Ένα ζήτημα που απασχολεί χιλιάδες μέλλουσες μητέρες παγκοσμίως βρίσκει επιτέλους μια ξεκάθαρη απάντηση. Μια εμπεριστατωμένη, εκτεταμένη επιστημονική ανασκόπηση για τη χρήση παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη κατέρριψε κάθε πειστική σύνδεση ανάμεσα στο ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο και την πιθανότητα τα παιδιά να διαγνωστούν με αυτισμό ή Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).

Η ανάγκη για αξιόπιστη πληροφόρηση ήταν επιτακτική, γι' αυτό και η δημοσίευση αυτής της κρίσιμης εργασίας επισπεύσθηκε. Ο λόγος ήταν η προηγούμενη παρότρυνση της κυβέρνησης Τραμπ προς τις έγκυες να αποφεύγουν την παρακεταμόλη – γνωστή και ως ακεταμινοφαίνη ή Tylenol – με την αβάσιμη, όπως αποδείχθηκε, αιτιολογία ότι συμβάλλει στην αύξηση των ποσοστών αυτισμού. Τώρα, οι μέλλουσες μητέρες και οι γιατροί τους διαθέτουν επιτέλους σαφείς οδηγίες.

Στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης μελέτης, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας τη Δευτέρα στο έγκριτο British Medical Journal, οι ερευνητές διερεύνησαν σε βάθος δημοσιευμένες επιστημονικές ανασκοπήσεις. Ο στόχος ήταν να διαπιστωθεί εάν η παρακεταμόλη αυξάνει την πιθανότητα οι έγκυες γυναίκες να αποκτήσουν παιδιά με διάγνωση αυτισμού ή ΔΕΠΥ. Τα συμπεράσματα ήταν αποκαλυπτικά: η ποιότητα των εξεταζόμενων ανασκοπήσεων κρίθηκε από «χαμηλή έως κρίσιμα χαμηλή». Επιπλέον, οποιαδήποτε φαινομενική συσχέτιση μεταξύ του παυσίπονου και του αυτισμού, πιθανότατα οφείλεται στη γενετική προδιάθεση της οικογένειας ή σε άλλους εξωτερικούς παράγοντες, και όχι στο ίδιο το φάρμακο.

Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εξέτασαν επισταμένως εννέα συστηματικές ανασκοπήσεις, οι οποίες με τη σειρά τους κάλυπταν 40 παρατηρητικές μελέτες σχετικά με τη χρήση παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη και την υποτιθέμενη σύνδεσή της με τον αυτισμό, τη ΔΕΠΥ και άλλες νευροαναπτυξιακές παθήσεις στα παιδιά. Είναι αξιοσημείωτο ότι όλες οι αρχικές ανασκοπήσεις ανέφεραν τουλάχιστον μια πιθανή συσχέτιση. Ωστόσο, επτά από αυτές συνέστησαν ιδιαίτερη προσοχή στην ερμηνεία των ευρημάτων, καθώς δεν ήταν σε θέση να αποκλείσουν την επίδραση άλλων σημαντικών παραγόντων. Πιο ενδεικτικά, μόνο μία ανασκόπηση περιλάμβανε δύο μελέτες που είχαν λάβει σωστά υπόψη την οικογενειακή γενετική κληρονομικότητα και άλλους κοινούς παράγοντες, όπως τα προϋπάρχοντα προβλήματα υγείας της μητέρας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα μιας μελέτης που δημοσιεύθηκε πέρυσι, η οποία διαπίστωσε ότι τα ποσοστά αυτισμού, ΔΕΠΥ και νοητικής υστέρησης ήταν οριακά υψηλότερα σε 2,4 εκατομμύρια παιδιά στη Σουηδία, των οποίων οι μητέρες είχαν λάβει παρακεταμόλη κατά την εγκυμοσύνη. Ωστόσο, η κρίσιμη ανατροπή ήρθε όταν οι συγγραφείς συνέκριναν αδέλφια που είχαν εκτεθεί στο παυσίπονο με εκείνα που δεν είχαν. Η αρχική διαφορά εξαφανίστηκε εντελώς. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει εμφατικά ότι υπεύθυνοι δεν ήταν η παρακεταμόλη, αλλά μάλλον η γενετική της μητέρας, υποκείμενες παθήσεις υγείας ή άλλοι κοινοί περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Η καθηγήτρια Shakila Thangaratinam, διακεκριμένη μαιευτήρας και επικεφαλής συγγραφέας της ανασκόπησης από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ, έστειλε ένα μήνυμα καθολικής ανακούφισης: «Οι γυναίκες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τα υπάρχοντα στοιχεία δεν υποστηρίζουν πραγματικά μια σύνδεση μεταξύ παρακεταμόλης και αυτισμού και ΔΕΠΥ. Εάν οι έγκυες γυναίκες χρειάζεται να λαμβάνουν παρακεταμόλη για πυρετό ή πόνο, τότε θα λέγαμε παρακαλώ να το κάνετε, ιδιαίτερα επειδή ο υψηλός πυρετός κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να είναι επικίνδυνος για το αγέννητο μωρό».

Είναι, ωστόσο, σημαντικό να σημειωθεί ότι άλλα παυσίπονα, όπως η ιβουπροφαίνη, δεν συνιστώνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η καθηγήτρια Thangaratinam, με ιδιαίτερη ευαισθησία, υπογράμμισε επίσης την ψυχολογική διάσταση: «Μπορεί να έχουν ένα παιδί που είναι αυτιστικό με ΔΕΠΥ και πραγματικά δεν θέλουμε να πιστεύουν ότι οφείλεται σε κάτι που έκαναν κατά την εγκυμοσύνη. Αυτό είναι ένα τρομερό συναίσθημα για μια μητέρα».

Συνεχίζοντας, η ίδια η Thangaratinam εξήγησε περαιτέρω τους πραγματικούς παράγοντες κινδύνου: «Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό αυτισμού και ΔΕΠΥ, είτε στους γονείς είτε στα αδέλφια, τότε είναι πιθανό ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο διαγιγνώσκεται ένα παιδί και όχι κάτι που έλαβε η μητέρα κατά την εγκυμοσύνη».

Πέρα από την αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση των στοιχείων, τα ευρήματα αυτά φέρνουν μια βαθιά ανακούφιση. Σκοπός τους είναι να καθησυχάσουν όλες εκείνες τις γυναίκες που μπορεί να κουβαλούν το βάρος της ενοχής επειδή έλαβαν παρακεταμόλη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Όπως τόνισε εμφατικά η Thangaratinam, «Μπορεί να έχουν ένα παιδί που είναι αυτιστικό με ΔΕΠΥ και πραγματικά δεν θέλουμε να πιστεύουν ότι οφείλεται σε κάτι που έκαναν κατά την εγκυμοσύνη. Αυτό είναι ένα τρομερό συναίσθημα για μια μητέρα».

Την ίδια άποψη συμμερίστηκε και ο καθηγητής Δημήτριος Σιασσάκος, επίτιμος σύμβουλος μαιευτικής στο University College του Λονδίνου, ο οποίος δήλωσε κατηγορηματικά: «Η παρακεταμόλη είναι το ασφαλέστερο φάρμακο για χρήση κατά την εγκυμοσύνη και έχει χρησιμοποιηθεί από την πλειονότητα των εγκύων γυναικών παγκοσμίως εδώ και αρκετές δεκαετίες χωρίς καμία επίδραση στον αυτισμό και τη ΔΕΠΥ». Πρόσθεσε δε, ότι «Είναι επίσης το ασφαλέστερο σε περίπτωση πυρετού στη μητέρα», εξηγώντας τους σοβαρούς κινδύνους της μη αντιμετωπιζόμενης υψηλής θερμοκρασίας. Όπως ανέλυσε, ο πυρετός αποτελεί παράγοντα κινδύνου τόσο για την έκβαση της εγκυμοσύνης όσο και για το έμβρυο, καθώς «η υψηλή θερμοκρασία και η φλεγμονή έχουν αρνητικό αντίκτυπο στον εγκέφαλο του εμβρύου και του νεογνού και η μη θεραπευμένη φλεγμονή μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα».