Δεκάδες επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα επικείμενα σχέδια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής μέσω περιβαλλοντικών παρεμβάσεων στην Αρκτική και την Ανταρκτική. Επισημαίνουν ότι αυτές οι προσπάθειες ενδέχεται να υποβαθμίσουν την κρισιμότητα της άμεσης απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ οι πιθανότητες επιτυχίας τους είναι περιορισμένες.

Οι τεχνικές «γεωμηχανικής» των πόλων, όπως ονομάζονται, στοχεύουν στην ψύξη του πλανήτη με ανορθόδοξους τρόπους. Μεταξύ αυτών, η τεχνητή πάχυνση του θαλάσσιου πάγου και η απελευθέρωση ανακλαστικών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Θεωρούνται πιθανά μελλοντικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης και τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Ωστόσο, περισσότεροι από 40 ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτές οι μέθοδοι θα μπορούσαν να προκαλέσουν «σοβαρές περιβαλλοντικές ζημιές». Προτρέπουν τις χώρες να επικεντρωθούν στην επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου εκπομπών.

Η γεωμηχανική, δηλαδή η σκόπιμη παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα της Γης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της υπερθέρμανσης, αποτελεί έναν από τους πιο αμφιλεγόμενους τομείς της κλιματικής έρευνας.

Ορισμένες προσπάθειες είναι ευρέως αποδεκτές και αναγνωρίζονται ως μέρος του «καθαρού μηδενικού υπολογισμού». Αυτός αφορά την εξισορρόπηση των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες με την ποσότητα που απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα μέσω της φύτευσης δέντρων ή της χρήσης μηχανημάτων.

Ωστόσο, ορισμένες πιο ριζοσπαστικές ιδέες γεωμηχανικής, όπως η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός, «αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής και όχι τις αιτίες της», δήλωσε ο καθηγητής γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, Μάρτιν Σίεγκερτ.

Οι επιστήμονες που συνέταξαν τη νέα εκτίμηση, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Science, εξέτασαν τα δεδομένα για πέντε από τις πιο πολυσυζητημένες ιδέες γεωμηχανικής στους πόλους. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι καμία δεν πληροί τα βασικά κριτήρια σκοπιμότητας και εγκυμονεί σημαντικούς περιβαλλοντικούς κινδύνους.

Mία από αυτές τις προτάσεις αφορά την απελευθέρωση μικροσκοπικών, ανακλαστικών σωματιδίων, τα αερολύματα, ψηλά στην ατμόσφαιρα για να κρυώσει ο πλανήτης. Ωστόσο, αυτή η ιδέα έχει προσελκύσει την προσοχή συνωμοσιολόγων, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι τα ίχνη συμπύκνωσης στον ουρανό είναι απόδειξη της σημερινής απειλητικής γεωμηχανικής μεγάλης κλίμακας.

Πολλοί επιστήμονες έχουν πιο βάσιμες ανησυχίες, όπως η διαταραχή των καιρικών συνθηκών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επιπλέον, εγείρεται το ερώτημα ποιος θα αποφασίσει για τη χρήση αυτών των τεχνικών, ειδικά στην Αρκτική και την Ανταρκτική, όπου η διακυβέρνηση είναι περίπλοκη.

Η Δρ Βάλερι Μάσον-Ντελμότ, ανώτερη επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Paris-Saclay, προειδοποιεί ότι εάν μια χώρα εφαρμόσει γεωμηχανική ενάντια στις επιθυμίες άλλων, θα μπορούσε να «αυξήσει τις γεωπολιτικές εντάσεις στις πολικές περιοχές».

Επιπλέον, το τεράστιο κόστος και ο χρόνος που απαιτείται για την εφαρμογή αυτών των ιδεών σε μεγάλη κλίμακα καθιστούν εξαιρετικά απίθανη την αποτελεσματικότητά τους, σύμφωνα με την ανασκόπηση.

Μια ιδέα που εξέτασε πρόσφατα το BBC News ήταν ένα σχέδιο για την άντληση θαλασσινού νερού πάνω από την επιφάνεια του αρκτικού θαλάσσιου πάγου το χειμώνα, προκειμένου να τον πυκνώσει και να αυξήσει τις πιθανότητες επιβίωσής του το καλοκαίρι.

Ωστόσο, σύμφωνα με μια εκτίμηση, για να καλυφθεί το 10% της Αρκτικής θα χρειαστούν περίπου 10 εκατομμύρια αντλίες θαλασσινού νερού.

Ένα θεμελιώδες πρόβλημα είναι ότι αυτού του είδους τα έργα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ότι αποτελούν μια εναλλακτική λύση στη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Όπως δήλωσε ο καθηγητής Σίεγκερτ, «Εάν προωθηθούν… τότε θα αποτελέσουν μια απόσπαση της προσοχής, διότι για ορισμένους θα είναι μια λύση στην κλιματική κρίση που δεν απαιτεί αποκαρβονισμό».

Και πρόσθεσε: «Φυσικά αυτό δεν θα ήταν αλήθεια και γι’ αυτό πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι δυνητικά επιζήμια».

Ο Δρ Σον Φιτζέραλντ, διευθυντής του Κέντρου για την Αποκατάσταση του Κλίματος του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, τόνισε ότι «Η ανάγκη για μείωση των εκπομπών έρχεται πρώτη… σχεδόν ό,τι κάνουμε είναι μάταιο χωρίς αυτήν».

Όπως πολλοί άλλοι υποστηρικτές της έρευνας στη γεωμηχανική, ο Δρ Φιτζέραλντ δεν υποστηρίζει ακόμη την εφαρμογή της σε μεγάλη κλίμακα και αναγνώρισε ότι περαιτέρω έρευνα μπορεί πράγματι να αποδείξει ότι οι ιδέες είναι «τρελές».

Ωστόσο, υποστήριξε ότι η περαιτέρω έρευνα θα επιτρέψει στην κοινωνία να λάβει «πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις» σχετικά με το αν μπορούν να βοηθήσουν ή να εμποδίσουν την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Mια υπηρεσία που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε πρόσφατα χρηματοδότηση ύψους σχεδόν 60 εκατομμυρίων λιρών για τέτοιου είδους έρευνα, αν και η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν έχει σχέδια να την εφαρμόσει.

Ωστόσο, οι συντάκτες της νέας εκτίμησης θεωρούν αυτά τα έργα τόσο μη ρεαλιστικά που θα ήταν προτιμότερο να κατευθύνουν τις προσπάθειες προς την εξανθράκωση και την πολική έρευνα.

Ο καθηγητής Σίεγκερτ υποστήριξε ότι «Υπάρχουν κάποιες βασικές αλήθειες που δεν χρειάζονται πολλή έρευνα για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν είναι πραγματικά βιώσιμες».

Ένας εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης δήλωσε: «Προτεραιότητά μας είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και η προσαρμογή στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».

Πηγή: BBC