Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η ικανότητα του πλανήτη να θρέψει τον πληθυσμό του βρίσκεται σε κίνδυνο, λόγω του «χάους» που προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή.

Παρά τις αυξήσεις στις αποδόσεις των καλλιεργειών τις τελευταίες δεκαετίες, τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Τα ποσοστά απόδοσης των καλλιεργειών έχουν σταθεροποιηθεί, υποδεικνύοντας ότι η αποτελεσματικότητα της γεωργίας φτάνει στα όριά της, ενώ παράλληλα γίνονται αισθητές οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε ένα σενάριο υψηλών εκπομπών ρύπων, οι μελλοντικές αποδόσεις των καλλιεργειών ενδέχεται να μειωθούν έως και κατά ένα τέταρτο. Αυτό οφείλεται κυρίως στα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούν σοβαρές ζημιές στη γεωργία. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι ακραίες καιρικές συνθήκες, που συνδέονται με το «παγκόσμιο παράδοξο», έχουν ήδη επηρεάσει τη γεωργία, με τις έντονες διακυμάνσεις των βροχοπτώσεων να οδηγούν σε ιστορικά χαμηλές αποδόσεις.

Η σχέση μεταξύ κλίματος και επισιτιστικής ασφάλειας είναι περίπλοκη. Δεν χρησιμοποιούνται όλες οι καλλιέργειες για τρόφιμα, και φαινόμενα όπως το Ελ Νίνιο μπορεί να περιπλέξουν τις μακροπρόθεσμες τάσεις. Ωστόσο, η σύνδεση μεταξύ ακραίων καιρικών φαινομένων και χαμηλών συγκομιδών είναι ξεκάθαρη.

Το καλαμπόκι, η πιο παραγόμενη καλλιέργεια στον κόσμο, πλήττεται ιδιαίτερα. Οι αποδόσεις αναμένεται να μειωθούν έως και 6% μέχρι το τέλος του αιώνα σε ένα σενάριο ήπιας αύξησης της θερμοκρασίας, και έως και 24% σε ακραία σενάρια.

Ο Andrew Hultgren, επίκουρος καθηγητής γεωργικής και καταναλωτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Illinois Urbana-Champaign, δήλωσε στον βρετανικό Guardian ότι «η κλιματική αλλαγή και οι ακραίες καιρικές συνθήκες θα μειώσουν τις παγκόσμιες θερμιδικές αποδόσεις κατά περίπου 24% υπό υψηλές μελλοντικές εκπομπές».

«Αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές τροφίμων, οι οποίες στις πλούσιες χώρες θα εκδηλωθούν ως πληθωρισμός. Στις φτωχές χώρες, όμως, αυτό θα επιδεινώσει τα προβλήματα επισιτιστικής ασφάλειας και θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την πολιτική σταθερότητα», τόνισε.

Πάνω από 600 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αναμένεται να αντιμετωπίσουν επισιτιστική ανασφάλεια ή ακόμη χειρότερες συνθήκες έως το 2030. Τα ολοένα και πιο ασταθή κλίματα θα επιδεινώσουν την κατάσταση, εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα.

Ο Kaveh Zahedi, διευθυντής του γραφείου κλιματικής αλλαγής, βιοποικιλότητας και περιβάλλοντος στον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), υπογράμμισε ότι «οι παγκόσμιοι μέσοι όροι κρύβουν ένα τεράστιο χάος που κρύβεται από κάτω. Αυτό που βλέπετε είναι απρόβλεπτο».

Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις, οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία της επίτευξης των στόχων για το κλίμα, της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των συστημάτων τροφίμων και του περιορισμού της σπατάλης τροφίμων. Ο FAO υποστηρίζει πρωτοβουλίες όπως η εξυπνότερη καλλιέργεια ρυζιού και η αποκατάσταση της υποβαθμισμένης γεωργικής γης.

«Η αειφορία σε μεγάλο βαθμό είναι μέρος αυτής της λύσης», είπε ο Zahedi. «Πρέπει να έχει να κάνει με την ανθεκτικότητα. Πρέπει να έχει να κάνει με την επέκταση των εισοδημάτων των αγροτών. Πρέπει να έχει να κάνει με τη διασφάλιση ότι έχετε θρεπτικά τρόφιμα. Πρέπει να αφορά στην πρόσβαση και την οικονομική προσιτότητα. Όλα αυτά μπαίνουν στο παιχνίδι».

«Οι παραγωγοί που εξυπηρετούν τη διατροφική αλυσίδα των πληθυσμών θα βλάπτονταν από την υπερθέρμανση, όπως και οι φτωχοί καλλιεργητές στην υποσαχάρια Αφρική, τη Νότια Αμερική και την Ωκεανία, με αποτέλεσμα τις συνολικές απώλειες στην παγκόσμια θερμιδική παραγωγή. Οι απώλειες για τους φτωχούς αγρότες είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές από την άποψη της επισιτιστικής ασφάλειας, καθώς αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους οικογενειακού υποσιτισμού και πείνας μετά από μια κακή σοδειά», προειδοποίησε ο Hultgren.

Ο Hultgren κατέληξε λέγοντας ότι «ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε τις εκπομπές. Η μετάβαση από την υπερθέρμανση σε πιο μέτρια αύξηση της θερμοκρασίας μειώνει κατά το ήμισυ τις απώλειες της παγκόσμιας θερμιδικής απόδοσης. Αυτό βοηθά τους πάντες – από τους αγρότες μέχρι τους καταναλωτές του ανεπτυγμένου κόσμου, μέχρι τους φτωχούς του πλανήτη».