, η βασίλισσα είναι η σοκολάτα. Όμως πίσω από αυτή την οικειότητα κρύβεται μια εύθραυστη αλυσίδα, εκτεθειμένη στις μεταβολές του κλίματος. Το κακάο, η πρώτη ύλη της σοκολάτας, καλλιεργείται από μικροκαλλιεργητές στον Παγκόσμιο Νότο.

Το φυτό ευδοκιμεί σε τροπικά κλίματα. Όμως το 2023 και το 2024 οι συνθήκες αυτές ανατράπηκαν. Στην Ακτή Ελεφαντοστού και τη Γκάνα υπήρξαν υπερβολικές υγρασίες και ακραίες ξηρασίες. Οι αποδόσεις κατέρρευσαν. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ προειδοποιούν ότι αυτή η κλιματική αστάθεια ενδέχεται να αποτελεί τη "νέα κανονικότητα".

Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει επίσης τις καλλιέργειες ζαχαρότευτλων, κανέλας και βανίλιας. Πέρα από γιορτή αγάπης, τα Χριστούγεννα έχουν γίνει μια περίοδος υπερκαταναλωτισμού. Όμως η γιορτινή υπερκατανάλωση δεν σταματά στο ταμείο. Κάποια καταλήγουν στα σκουπίδια και κάποια σε επιστροφές, που συνήθως πολλαπλασιάζουν το αποτύπωμα άνθρακα.

Έτσι, τα Χριστούγεννα μπορεί να γίνουν μια περίοδος έντονου περιβαλλοντικού φορτίου. Μια χρήσιμη υπενθύμιση ότι τα καλύτερα δώρα των Χριστουγέννων είναι αυτά που δεν γίνονται απλά από υποχρέωση, αλλά από καρδιάς.