Πρόσφατες μελέτες προειδοποιούν για τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονούν οι υπερεπεξεργασμένες τροφές (UPFs) όταν αποτελούν σημαντικό μέρος της καθημερινής διατροφής.

Η επιστημονική έρευνα συνδέει την αυξημένη κατανάλωση αυτών των προϊόντων με υψηλότερη θνησιμότητα και αρνητικές επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου. Επιστήμονες έχουν επίσης εντοπίσει πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των UPFs και παθήσεων όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές νόσοι, η κατάθλιψη, η νόσος Alzheimer και ορισμένες μορφές καρκίνου.

Μια πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό The Lancet, μέρος μιας τριλογίας, ανέφερε ότι η κατανάλωση UPFs αυξάνεται συνεχώς παγκοσμίως. Βάσει δεδομένων από πρόσφατες μελέτες, ανασκοπήσεις και μεταναλύσεις, η δημοσίευση επισήμανε τη συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης UPFs και του αυξημένου κινδύνου για 12 σημαντικές παθήσεις.

Ένα δεύτερο άρθρο της ίδιας σειράς στο The Lancet εξετάζει την ανάγκη θέσπισης πολιτικών για τον έλεγχο των UPFs σε διεθνές επίπεδο, ενώ ένα τρίτο άρθρο καλεί σε κινητοποίηση της δημόσιας υγείας για την αντιμετώπιση της αύξησης των UPFs στη διατροφή των πληθυσμών.

Για τις ανάγκες της μελέτης, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον ορισμό των UPFs σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης NOVA. Οι UPFs αποτελούν την Ομάδα 4 του συστήματος και ορίζονται ως παρασκευάσματα συστατικών βιομηχανικής χρήσης που δημιουργούνται μέσω μιας σειράς βιομηχανικών τεχνικών και διεργασιών.

Μελετώντας ποικίλες έρευνες, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα UPFs αυξάνονται σταθερά στη διατροφή των ανθρώπων.

Ενδεικτικά, στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο η κατανάλωση UPFs ξεπερνά το 50% των συνολικών και ημερήσιων αγορών ενός νοικοκυριού. Στην Ισπανία και την Κίνα, το ποσοστό αυτό τριπλασιάστηκε μέσα στα τελευταία 3 χρόνια. Στη Βραζιλία και το Μεξικό, αυξήθηκε από 10% σε 23% μέσα σε τέσσερα χρόνια.

Ο Carlos A. Monteiro, καθηγητής διατροφής και δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο και επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας, ανέφερε ότι η αυξανόμενη κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφών αλλάζει τα διατροφικά πρότυπα και εκτοπίζει τα φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα.

Όπως σημείωσε, σύμφωνα με το Medical News Today, αυτή η αλλαγή ενισχύεται από ισχυρές πολυεθνικές που επιδιώκουν το κέρδος μέσω εκτεταμένου μάρκετινγκ και πολιτικής πίεσης που εμποδίζει μέτρα υπέρ της υγιεινής διατροφής.

Οι ερευνητές εξέτασαν 104 μακροχρόνιες μελέτες, από τις οποίες οι 92 έδειξαν συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης UPFs και αυξημένου κινδύνου για 12 παθήσεις και αρνητικές εκβάσεις.

Η δημοσίευση στο The Lancet προσφέρει μια σαφή εικόνα για τις αρνητικές συνέπειες μιας διατροφής πλούσιας σε UPFs. Γιατροί όλων των ειδικοτήτων βλέπουν ήδη τα αποτελέσματα της αυξημένης κατανάλωσης τέτοιων προϊόντων, και η έρευνα βοηθά ασθενείς, αλλά και επαγγελματίες υγείας, να κατανοήσουν σε βάθος τους λόγους για τους οποίους πρέπει να μειωθούν τα UPFs.

Σε αυτό το πλαίσιο, ειδικοί σημειώνουν πως χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να γίνει σαφές με ποιον μηχανισμό αυτά τα τρόφιμα βλάπτουν τον οργανισμό, καθώς και συγκρίσεις διαφορετικών τύπων διατροφής.

Η διαιτολόγος Monique Richard, μιλώντας στο Medical News Today, έδωσε ορισμένες πρακτικές συμβουλές για να περιοριστούν τα UPFs στην καθημερινή διατροφή. Ξεκινά πάντα με τρία βασικά: πρόσβαση, δυνατότητα και επίγνωση. Το βασικό είναι τι μπορεί να κάνει ο καθένας με βάση τις πραγματικές του ανάγκες.

Η πρώτη της συμβουλή είναι να προσθέσουμε πριν αφαιρέσουμε. Όταν προσθέτουμε πιο θρεπτικά τρόφιμα, τα UPFs περιορίζονται φυσικά με τον καιρό. Μπορεί να είναι ένα φρούτο με τη φυσική του φλούδα, μια χούφτα ξηροί καρποί ή λίγα όσπρια ή λαχανικά στο πιάτο.

Επόμενο βήμα είναι οι έξυπνες εναλλακτικές χωρίς να χάνουμε την ευκολία. Αν στα πρώτα συστατικά ενός προϊόντος βλέπουμε ζάχαρη, άμυλα, έλαια, γαλακτωματοποιητές ή σταθεροποιητές πιθανότατα πρόκειται για υπερεπεξεργασμένο τρόφιμο.

Μπορούμε να το αντικαταστήσουμε με κάτι πιο απλό. Για παράδειγμα, να αλλάξουμε τα ζαχαρούχα ποτά με νερό με εσπεριδοειδή ή βότανα ή με φυσική σκόνη λεμονιού ή πορτοκαλιού.

Συστήνει ακόμη να επιλέγουμε ελάχιστα επεξεργασμένες πηγές πρωτεΐνης όπως ψητό κοτόπουλο, φασόλια, γιαούρτι ή τόφου. Επίσης, αντί για τηγανητά πιάτα, προτιμάμε ψητά ή ψημένα στον φούρνο. Καλή επιλογή είναι και ο τόνος ή οι σαρδέλες, έστω και σε κονσέρβα αλλά με χαμηλό νάτριο.

Τέλος, μια καλή κίνηση είναι να αντικαταστήσουμε τα τσιπς ή τα κράκερ με ένα μείγμα ξηρών καρπών και αποξηραμένων φρούτων.

Η Richard ενθαρρύνει όλους να μαγειρεύουν λίγο περισσότερο στο σπίτι. Δεν χρειάζεται να είναι περίπλοκο. Ακόμα και ένα γεύμα την ημέρα κάνει διαφορά. Χρησιμοποιούμε απλά υλικά όπως λαχανικά, φασόλια, αυγά, δημητριακά ολικής, βότανα και μπαχαρικά. Στόχος είναι να βασίζονται τα γεύματα σε πραγματικές τροφές και όχι σε συστατικά που δεν θυμίζουν τρόφιμο.

Το σύνολο αυτών των ευρημάτων και συμβουλών δείχνει ότι η μείωση των υπερεπεξεργασμένων τροφών είναι ένας από τους πιο άμεσους και εφικτούς τρόπους για να προστατεύσουμε την υγεία μας και να περιορίσουμε τον κίνδυνο για σοβαρές παθήσεις.