Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «The Lancet», σχεδόν οι μισοί από τους οκτώ δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα πρόσβασης σε υγιεινή διατροφή, καθαρό περιβάλλον και αξιοπρεπείς μισθούς. Παράλληλα, η παραγωγή τροφίμων επιβαρύνει δραματικά το περιβάλλον, καθώς εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει σχεδόν το 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Στην εκπόνηση της μελέτης συνεργάστηκαν κορυφαίοι ειδικοί από όλο τον κόσμο, με εξειδίκευση στη διατροφή, την περιβαλλοντική επιστήμη, την οικονομία, τη γεωργία, τη δικαιοσύνη και την πολιτική υγείας. Στόχος τους ήταν να παρουσιάσουν μια επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση των συστημάτων τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα συστήματα τροφίμων ορίζονται ως το σύνολο των διαδικασιών και των φορέων που εμπλέκονται στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών των πληθυσμών, από την παραγωγή και την επεξεργασία έως τη διανομή και την κατανάλωση, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών πλαισίων διακυβέρνησης και πολιτικής. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που αποτελούν σημαντικό παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, προέρχονται από διάφορες δραστηριότητες, όπως η παραγωγή κρέατος και ρυζιού, η αλλαγή χρήσης γης και η αποψίλωση των δασών.

Η έκθεση υπογραμμίζει τις μεγάλες ανισότητες που υπάρχουν στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των σημερινών διατροφικών προτύπων, ανάλογα με την κοινωνικοοικονομική ομάδα. Το πλουσιότερο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού ευθύνεται για το 70% των συνολικών περιβαλλοντικών πιέσεων που προκαλούνται από τα συστήματα τροφίμων. Αντίθετα, περίπου 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι στερούνται πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή υγιεινή διατροφή, δίκαιους μισθούς και ασφαλή περιβάλλοντα. Εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να απασχολούνται σε γεωργικές εργασίες, ενώ το 32% των εργαζομένων στον τομέα των τροφίμων δεν αμείβεται με αξιοπρεπείς μισθούς. Οι γυναίκες, ειδικότερα, αντιμετωπίζουν συστηματικές μισθολογικές ανισότητες και υποεκπροσώπηση. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτή η κρίση ανισότητας και περιβαλλοντικής ζημίας απειλεί την ανθρώπινη υγεία και την ανθεκτικότητα του πλανήτη.

Η μελέτη προτείνει την υιοθέτηση της Πλανητικής Υγιεινής Διατροφής, η οποία δίνει έμφαση σε ελάχιστα επεξεργασμένες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και μέτρια κατανάλωση ζωικών προϊόντων. Αυτό το διατροφικό πρότυπο σχετίζεται με 27% χαμηλότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Εκτιμάται ότι η παγκόσμια εφαρμογή αυτού του διατροφικού μοντέλου θα μπορούσε να αποτρέψει περίπου 15 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους ετησίως και να μειώσει σημαντικά τους κινδύνους χρόνιων ασθενειών, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες.

Οι συγγραφείς της μελέτης καλούν τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν στοχευμένες πολιτικές για τη βελτίωση της πρόσβασης σε θρεπτικά τρόφιμα, τη διασφάλιση δίκαιων μισθών και συνθηκών εργασίας, καθώς και την ενδυνάμωση των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, ώστε να συμμετέχουν ενεργά στη διακυβέρνηση.