Η διεθνής κοινότητα απέτυχε παταγωδώς να τιθασεύσει την κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία να οδεύει ολοταχώς προς υπέρβαση του ορίου του 1,5 βαθμού Κελσίου, όπως ανακοίνωσε με δραματικό τόνο το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (UNEP) την Τρίτη, λίγο πριν την έναρξη της κρίσιμης συνόδου για το κλίμα στη Βραζιλία.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του UNEP για τις εκπομπές άνθρακα, ο στόχος που τέθηκε με τόσο κόπο το 2015 με τη Συμφωνία του Παρισιού, φαντάζει πλέον άπιαστο όνειρο και αναμένεται να ξεπεραστεί μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Η ζοφερή αυτή προοπτική συνεπάγεται, σύμφωνα με τον οργανισμό, μια αναπόφευκτη αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων φαινομένων, όπως οι φονικές πυρκαγιές, οι παρατεταμένες ξηρασίες, οι καταστροφικές πλημμύρες και άλλες, εξίσου οδυνηρές, επιπτώσεις.

Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι η άνοδος της θερμοκρασίας είναι «δύσκολο να αντιστραφεί», καθώς το διοξείδιο του άνθρακα, ο βασικός ένοχος για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, παραμένει στην ατμόσφαιρα για δεκαετίες ή και αιώνες.

Η επικεφαλής της συντακτικής ομάδας, Άνε Όλχοφ, τόνισε με έμφαση ότι, ακόμη και μια δραστική μείωση των εκπομπών θα μπορούσε απλώς να καθυστερήσει την υπέρβαση του ορίου, όμως «πλέον δεν μπορούμε να την αποφύγουμε».

Η διεθνής κοινότητα είχε συμφωνήσει στο Παρίσι ότι η άνοδος της θερμοκρασίας έως το τέλος του αιώνα δεν θα έπρεπε να υπερβεί τους 1,5 βαθμούς Κελσίου, ή κατ’ εξαίρεση τους 2,0 βαθμούς, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Ωστόσο, οι πιο πρόσφατες δεσμεύσεις που παρουσίασαν οι κυβερνήσεις ενόψει της COP30, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μια άνοδο της τάξης των 2,3 έως 2,5 βαθμών, σύμφωνα με το UNEP.

Παρά τη μικρή βελτίωση κατά 0,3 βαθμούς σε σύγκριση με τις περυσινές εκτιμήσεις, τα νούμερα αποδεικνύουν ότι ακόμη και οι πιο πρόσφατες δεσμεύσεις παραμένουν απελπιστικά ανεπαρκείς.

Η εκτελεστική διευθύντρια του UNEP, Ίνγκερ Άντερσεν, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «Αν και τα εθνικά σχέδια κλιματικής δράσης έχουν προσφέρει κάποια πρόοδο, η ταχύτητα δεν είναι καθόλου ικανοποιητική».

Τόνισε δε, ότι οι λύσεις είναι ήδη διαθέσιμες, επισημαίνοντας ότι «Από την ταχεία ανάπτυξη της φθηνής ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι την αντιμετώπιση των εκπομπών μεθανίου, γνωρίζουμε τι πρέπει να γίνει».

Η Άντερσεν υπογράμμισε με ανησυχία ότι «Συνεχίζουμε να χρειαζόμαστε μείωση των εκπομπών σε ένα όλο και πιο ασφυκτικό χρονικό περιθώριο, σε ένα όλο και πιο δύσκολο γεωπολιτικό περιβάλλον».

Ο στόχος του Παρισιού βασίστηκε σε επιστημονικά δεδομένα που κατέδειξαν τις ακραίες καιρικές συνέπειες που επιφέρει κάθε άνοδος της θερμοκρασίας.

Για παράδειγμα, μια αύξηση κατά 2 βαθμούς θα οδηγούσε σε υπερδιπλασιασμό του ποσοστού του παγκόσμιου πληθυσμού που εκτίθεται σε ακραίους καύσωνες, σε σύγκριση με τους 1,5 βαθμούς. Επιπλέον, θα κατέστρεφε το 99% των κοραλλιογενών υφάλων, έναντι 70% στο σενάριο των 1,5 βαθμών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από μια δεκαετία, όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Παρισιού, ο πλανήτης όδευε προς μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά σχεδόν 4,0 βαθμούς Κελσίου.

Δυστυχώς, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, οι εκπομπές CO2 συνεχίζουν να αυξάνονται αντί να μειώνονται, καθώς ο ορυκτός άνθρακας, το πετρέλαιο και το αέριο εξακολουθούν να τροφοδοτούν με ενέργεια την παγκόσμια οικονομία.

Σύμφωνα με το UNEP, οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα αυξήθηκαν πέρυσι κατά 2,3%, φτάνοντας στο νέο ιστορικό ρεκόρ των 57,7 δισεκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου CO2.

Τα αποκαλυπτικά ευρήματα της έκθεσης του ΟΗΕ δημιουργούν ασφυκτικές πιέσεις στις εθνικές αντιπροσωπείες που θα συμμετάσχουν στη φετινή σύνοδο για το κλίμα, COP30, η οποία ξεκινά στις 10 Νοεμβρίου στο Μπέλεμ της Βραζιλίας, στην καρδιά του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.

Στόχος της συνόδου είναι η διεθνής κοινότητα να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις για την λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς και για την εξεύρεση τρόπων χρηματοδότησής τους.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τη σύνοδο θα απουσιάζουν για πρώτη φορά οι ΗΠΑ, μετά την αμφιλεγόμενη απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τη χώρα του από τη Συμφωνία του Παρισιού.

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί εξέφρασαν ανακούφιση για την απουσία των ΗΠΑ, φοβούμενοι ότι οι Αμερικανοί διαπραγματευτές θα υπονόμευαν την διεθνή προσπάθεια αν συμμετείχαν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία παραμένει πρωτοπόρος στην μάχη κατά της παγκόσμιας θέρμανσης, αναμενόταν να παρουσιάσει ενόψει της συνόδου τον νέο κλιματικό στόχο για το 2040, όμως οι διαπραγματεύσεις έχουν βαλτώσει εδώ και μήνες. Οι υπουργοί Περιβάλλοντος των «27» αναμένεται να συναντηθούν την Πέμπτη με την ελπίδα να οριστικοποιήσουν το σχέδιο.

Τέλος, καθοριστικό ρόλο καλείται να διαδραματίσει και η Κίνα, η οποία αποτελεί μακράν τον μεγαλύτερο παραγωγό CO2. Το Πεκίνο έχει δεσμευτεί από τον Σεπτέμβριο να περιορίσει τις εκπομπές κατά 7-10% σε σχέση με το ιστορικό υψηλό του 2035. Αναλυτές εκτιμούν ότι η χώρα συνηθίζει να θέτει συντηρητικούς στόχους, τους οποίους στη συνέχεια καταφέρνει να υπερβεί.