Η αστικοποίηση, κυρίαρχο μοντέλο ζωής, έχει προκαλέσει τεράστιες οικολογικές καταστροφές. Ωστόσο, στις πόλεις επιβιώνει μια μεγάλη, αλλά συχνά αόρατη, «αστική βιοποικιλότητα». Αρκετά άγρια είδη έχουν μετεξελιχθεί σε «αστικά είδη», προσαρμοζόμενα στις πρωτόγνωρες συνθήκες των πόλεων.

Οι μεγαλουπόλεις είναι αφιλόξενες για πολλούς οργανισμούς, λόγω έλλειψης κατάλληλων οικολογικών «ενδιαιτημάτων». Αυτό οδηγεί σε λιγότερα είδη ζωής και «λειτουργική» ομογενοποίηση, με την επικράτηση συγκεκριμένων, προσαρμοσμένων ειδών. Παρόλα αυτά, αρκετά άγρια είδη έχουν προσαρμοστεί, επωφελούμενα από το θερμότερο αστικό περιβάλλον και τις άφθονες πηγές τροφής.

Το φαινόμενο της προσαρμογής είναι το θέμα της έκθεσης «Nature inside the walls» στο Μουσείο Ηρακλειδών (έως 15 Φεβρουαρίου 2026). Η έκθεση συνδυάζει τέχνη και επιστήμη, παρουσιάζοντας τη σημασία της αστικής βιοποικιλότητας και τις σχέσεις των μορφών ζωής με τις πόλεις.

Τα έργα των Κωνσταντίνου Πάτσιου και Μάριου Φούρναρη διερευνούν τη συμβίωση φυσικών και αστικών μορφών ζωής. Η συνύπαρξη αυτών των έργων με την αρχαία ελληνική τεχνολογία αναδεικνύει τις οικολογικές προκλήσεις. Η Νίνα Φραγκοπούλου, δρ. Θαλάσσιας Βιολογίας, επιμελήθηκε την έκθεση, συνδυάζοντας τέχνη και επιστήμη για να αναδείξει τις αλληλεπιδράσεις του έμβιου κόσμου με τις ανθρώπινες τεχνολογίες.

Η έκθεση εξετάζει την αστική βιοποικιλότητα και την προσαρμογή των ειδών στο αστικό περιβάλλον. Οι καλλιτέχνες απεικονίζουν τη φύση ως ζωντανό οργανισμό που βρίσκει τρόπους να εγκατασταθεί και να εξελιχθεί στην πόλη. Μέσα από πίνακες, γλυπτά, εγκαταστάσεις και βίντεο, δημιουργείται η αίσθηση ότι η φύση επιβιώνει παρά τις πιέσεις του αστικού περιβάλλοντος. Η πόλη μετατρέπεται σε νέο βιότοπο, όπου το οργανικό και το μηχανικό αλληλοδιαμορφώνονται.

Ο Μάριος Φούρναρης αποτυπώνει τη συμβίωση φύσης και πόλης με λυρική ματιά, ενώ ο Κωνσταντίνος Πάτσιος προσεγγίζει τη σχέση φύσης-πόλης με παιγνιώδη και συμβολικό τρόπο. Η φύση δεν παραχωρείται απλώς χώρο, αλλά αντιστέκεται και επιβιώνει.

Η επιλογή των καλλιτεχνών και του Μουσείου Ηρακλειδών έγινε για την ευαισθητοποίησή τους σε περιβαλλοντικά θέματα και τη δυνατότητα διαλόγου των έργων τους με τις μηχανές της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας. Στόχος είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σχέση ανθρώπου-φύσης στην πόλη, την αξία της αστικής βιοποικιλότητας και την αντοχή στην κλιματική κρίση.

Τα έργα αποτελούν κριτικό σχόλιο για τις σχέσεις ανθρώπου-φύσης, δείχνοντας ότι η φύση είναι ενσωματωμένη στην πόλη και ότι οι πόλεις είναι νέοι βιότοποι. Προβληματίζουν για το μέλλον της αστικής βιοποικιλότητας και συνδέουν τη σύγχρονη μηχανή με την αρχαία τεχνολογία, προτείνοντας συνεργασία για βιώσιμες πόλεις.

Ο Κ. Πάτσιος υπενθυμίζει την οικολογική συν-εξάρτηση, ενώ ο Μ. Φούρναρης δείχνει ότι τα έμβια όντα αναζητούν τρόπους επιβίωσης στην πόλη, αναδεικνύοντας τη συνύπαρξη ως αναγκαιότητα οικολογικής ισορροπίας. Η έκθεση προτείνει μια νέα θεώρηση της πόλης ως συλλογικό οικοσύστημα, όπου η συμβίωση είναι πραγματικότητα και ευθύνη.

Η τέχνη εκφράζει αμεσότερα τις επιστημονικές ανακαλύψεις, απευθυνόμενη στο συναίσθημα και ξυπνώντας την περιέργεια. Αφήνει χώρο στη φαντασία και αποτυπώνει εμπειρία, αποκαλύπτοντας τι «σημαίνει» για εμάς η αστική βιοποικιλότητα και η συμβίωση.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις συνέπειες της αστικοποίησης στη βιολογική εξέλιξη, συστήνεται το βιβλίο "Ο Δαρβίνος πάει στην πόλη" του Μένο Σχίλτχαϊζεν.