Την ώρα που οι ηγέτες του κόσμου ταξίδευαν στην Μπελέμ στις εκβολές του Αμαζονίου για την κλιματική σύνοδο COP30, επιστημονική μελέτη έδειξε μια αχτίδα φωτός: υπάρχει ακόμα πιθανότητα να αποφευχθούν οι χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου να διατηρείται ζωντανός.

Ωστόσο, η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί άμεση και ριζική αναμόρφωση των κυβερνητικών περιβαλλοντικών στόχων. Η έκθεση Climate Analytics υπογραμμίζει την ανεπάρκεια των υπαρχόντων σχεδίων και καλεί σε ταχεία ενίσχυση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και στην ηλεκτροδότηση βασικών τομέων όπως οι μεταφορές και η βιομηχανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία δύο χρόνια, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έχουν ήδη ξεπεράσει κατά περιόδους το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, τον στόχο που είχε τεθεί στη Συμφωνία του Παρισιού το 2015.

Παρά τις εκκλήσεις του προέδρου Λούλα της Βραζιλίας για ευρεία συμμετοχή, η γεωπολιτική κατάσταση παραμένει τεταμένη, δυσχεραίνοντας τις προσπάθειες για ουσιαστικές κλιματικές πρωτοβουλίες. Οι συνεχιζόμενες πολεμικές συρράξεις, οι εμπορικοί πόλεμοι και η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού επί προεδρίας Τραμπ έχουν υπονομεύσει τις συλλογικές προσπάθειες. Παράλληλα, ακραία καιρικά φαινόμενα όπως οι ισχυροί τυφώνες σαρώνουν την Καραϊβική και τη Νοτιοανατολική Ασία, ενώ το 2024 αναδείχθηκε ως το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ.

Η Λοράνς Τουμπιανά, αρχιτέκτονας της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015, δήλωσε: «Απέναντι σε μια αμερικανική πολιτική ιδιαίτερα αρνητική προς την περιβαλλοντική προστασία, τα κράτη του κόσμου οφείλουν να επαναλάβουν την προσήλωσή τους στη Συμφωνία του Παρισιού». Η κυβέρνηση Τραμπ, θεωρώντας την υπερθέρμανση του πλανήτη ως προπαγανδιστικό τέχνασμα, άσκησε πιέσεις για την εγκατάλειψη των κλιματικών στόχων και την ενίσχυση των ορυκτών καυσίμων. Τον Οκτώβριο, η Ουάσιγκτον πέτυχε την αναστολή για ένα χρόνο της παγκόσμιας συμφωνίας για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων στις θαλάσσιες μεταφορές.

Ο πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντο Λάγκο, τόνισε: «Η σύνοδος COP30 πρέπει να αποδείξει ότι η συλλογική δράση είναι αποτελεσματική, αυτό που στη Βραζιλία ονομάζουμε mutirao, την κινητοποίηση για κοινό στόχο». Η Μπραζίλια αναμένει περίπου 50.000 συνέδρους από 191 κράτη στην Μπελέμ, αν και οι αντιπροσωπείες αναμένεται να είναι μικρότερες λόγω οργανωτικών δυσκολιών, όπως η έλλειψη στέγης και το υψηλό κόστος διαμονής.

Κατά τη διήμερη σύνοδο κορυφής, με τη συμμετοχή περίπου 60 αρχηγών κρατών –η μικρότερη από το 2019–, αναμενόταν να τοποθετηθούν Ευρωπαίοι ηγέτες όπως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Φρίντριχ Μερτς, ο Κιρ Στάρμερ, ο Εμανουέλ Μακρόν και ο Πέδρο Σάντσεθ. Την Κίνα εκπροσώπησε ο Ντινγκ Σουεσιάνγκ, ενώ οι ΗΠΑ απέφυγαν να στείλουν επίσημη αντιπροσωπεία, παρά την παρουσία τοπικών αξιωματούχων. Η COP30 στοχεύει στην εκπόνηση νέου οδικού χάρτη για τον περιορισμό των εκπομπών καυσαερίων, σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού. Μόνο 98 κράτη έχουν υποβάλει προτάσεις στον ΟΗΕ, με την απουσία σημαντικών χωρών να απειλεί τη βιωσιμότητα του συμφώνου.

Για να είναι αποτελεσματικές, οι νέες δεσμεύσεις πρέπει να επιτρέψουν τη μείωση των παγκοσμίων εκπομπών κατά 10% με 15% έως το 2035, σε σχέση με το 2019. Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου απαιτεί μείωση εκπομπών της τάξης του 60%. Οι πρόεδροι των COP30 και COP29 παρουσίασαν οδικό χάρτη με τίτλο «Από το Μπακού στην Μπελέμ», με στόχο τη δημιουργία χρηματοδοτικού πακέτου 1,3 τρισ. δολαρίων για περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, με συμμετοχή αναπτυξιακών τραπεζών, του ιδιωτικού τομέα και περιορισμένης αύξησης της φορολογίας σε ορισμένες δραστηριότητες.