Μια διεθνής ερευνητική αποστολή έφερε στο φως εύθραυστα θαλάσσια περιβάλλοντα στις μεσοφωτικές περιοχές της Κύπρου, που ήδη φέρουν εμφανή σημάδια ανθρώπινης παρέμβασης.

Μέχρι σήμερα, αυτά τα θαλάσσια βάθη παρέμεναν ουσιαστικά ανεξερεύνητα. Στο πλαίσιο του προγράμματος MESOPHOS, το οποίο χρηματοδοτείται από τη βρετανική κυβέρνηση και το Εργαστήριο Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας (MER Lab), μια διεθνής ομάδα πραγματοποίησε την πρώτη εξερεύνηση των λεγόμενων μεσοφωτικών οικοσυστημάτων στο Ακρωτήρι και τη Δεκέλεια, δύο περιοχές που αποτελούν Βρετανικά Υπερπόντια Εδάφη στην Κύπρο.

Τα μεσοφωτικά οικοσυστήματα βρίσκονται σε βάθη 50 έως 200 μέτρων. Εκεί, το φως είναι αρκετό ώστε να επιβιώνουν οργανισμοί που το χρειάζονται, αλλά ανεπαρκές για την τυπική φωτοσύνθεση. Φιλοξενούν μοναδικές κοινότητες θαλάσσιας ζωής, οι οποίες ενδέχεται να λειτουργούν ως καταφύγια για είδη που απειλούνται λόγω της υποβάθμισης των κοραλλιογενών υφάλων σε πιο ρηχά νερά.

Η ομάδα χρησιμοποίησε τηλεχειριζόμενα υποβρύχια οχήματα (ROVs) και εξερεύνησε πάνω από 32 σημεία, αποκαλύπτοντας εκτεταμένες περιοχές με σφουγγάρια, κοράλλια, ανεμώνες και άλλους οργανισμούς που δημιουργούν οικοτόπους ικανούς να υποστηρίξουν πλούσια θαλάσσια βιοποικιλότητα.

Καταγράφηκαν πάνω από 200 είδη, εκ των οποίων αρκετά αναφέρονται για πρώτη φορά στην Κύπρο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν τα εύθραυστα κοράλλια, όπως οι γοργόνιες (Callogorgia verticillata), τα υδρόζωα κοράλλια (Lytocarpia myriophyllum), τα μαλακά κοράλλια και οι θαλάσσιες πέννες, πολλά από τα οποία είναι προστατευόμενα ή απειλούμενα είδη.

Δυστυχώς, το ανθρώπινο αποτύπωμα εντοπίζεται ακόμη και στα μεγάλα βάθη. Παρά το γεγονός ότι τα μεσοφωτικά οικοσυστήματα λειτουργούν ως καταφύγια βιοποικιλότητας και συμβάλλουν έμμεσα στη βιωσιμότητα της αλιείας, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των θαλάσσιων πόρων, η ανθρώπινη επίδραση είναι εμφανής. Η ομάδα εντόπισε θαλάσσια απορρίμματα, όπως κουτάκια αναψυκτικών και εγκαταλειμμένο αλιευτικό εξοπλισμό, όπως δίχτυα.

Η Χριστίνα Μιχαήλ, θαλάσσια βιολόγος του MER Lab, δήλωσε στο Euronews πως «Η παρουσία ανθρώπινων επιπτώσεων σε αυτά τα βάθη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς οι βιότοποι όπως τα λιβάδια maerl, τα σφουγγάρια και τα κοράλλια αναπτύσσονται εξαιρετικά αργά και είναι ιδιαίτερα ευάλωτα».

Η Μιχαήλ πρόσθεσε ότι οι έρευνες κατέγραψαν ξεκάθαρα ίχνη από συρόμενα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και περιοχές όπου η ιζηματογένεση και η διατάραξη του βυθού έχουν μειώσει τόσο την αφθονία όσο και τη βιοποικιλότητα.

Με τα ευρήματα του προγράμματος MESOPHOS να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ευαίσθητων οικοσυστημάτων και να αποκαλύπτουν τις αυξανόμενες πιέσεις που δέχονται, οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και ζητούν άμεση λήψη μέτρων προστασίας.

«Συστήνουμε την άμεση προστασία ευαίσθητων οικοτόπων, όπως τα λιβάδια maerl και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι, από καταστροφικές αλιευτικές πρακτικές, ιδιαίτερα από την αλιεία με συρόμενα εργαλεία», εξηγεί η Μιχαήλ.

«Αυτό πρέπει να συμβαδίζει με τη χαρτογράφηση της χωρικής έκτασης αυτών των κρίσιμων οικοτόπων για την καθοδήγηση της αποτελεσματικής διαχείρισης, ενώ η μακροπρόθεσμη, συστηματική παρακολούθηση θα είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση της προόδου και την προσαρμογή των μέτρων όπου χρειάζεται» τονίζει.

Η Μιχαήλ καταλήγει ότι τα ευρήματα αυτά θα πρέπει να καθοδηγήσουν μελλοντικές έρευνες, ενθαρρύνοντας παρόμοιες μελέτες γύρω από την Κύπρο ώστε να διαμορφωθεί πιο ολοκληρωμένη εικόνα για αυτά τα οικοσυστήματα και την ευαλωτότητά τους.