Η κλιματική αλλαγή έχει ήδη αφήσει το αποτύπωμά της στον κόσμο, με τη θερμοκρασία της Γης να αυξάνεται, τα καιρικά φαινόμενα να αλλάζουν και τη στάθμη της θάλασσας να ανεβαίνει. Αυτές οι αλλαγές πυροδοτούν καύσωνες, πλημμύρες, ξηρασίες και καταστροφικές πυρκαγιές.

Οι επιπτώσεις δεν περιορίζονται μόνο στο περιβάλλον, αλλά επηρεάζουν την ανάπτυξη των καλλιεργειών και την ανθρώπινη υγεία, αναγκάζοντας πολλούς ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Η κλιματική αλλαγή είναι μια σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε ήδη.

Η αιτία αυτής της κατάστασης είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα, κυρίως η εκτεταμένη χρήση ορυκτών καυσίμων όπως άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, σε οικίες, εργοστάσια και μεταφορικά μέσα.

Η καύση ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει αέρια του θερμοκηπίου, με κυριότερο το διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Το CO2 λειτουργεί σαν μια «κουβέρτα», παγιδεύοντας περισσότερη ενέργεια στην ατμόσφαιρα κοντά στην επιφάνεια της Γης, προκαλώντας την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Παρά την επείγουσα ανάγκη για εντατικοποίηση των πολιτικών αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, παρατηρείται μια ανησυχητική αντίστροφη τάση.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ, χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή ως «τη μεγαλύτερη απάτη» στον κόσμο κατά τη διάρκεια ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, επιμένοντας στον σκεπτικισμό του απέναντι στις παγκόσμιες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες.

Στην ομιλία του, ο Τραμπ επιτέθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τη στρατηγική μείωσης του ανθρακικού της αποτυπώματος, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι πολιτικές έχουν βλάψει τις ευρωπαϊκές οικονομίες και προειδοποίησε τις χώρες που επενδύουν στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το οικονομικό κόστος που θα υποστούν.

Δυστυχώς, αυτές οι απόψεις φαίνεται να βρίσκουν απήχηση και στην Ευρώπη. Ακροδεξιά κόμματα αρνούνται την επιστημονική αλήθεια της κλιματικής αλλαγής και υπονομεύουν τους περιβαλλοντικούς κανόνες. Συνεργάζονται με κυρίαρχους συμμάχους για να υπονομεύσουν την προστασία του περιβάλλοντος και να καθυστερήσουν τις πράσινες μεταρρυθμίσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.

Μετά τις τελευταίες εκλογές της ΕΕ, η ακροδεξιά έχει αποκτήσει πρωτοφανή επιρροή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καταλαμβάνοντας 187 από τις 720 έδρες. Αυτό της δίνει μια μοναδική ευκαιρία να επηρεάσει την κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Μια συμμαχία ακροδεξιών ομάδων (PfE, ECR και ESN) και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP), αποκαλούμενη «σιωπηλή πλειοψηφία», στοχεύει όλο και περισσότερο στην Πράσινη Συμφωνία, τους στόχους απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς της ΕΕ.

Αυτή η μετατόπιση σηματοδοτεί μια απομάκρυνση από την άρνηση της κλιματικής αλλαγής προς αυτό που οι μελετητές αποκαλούν «λόγους περί κλιματικής καθυστέρησης».

Αντί να αμφισβητούν την επιστήμη του κλίματος ή την επιστημονική συναίνεση, αυτά τα κόμματα επικεντρώνονται τώρα στην καθυστέρηση, την κατάργηση ή την ανατροπή των πολιτικών για το κλίμα. Ενώ αναγνωρίζουν την κλιματική αλλαγή, θεωρούν τη δράση για το κλίμα οικονομικά επιζήμια, ιδεολογικά υποκινούμενη ή άδικη, χωρίς να προσφέρουν ρεαλιστικές εναλλακτικές λύσεις.

Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, αν και δεν επιδιώκει πλέον την ολοκληρωτική εγκατάλειψη της Πράσινης Συμφωνίας, συνεργάζεται με την ακροδεξιά, με απτά αποτελέσματα.

Τον Νοέμβριο, ο Κανονισμός για την Αποψίλωση των Δασών αναβλήθηκε με την υποστήριξη της ακροδεξιάς. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο, η «σιωπηλή πλειοψηφία» καθυστέρησε την εφαρμογή δύο εμβληματικών νόμων για την αναφορά εταιρικής βιωσιμότητας.

Μέχρι τον Ιούνιο, είχαν ξεκινήσει μια εκστρατεία κατηγοριών εναντίον περιβαλλοντικών οργανώσεων που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ. Ο επόμενος στόχος τους είναι το πακέτο Omnibus, μια εκτεταμένη πρωτοβουλία που στοχεύει στην κατάργηση μιας σειράς περιβαλλοντικών και κλιματικών νόμων στο όνομα της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

Mία νέα έκθεση για το κλίμα αναφέρει ότι ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής απειλείται από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με αξιωματούχους της ΕΕ να προειδοποιούν κατά της αποδυνάμωσης των οικολογικών κανόνων.

Η ήπειρος έχει σημειώσει «σημαντική πρόοδο» στη μείωση της ρύπανσης που προκαλεί τη θέρμανση του πλανήτη, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, αλλά η μείωση της άγριας ζωής και η κλιματική αλλαγή καταστρέφουν τα οικοσυστήματα που στηρίζουν την οικονομία.

Η έβδομη έκδοση της έκθεσης, η οποία δημοσιεύεται κάθε πέντε χρόνια από το 1995, διαπίστωσε:

«Δυσκολευόμαστε να επιτύχουμε τους στόχους μας για το 2030 σε πολλούς τομείς», δήλωσε η Leena Ylä-Mononen, εκτελεστική διευθύντρια του οργανισμού. «Αυτό, ουσιαστικά, θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων».

Οι τρεις ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ που είναι υπεύθυνοι για την περιβαλλοντική πολιτική – η Τερέζα Ριμπέρα, η Τζέσικα Ρόσγουολ και ο Βόπκε Χούκστρα – χρησιμοποίησαν τα ευρήματα της έκθεσης για να υποστηρίξουν τη συνέχιση της δράσης για το κλίμα και προειδοποίησαν να μην θεωρηθεί οικονομική επιβάρυνση.

Ο Χούκστρα, επίτροπος της ΕΕ για το κλίμα, δήλωσε: «Το κόστος της αδράνειας είναι τεράστιο και η κλιματική αλλαγή αποτελεί άμεση απειλή για την ανταγωνιστικότητά μας. Η διατήρηση της πορείας μας είναι απαραίτητη για την προστασία της οικονομίας μας».

H Ριμπέρα, υπεύθυνη για τον ανταγωνισμό και την πράσινη μετάβαση, δήλωσε: «Η καθυστέρηση ή η αναβολή των κλιματικών στόχων θα αύξανε μόνο το κόστος, θα εμβάθυνε τις ανισότητες και θα αποδυνάμωνε την ανθεκτικότητά μας».

Η έκθεση σκιαγραφεί την πιο ολοκληρωμένη εικόνα μέχρι σήμερα για το περιβάλλον της Ευρώπης, αν και οι χρονοβόρες διαδικασίες επαλήθευσης σημαίνουν ότι τα πιο πρόσφατα δεδομένα για ορισμένα ζητήματα χρονολογούνται ήδη από το 2021. Διαπίστωσε ότι μόνο δύο από τους 22 συγκεκριμένους πολιτικούς στόχους για το 2030 – οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και οι ουσίες που καταστρέφουν το όζον – ήταν «σε μεγάλο βαθμό εντός του χρονοδιαγράμματος». Εννέα ήταν «σε μεγάλο βαθμό εκτός χρονοδιαγράμματος», ενώ οι υπόλοιποι παρουσίαζαν μικτή τάση.

Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος κρίθηκε ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς η ΕΕ δεν κατάφερε να επιτύχει τον στόχο της για ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας έως το 2020 και δεν υπάρχουν δείκτες βιοποικιλότητας σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων του 2030. Μία από τις λίγες θετικές τάσεις για την άγρια ​​ζωή ήταν η αύξηση των προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες αυξήθηκαν στο 26,1% της ξηράς και στο 12,3% της θάλασσας το 2022.

Η πρόοδος προς μια κυκλική οικονομία ήταν επίσης περιορισμένη. Η ζήτηση υλικών που καλύπτεται από την ανακύκλωση αυξήθηκε μόνο ελαφρώς, από 10,7% το 2010 σε 11,8% το 2023. «Το πραγματικό κόκκινο πανί είναι η κατανάλωσή μας», δήλωσε ο Tobias Lung, συν-συγγραφέας της έκθεσης. «Τα επίπεδα κατανάλωσής μας είναι πάρα, πάρα, πάρα πολύ υψηλά».

Οι ηγέτες της ΕΕ έχουν μετατοπίσει την εστίασή τους από τη δράση για το κλίμα στην οικονομική ανταγωνιστικότητα τον τελευταίο χρόνο, αποδυναμώνοντας τις πράσινες πολιτικές στο πλαίσιο μιας προσπάθειας για «απλοποίηση» που οι ακτιβιστές χαρακτήρισαν ως απορρύθμιση.

Η Επιτροπή αναφέρει ότι εξακολουθεί να εμμένει στην πράσινη ατζέντα της, αλλά προσφέρει ευελιξία στους βιομηχανικούς τομείς που θεωρούν τους κανόνες επαχθείς, καθώς και στα κράτη μέλη που αντιστέκονται στον ρυθμό της μετάβασης.

Η Ylä-Mononen τόνισε τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, η οποία έχει οδηγήσει σε πρόωρους θανάτους από λεπτά σωματίδια, οι οποίοι έχουν μειωθεί περίπου στο μισό από το 2005. «Σώζουμε ανθρώπινες ζωές χάρη σε αυτές τις ενέργειες», είπε. «Είναι πραγματικά μια σαφής περίπτωση για να συνεχίσουμε».