Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου κλιματική κρίση, καθώς οι καταστροφικές πυρκαγιές, οι παρατεταμένοι καύσωνες και οι καταρρακτώδεις πλημμύρες έχουν γίνει πλέον η νέα κανονικότητα. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, προειδοποιώντας ότι αν η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχιστεί με τους τρέχοντες ρυθμούς, η χώρα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές και κοινωνικές αλλαγές μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Το ζήτημα αφορά πλέον άμεσα τη γεωργία, τον τουρισμό, την υγεία, το νερό, ακόμη και τη βιωσιμότητα ολόκληρων περιοχών.

Τα καλοκαίρια των ετών 2023–2025 έδωσαν μια δραματική εικόνα του μέλλοντος, με τις πυρκαγιές στην Αττική, την Εύβοια, τον Έβρο και την Πελοπόννησο να κατακαίουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα. Παράλληλα, ακραίες βροχοπτώσεις, όπως οι καταιγίδες Daniel και Elias, μετέτρεψαν τη Θεσσαλία σε μια απέραντη λίμνη, καταστρέφοντας καλλιέργειες, ζώα και υποδομές. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, οι φυσικές καταστροφές που συνδέονται με το κλίμα έχουν προκαλέσει ζημιές άνω των 2,3 δισ. ευρώ μόνο την τελευταία διετία. Η ΕΜΥ καταγράφει άνοδο της μέσης θερμοκρασίας το καλοκαίρι κατά 1,5°C από τη δεκαετία του 1960, ενώ οι ημέρες με θερμοκρασίες άνω των 40°C αναμένεται να διπλασιαστούν έως το 2050.

Όπως τονίζει ο δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, «Η Ελλάδα μπαίνει σε μια νέα κλιματική εποχή». Προειδοποιεί ότι αν δεν υπάρξουν βαθιές πολιτικές προσαρμογής, ορισμένες περιοχές θα καταστούν σχεδόν μη κατοικήσιμες κατά τους θερινούς μήνες. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (EEA) επισημαίνει ότι η Νότια Ευρώπη θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, με την Ελλάδα να συγκαταλέγεται στις πιο ευάλωτες χώρες. Μέχρι το 2050, η μέση θερμοκρασία ενδέχεται να αυξηθεί κατά 2,5–3°C, με την Αθήνα και την Κρήτη να συγκαταλέγονται στις πιο θερμές περιοχές της ηπείρου. Το Σχέδιο Ανθεκτικότητας της Αθήνας προβλέπει ότι ως το 2040, η πόλη θα έχει έως και 60 “τροπικές νύχτες” το χρόνο, με τη θερμοκρασία να μην πέφτει κάτω από τους 25°C. Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, οι θάνατοι από θερμική καταπόνηση έχουν τριπλασιαστεί από το 2010.

Η λειψυδρία και η κατάρρευση της αγροτικής παραγωγής αποτελούν σημαντικές απειλές. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι βροχοπτώσεις έχουν μειωθεί έως και 12% σε πολλές νησιωτικές και νότιες περιοχές, ενώ οι προβολές δείχνουν πτώση έως 20% έως το 2050. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί ήδη τα ελληνικά παράλια, με την EEA να καταγράφει αύξηση της στάθμης της Μεσογείου κατά 3,4 χιλιοστά ετησίως, ρυθμός που μπορεί να φτάσει τα 5 χιλιοστά ως το 2040. Δεδομένου ότι η Ελλάδα διαθέτει 15.000 χιλιόμετρα ακτογραμμής, κινδυνεύει να χάσει εκατοντάδες παραλίες και υγροτόπους. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων επισημαίνει ότι πάνω από 60% των μεταφορικών υποδομών στην Ελλάδα βρίσκονται σε ζώνες «υψηλού κλιματικού κινδύνου», και χωρίς άμεσο εκσυγχρονισμό, οι ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να τετραπλασιαστούν ως το 2050.

Παρά τα βήματα που έχουν γίνει, όπως η ίδρυση του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης, ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος και τα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, η προσαρμογή παραμένει ο αδύναμος κρίκος. Η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ελλάδα δεν είναι απλώς περιβαλλοντική, αλλά υπαρξιακή, καθώς, αν δεν υπάρξει άμεση δράση, περιοχές της χώρας μπορεί να καταστούν μη βιώσιμες μέσα σε λίγες δεκαετίες.