Ο κόσμος βιώνει μια «νέα πραγματικότητα», καθώς έχει φτάσει στο πρώτο από τα πολλά κρίσιμα σημεία για το κλίμα της Γης, με καταστροφικές συνέπειες, εκτός εάν η ανθρωπότητα δράσει άμεσα. Σύμφωνα με νέα έκθεση, η υπερθέρμανση του πλανήτη ξεπερνά επικίνδυνα όρια ταχύτερα από το αναμενόμενο, με τους κοραλλιογενείς υφάλους να βρίσκονται πλέον σε σχεδόν μη αναστρέψιμη κατάσταση.

Οι ύφαλοι είναι το πρώτο περιβαλλοντικό σύστημα που περνά ένα «σημείο καμπής» για το κλίμα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι οποίοι περιγράφουν την κατάσταση ως «πρωτοφανή κρίση». Ερευνητές του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Συστημάτων του Πανεπιστημίου του Έξετερ στην Αγγλία δημοσίευσαν τη δεύτερη έκθεσή τους με τίτλο «Παγκόσμια Σημεία Ανατροπής», η οποία εξετάζει τις θεμελιώδεις διεργασίες που υποστηρίζουν τη ζωή στον πλανήτη, σε σχέση με τα σημεία αναφοράς που μπορεί να σηματοδοτήσουν μόνιμη βλάβη.

«Τα σημεία καμπής αντιπροσωπεύουν κρίσιμα κατώφλια στο κλιματικό σύστημα της Γης, όπου οι μικρές αλλαγές μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές, συχνά μη αναστρέψιμες συνέπειες», αναφέρουν οι συγγραφείς στην έκθεσή τους.

Ο Στιβ Σμιθ, ερευνητής στο Global Systems Institute και συν-συγγραφέας της έκθεσης, δήλωσε στο CBS News ότι τα σημεία καμπής «αφορούν το σημείο στο οποίο η αλλαγή γίνεται αυτοπροωθούμενη, ένα είδος αυτοεπιταχυνόμενης αλλαγής».

Η έκθεση, που δημοσιεύθηκε την Κυριακή, κυκλοφόρησε τρία χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του ινστιτούτου το 2022 και περίπου ένα μήνα πριν τα Ηνωμένα Έθνη φιλοξενήσουν την COP30, μια ετήσια διάσκεψη για την κλιματική αλλαγή, στο Μπελέμ της Βραζιλίας, μια πόλη στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου.

Ο Τιμ Λέντον, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Συστημάτων και επικεφαλής συγγραφέας της έκθεσης, εξέφρασε την ελπίδα ότι τα ευρήματα της ομάδας του θα συμπεριληφθούν στην ατζέντα της COP30. «Πλησιάζουμε γρήγορα πολλαπλά σημεία καμπής στο σύστημα της Γης που θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας, με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και τη φύση», ανέφερε στη δήλωσή του. «Αυτό απαιτεί άμεση, άνευ προηγουμένου δράση από τους ηγέτες στην COP30 και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής παγκοσμίως».

Η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 έθεσε ανώτατα όρια για την υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 έως 2 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα μέσα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής. Ωστόσο, οι ηγέτες προειδοποιούν συνεχώς ότι οι χώρες δεν επιτυγχάνουν τους στόχους εκπομπών, με τον ΟΗΕ να ανακοινώνει ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έφτασαν σε ιστορικά υψηλά το 2023.

Μέχρι το 2024, η Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας ανέφερε ότι οι θερμοκρασίες είχαν αυξηθεί σε περίπου 1,4 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον προβιομηχανικό μέσο όρο. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες των ωκεανών έχουν ήδη υποβαθμίσει τους κοραλλιογενείς υφάλους, οι οποίοι είναι ζωτικής σημασίας για τη θαλάσσια ζωή και παρέχουν ενδιαιτήματα για περίπου το ένα τέταρτο όλων των υποβρύχιων ειδών.

Η νέα έκθεση επισημαίνει ότι οι ύφαλοι υποστηρίζουν επίσης τα μέσα διαβίωσης περίπου ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων, επομένως η υποβάθμισή τους αποτελεί εξίσου οικονομική όσο και περιβαλλοντική απειλή. Οι ύφαλοι παρέχουν ένα κρίσιμο οικοσύστημα για πολλά ψάρια και άλλα θαλάσσια είδη, τα οποία στη συνέχεια αλιεύονται από ανθρώπους για τροφή.

Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι το «σημείο καμπής» για τους κοραλλιογενείς υφάλους ξεκινά όταν η υπερθέρμανση του πλανήτη φτάσει περίπου τους 1,2 βαθμούς Κελσίου, με το 70% έως 90% των κοραλλιών να πεθαίνουν όταν ο αριθμός αυτός ανέβει στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. «Είμαστε πολύ σίγουροι ότι, δυστυχώς, βρισκόμαστε στη μέση της μαρασμού των κοραλλιογενών υφάλων», είπε ο Σμιθ, εξηγώντας ότι αυτό ουσιαστικά σημαίνει «την κατάρρευση των κοραλλιογενών υφάλων παγκοσμίως».

Ο θάνατος των υφάλων συχνά καταλύεται από τη λεύκανση, όταν το θερμικό στρες προκαλεί την απομάκρυνση των πολύχρωμων φυκιών που τα συντηρούν από τα κοράλλια, με αποτέλεσμα τα κοράλλια να γίνονται χλωμά και αδύναμα. Εάν το στρες επιμένει και η λεύκανση είναι σοβαρή ή παρατεταμένη, το κοράλλι μπορεί να διασπαστεί εντελώς.

Η Διεθνής Πρωτοβουλία για τους Κοραλλιογενείς Υφάλους ανακοίνωσε τον Απρίλιο ότι περίπου το 84% των κοραλλιογενών υφάλων του κόσμου βρισκόταν υπό θερμική καταπόνηση, το «πιο εκτεταμένο και έντονο» συμβάν μαζικής λεύκανσης που έχει καταγραφεί ποτέ.

«Βρισκόμαστε σε μια νέα πραγματικότητα, όπου μπορούμε πλέον να πούμε ότι έχουμε περάσει το πρώτο σημαντικό σημείο καμπής για το κλίμα, που είναι οι κοραλλιογενείς ύφαλοι», είπε ο Σμιθ. «Και προφανώς θα πρέπει να προσπαθήσουμε να μειώσουμε τη ζημιά. Όσο πιο γρήγορα μπορέσουμε να απαλλαγούμε από τον άνθρακα και να απομακρύνουμε τα αέρια του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα, τόσο το καλύτερο».

Άλλα περιβαλλοντικά συστήματα βρίσκονται επίσης στα πρόθυρα να ξεπεράσουν τα σημεία καμπής τους, σύμφωνα με την έκθεση, όπως το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, τα ωκεάνια ρεύματα και οι παγετώνες, όπως το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας.

«Είναι πραγματικά ένας αγώνας δρόμου ενάντια στον χρόνο», είπε ο Σμιθ. «Πρέπει να μεταμορφώσουμε ολόκληρη την ενεργειακή βάση της κοινωνίας μέσα σε μια γενιά, μακριά από τα ορυκτά καύσιμα και προς αυτό το καθαρότερο, ασφαλέστερο μέλλον, για να αποφύγουμε αυτά τα περαιτέρω σημεία καμπής πέρα ​​από τους κοραλλιογενείς υφάλους και τις καταστροφικές συνέπειες που θα έφερναν».

Η έκθεση αναγνώρισε ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στη στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επισημαίνοντας τα «θετικά σημεία καμπής» που έχουν ξεπεραστεί καθώς η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων, ηλιακής ενέργειας και αιολικής ενέργειας γίνεται πιο διαδεδομένη.

Η άνοδος της ηλιακής ενέργειας είναι μια θετική μετάβαση που ο Σμιθ ξεχώρισε ως ιδιαίτερα «αξιοσημείωτη» – αν και τόνισε ότι πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα, επειγόντως, για να επαναφέρουμε τη Γη σε τροχιά.

«Θα είναι σημαντικό να το κατανοήσουμε αυτό στους ανώτερους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων», είπε ο Σμιθ, «επειδή αυτό που παραδοσιακά θεωρείται ως γεγονότα υψηλού αντίκτυπου και χαμηλής πιθανότητας, στην πραγματικότητα μετατρέπεται σε γεγονότα υψηλού αντίκτυπου και υψηλής πιθανότητας, αν δεν κάνουμε κάτι τώρα».