Η κυκλοφορία του βιβλίου του Αλέξη Τσίπρα, «Ιθάκη» (εκδόσεις Gutenberg), έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις και ποικίλες ερμηνείες από τον πολιτικό κόσμο, όπως μαρτυρούν οι υψηλές πωλήσεις και ο έντονος διάλογος που έχει ξεκινήσει. Από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του, το βιβλίο έχει αναχθεί σε ένα κυρίαρχο πολιτικό γεγονός.

Η «Ιθάκη» βρέθηκε στα βιβλιοπωλεία και αμέσως συγκέντρωσε πληθώρα σχολίων, αντιδράσεων και συζητήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα τηλεοπτικά πάνελ. Οι αντιδράσεις ποικίλουν: ερμηνείες, αναλύσεις, αμφισημία, επιτηδευμένη σιωπή, εικασίες, κατηγορίες, απαξίωση, επιθετικότητα και ειρωνείες. Οι αρνητικές αντιδράσεις προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, από το Μέγαρο Μαξίμου έως τον χώρο του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ. Πρωταγωνιστές, φυσικά, είναι τα πρόσωπα που αναφέρονται στις 732 σελίδες του βιβλίου.

Ο Αλέξης Τσίπρας, όπως φαίνεται, γνώριζε τις πιθανές αντιδράσεις, καθώς είχε προβλέψει ότι «θα φάει ξύλο», προειδοποιώντας πως στο βιβλίο «κάνω αναφορές σε πρόσωπα και δεν τα κολακεύω».

Στην «Ιθάκη», ο πρώην πρωθυπουργός εμφανίζεται αυστηρός με τον εαυτό του, με τη φράση «ήταν δική μου ευθύνη» να επαναλαμβάνεται σε πολλά κεφάλαια που καλύπτουν την περίοδο 2008-2023. Παράλληλα, ασκεί κριτική σε διάφορες εκδοχές της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ, αλλά και σε στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ με τα οποία συνεργάστηκε στις κυβερνήσεις του.

Η κριτική στις κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας, με έμφαση στις περιόδους των Αντώνη Σαμαρά και Κυριάκου Μητσοτάκη, θεωρείται σχετικά ενιαία. Ωστόσο, η κριτική διαφοροποιείται για όσους συμμετείχαν στις κυβερνήσεις του ΣΥΡΙΖΑ.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κριτική φτάνει στο επίπεδο της αποκήρυξης, όπως στις περιπτώσεις των Νίκου Παππά και Παύλου Πολάκη. Σε αυτούς ασκείται κριτική για τις πολιτικές επιλογές, τους χειρισμούς σε διάφορα ζητήματα και την προσωπική στρατηγική που, κατά την άποψη του Τσίπρα, δεν υπηρέτησε την κοινή προσπάθεια.

Σε άλλα στελέχη, όπως η Έφη Αχτσιόγλου, ο Αλέξης Χαρίτσης και ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, διαπιστώνεται κριτική για περιχαράκωση, ατολμία, διστακτικότητα και μη αντίληψη της αναγκαιότητας δύσκολων περιόδων, είτε κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης είτε σε εσωκομματικά ζητήματα.

Επιπλέον, σε πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ όπως ο Γιάννης Βαρουφάκης και η Ζωή Κωνσταντοπούλου, η «Ιθάκη» εκτιμά ότι «εγωκεντρικά» ή «ναρκισσιστικά» χαρακτηριστικά επηρέασαν καθοριστικά την πολιτική τους πρακτική.

Οι αντιδράσεις από τους πολιτικούς χώρους ήταν ανάλογα πολυσχιδείς, με πολλούς να θεωρούν ότι θίγονται ή να κρίνουν αναγκαίο να τοποθετηθούν για όσα έγραψε ο Αλέξης Τσίπρας.

Το Μέγαρο Μαξίμου αρχικά υιοθέτησε μια τακτική αποστασιοποίησης, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη να κάνει απαξιωτικές δηλώσεις περί «Μάρξ και Γκραούτσο Μάρξ». Ωστόσο, λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αφήσει να εννοηθεί ότι έχει ήδη εκπονηθεί σχέδιο αντιμετώπισης των πολιτικών επιπτώσεων της «Ιθάκης».

Από τον χώρο του ΠΑΣΟΚ υπήρξε μια διάθεση να «προσπεραστεί» η επικαιρότητα που διαμορφώνει το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα. Ο γραμματέας του κόμματος Ανδρέας Σπυρόπουλος δήλωσε ότι «νομίζω ότι ο κύκλος αυτής της συζήτησης, της ιστορικής αναδρομής εκείνων των γεγονότων, έχει κλείσει. Η χώρα έχει προχωρήσει». Επιπλέον, ο Μανώλης Όθωνας, συνεργάτης της Φώφης Γεννηματά, διέψευσε ότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε κάνει στην αποθανούσα πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ πρόταση συγκυβέρνησης το 2015.

Το ΚΚΕ αξιοποίησε τα γραφόμενα στο βιβλίο για να επιβεβαιώσει τις επιλογές του την περίοδο 2012-2015. Ο Δημήτρης Κουτσούμπας σχολίασε: «Φανταστείτε τότε το ΚΚΕ να είχε δώσει στήριξη σε αυτόν τον τραγέλαφο που περιγράφεται στις σελίδες του βιβλίου του κ. Τσίπρα, όλον αυτόν τον ορυμαγδό της κοροϊδίας που τελικά απογοήτευσε λαϊκές ριζοσπαστικές δυνάμεις».

Οργισμένες αντιδράσεις υπήρξαν από τον Παύλο Πολάκη (που προανήγγειλε «απαντήσεις»), τη Ζωή Κωνσταντοπούλου (που αποκάλεσε τον Αλέξη Τσίπρα «προδότη») και τον Στέφανο Κασσελάκη (με ένα video στο tik-tok). Ο Νίκος Παππάς κράτησε χαμηλούς τόνους, παρά την έντονη κριτική που δέχθηκε.

Οι αντιδράσεις αναμένεται να συνεχιστούν τις επόμενες ημέρες, διαμορφώνοντας έναν πολιτικό διάλογο με πολλές αφετηρίες και ετερόκλητα ζητούμενα. Παράλληλα, συνεχίζονται οι εικασίες για τις μελλοντικές κινήσεις του πρώην πρωθυπουργού και την προοπτική δημιουργίας πολιτικού σχηματισμού.

Ο Αλέξης Τσίπρας αναμένεται να απαντήσει σε όσα λέγονται στην παρουσίαση του βιβλίου του, που θα πραγματοποιηθεί στις 3 Δεκεμβρίου στο Θέατρο «Παλλάς». Η εκδήλωση αναμένεται να αποτελέσει ένα σημαντικό πολιτικό γεγονός.