Το 32% των οχημάτων που χρησιμοποιούν τη λεωφορειολωρίδα στη Βασιλίσσης Σοφίας (με κατεύθυνση προς το κέντρο) είναι Ι.Χ., ενώ το 26% είναι ταξί και το 23% μοτοσικλέτες. Μόλις το 12% απομένει για τα λεωφορεία, για τα οποία δημιουργήθηκαν αυτές οι λωρίδες.

Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη σε άλλες κεντρικές λεωφόρους. Σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Συγκοινωνιακής Τεχνικής & Σχεδιασμού Μεταφορών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, το 2025 η χρήση λεωφορειολωρίδας από τα λεωφορεία ήταν μόλις 10% στη Συγγρού, 11% στη Σταδίου, 19% στην Πειραιώς και 5% στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Η πολιτικός μηχανικός και μηχανικός μεταφορών, Άρτεμις Κονταξή, πραγματοποίησε έρευνα για λογαριασμό του ΕΜΠ, η οποία κατέδειξε μια γενικότερη εικόνα κατάχρησης των λεωφορειολωρίδων τα τελευταία χρόνια. Η έρευνα, παραθέτοντας δεδομένα παραβάσεων από επιτόπιες μετρήσεις σε δρόμους της Αθήνας (2021 και 2023), κατέγραψε τον τύπο οχημάτων που παραβιάζουν τις λεωφορειολωρίδες και τις ώρες με τις περισσότερες παραβάσεις. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα Ι.Χ. και τα ταξί είναι οι κύριοι παραβάτες, με σημαντικά υψηλότερα ποσοστά εισόδου στις λεωφορειολωρίδες σε σχέση με τα υπόλοιπα οχήματα. Η μεγαλύτερη συχνότητα παραβάσεων καταγράφεται τις πρωινές ώρες αιχμής.

Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι οι παραβάσεις αυξάνονται σε δρόμους με μεγαλύτερο μήκος και περισσότερες λωρίδες, καθώς και σε διαδρομές με κατεύθυνση προς το κέντρο, όπου η κυκλοφοριακή πίεση είναι εντονότερη και οι οδηγοί παρακάμπτουν συχνότερα τους κανόνες.

Ο Γιώργος Γιαννής, συγκοινωνιολόγος, καθηγητής ΕΜΠ και διευθυντής Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής ΕΜΠ, μιλώντας στην «Κ», ανέφερε: «Όταν έγινε μία συντονισμένη παρέμβαση της Τροχαίας για την παράνομη είσοδο και στάθμευση στις λεωφορειολωρίδες, το Τμήμα μας στο Μετσόβιο προχώρησε σε μετρήσεις και έτσι έχουμε μία πρώτη εκτίμηση για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κινητικότητα των μέσων μεταφορά στην Αθήνα, αν πράγματι "απελευθερωθούν" οι λεωφορειολωρίδες».

Με ελεύθερες λεωφορειολωρίδες, η μέση ταχύτητα των λεωφορείων μπορεί να αυξηθεί έως και 50%, μειώνοντας στο μισό τον χρόνο άφιξης στον προορισμό.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, «Η συχνότητα των δρομολογίων μπορεί να βελτιωθεί έως και 1,5 φορά από τα υπάρχοντα λεωφορεία βελτιώνοντας τη συνολική κινητικότητα στην πόλη».

Ο νέος ΚΟΚ προβλέπει πρόστιμο 150 ευρώ για την παράνομη κίνηση οχημάτων σε λεωφορειολωρίδες, ενώ σε περίπτωση στάσης ή στάθμευσης το πρόστιμο ανέρχεται στα 350 ευρώ. Επιπλέον, αφαιρούνται η άδεια οδήγησης για 70 ημέρες και τα στοιχεία κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.

Ωστόσο, η ύπαρξη ενός νομικού πλαισίου δεν εγγυάται την εφαρμογή του. Δεδομένου ότι οι λεωφορειολωρίδες στην Αττική ξεπερνούν τα 50 χιλιόμετρα σε μήκος, η αστυνόμευσή τους είναι πρακτικά αδύνατη.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αναμένεται να τοποθετηθούν 600 κάμερες εντός των λεωφορείων, οι οποίες θα καταγράφουν την κυκλοφορία και θα εντοπίζουν παραβάσεις.

Από τον Ιούνιο έχει ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή λειτουργίας καμερών σε 10 λεωφορεία, με στόχο την παρακολούθηση της παραβατικότητας στις λεωφορειολωρίδες, της κατάστασης του οδοστρώματος και της κυκλοφοριακής πίεσης στους δρόμους.

Οι κάμερες παράγουν ήδη δεδομένα, εντοπίζοντας παραβάσεις στις γραμμές:

Β5: Σταθμός Λαρίσης – Λεωφόρος Αλεξάνδρας – Αγία Παρασκευή

608: Γαλάτσι – Ακαδημία – Νεκροταφείο Ζωγράφου

550: Παλαιό Φάληρο – Κηφισιά

909: Αγ. Βασίλειος – Αγ. Σοφία – Κρατικό Νίκαιας

A7: Στουρνάρη – Κηφισιά (Πλατεία Πλατάνου)

831: Πειραιάς – Αιγάλεω

904: Πλατεία Καραϊσκάκη – Σταθμός Πειραιά – Φρεαττύδα (Κυκλική)

Ε14: Σύνταγμα – ΟΑΚΑ – Υπουργείο Παιδείας (Express)

035: Άνω Κυψέλη – Πετράλωνα – Ταύρος

227: Άνω Πετράλωνα – Αγ. Αρτέμιος

Οι κάμερες, τοποθετημένες στην μπροστινή όψη των λεωφορείων, εντοπίζουν τα οχήματα που προβαίνουν σε παραβάσεις, είτε εν κινήσει είτε σταθμευμένα. Τα δεδομένα καταγράφονται αναλυτικά σε ειδική βάση δεδομένων των ΟΣΥ.

Όταν ξεκινήσει η ψηφιακή καταγραφή-διαχείριση και επιβολή των τροχαίων παραβάσεων, τα δεδομένα από τις κάμερες θα αποστέλλονται στην Οδική Υπηρεσία Συστημάτων Εποπτείας και Ασφάλειας (ΟΔΥΣΕΑΣ). Το υλικό θα αξιολογείται από την Τροχαία, και πριν από τη βεβαίωση της παράβασης, θα γίνεται αξιολόγηση ενός βίντεο διάρκειας δέκα δευτερολέπτων από τον αρμόδιο της Τροχαίας, για να εκτιμηθεί αν υπάρχει όντως αντικανονική χρήση της λεωφορειολωρίδας.

Οι κάμερες θα τοποθετηθούν σε 600 επιλεγμένα λεωφορεία που κινούνται εντός λεωφορειολωρίδας και θα υποδειχθούν από τις ΟΣΥ.

Σύμφωνα με τον κ. Γιαννή, υπάρχουν σημεία λεωφορειολωρίδων (στην Ιπποκράτους και τη Χαριλάου Τρικούπη) που δεν χρησιμοποιούνται καθόλου λόγω παράνομης στάθμευσης, ένα πρόβλημα που αναμένεται να λύσουν οι κάμερες.

Ο καθηγητής συμφωνεί ότι οι κάμερες θα βοηθήσουν αποτελεσματικά στην γρήγορη και την ανεμπόδιστη διέλευση των λεωφορείων, ωστόσο, πιστεύει ότι στο μέλλον θα υπάρξει ανάγκη για σχεδίαση και υλοποίηση περισσότερων λεωφορειολωρίδων εντός αστικού ιστού, ώστε να διασφαλιστεί η προτεραιότητα των δημόσιων συγκοινωνιών στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής τους.