Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, σε μια αποκλειστική συνέντευξη πριν από τη σύνοδο COP30, αναγνώρισε ότι η ανθρωπότητα δεν κατάφερε να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη στον στόχο του 1,5°C. Προειδοποίησε ότι πρέπει να "αλλάξουμε πορεία άμεσα", καθώς είναι πλέον "αναπόφευκτο" να υπερβούμε τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού, κάτι που θα έχει "καταστροφικές συνέπειες" για τον κόσμο.

Ωστόσο, ο Γκουτέρες υπογράμμισε ότι υπάρχει ακόμη χρόνος να περιοριστεί η διάρκεια και η ένταση αυτής της υπέρβασης. Αυτό θα βοηθήσει στην αποφυγή μη αναστρέψιμων αλλαγών σε ευαίσθητες περιοχές, όπως ο Αμαζόνιος, η Γροιλανδία, η Ανταρκτική και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι.

"Πρέπει να παραδεχτούμε την αποτυχία μας", δήλωσε χαρακτηριστικά. "Η υπέρβαση του 1,5°C είναι πια δεδομένη, και αυτό συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους, όπως τα λεγόμενα "σημεία καμπής" που μπορεί να αλλάξουν ριζικά τα οικοσυστήματα".

Τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν καταγραφεί ως τα πιο θερμά στην ιστορία. Παρά την αυξανόμενη επιστημονική ανησυχία για την ταχύτητα της αύξησης της θερμοκρασίας, η οποία οφείλεται στην καύση ορυκτών καυσίμων όπως πετρέλαιο, άνθρακας και φυσικό αέριο, ο γενικός γραμματέας επεσήμανε ότι οι κυβερνητικές δεσμεύσεις δεν επαρκούν.

Λιγότερες από το ένα τρίτο των χωρών (μόλις 62 από τις 197) έχουν υποβάλει τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για το Κλίμα (NDCs), όπως ορίζεται στη Συμφωνία του Παρισιού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποσυρθεί από τη διαδικασία, η Ευρώπη δεν έχει εκπληρώσει πλήρως τις υποσχέσεις της, ενώ η Κίνα, η μεγαλύτερη πηγή ρύπανσης παγκοσμίως, κατηγορείται για ανεπαρκείς δεσμεύσεις.

Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, οι κρατικές δεσμεύσεις θα μειώσουν τις εκπομπές μόλις κατά 10%, ενώ για να επιτευχθεί το όριο του 1,5°C απαιτείται μείωση τουλάχιστον 60%. "Η υπέρβαση είναι, επομένως, αναπόφευκτη", τόνισε ο Γκουτέρες.

Ωστόσο, διατήρησε μια αισιόδοξη νότα, λέγοντας ότι αν οι χώρες αλλάξουν πορεία άμεσα, υπάρχει πιθανότητα η θερμοκρασία να επανέλθει κάτω από το 1,5°C προς το τέλος του αιώνα.

Ο Γκουτέρες κάλεσε τις κυβερνήσεις να εξισορροπήσουν την εκπροσώπηση στις συνόδους Cops, έτσι ώστε οι ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως οι αυτόχθονες κοινότητες, να έχουν μεγαλύτερη παρουσία και επιρροή από ό,τι τα άτομα που αμείβονται από εταιρείες.

"Όλοι γνωρίζουμε τι επιδιώκουν οι λομπίστες: να αυξήσουν τα κέρδη τους, με κόστος για ολόκληρη την ανθρωπότητα", ανέφερε χαρακτηριστικά.

Επεσήμανε επίσης ότι η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι όχι μόνο μια οικολογική, αλλά και μια οικονομική αναγκαιότητα, καθώς η εποχή των ορυκτών καυσίμων φτάνει στο τέλος της. "Η επανάσταση των ανανεώσιμων έχει ήδη αρχίσει και η μετάβαση θα επιταχυνθεί. Δεν θα είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί όλο το πετρέλαιο και το αέριο που έχει ήδη ανακαλυφθεί", σημείωσε.

Σχετικά με τη Βραζιλία, ο Γκουτέρες δήλωσε ότι σκοπεύει να συζητήσει με τον πρόεδρο Λούλα ντα Σίλβα για τις νέες άδειες εξόρυξης πετρελαίου κοντά στον Αμαζόνιο.

Επιπλέον, μία από τις πρωτοβουλίες που θα παρουσιαστούν στην COP30 είναι το πρόγραμμα Tropical Forests Forever, το οποίο στοχεύει να συγκεντρώσει 125 δισ. δολάρια για την προστασία των τροπικών δασών, με το 20% των κονδυλίων να κατευθύνεται απευθείας σε ιθαγενείς κοινότητες.

Ο Γκουτέρες υπογράμμισε επανειλημμένα τον καθοριστικό ρόλο των ιθαγενών πληθυσμών στη διατήρηση της φύσης, χαρακτηρίζοντάς τους "τους καλύτερους φύλακες του πλανήτη".

Πρόσθεσε ότι οι πολιτικοί μπορούν να διδαχθούν από αυτούς για το πώς να ζουν σε αρμονία με τη φύση. "Οι πολιτικοί ηγέτες ασχολούνται με τα καθημερινά προβλήματα και συχνά ξεχνούν τη σημασία μιας αρμονικής σχέσης με τη φύση. Οι ιθαγενείς κοινότητες είναι οι καλύτεροι δάσκαλοι για να μας θυμίζουν αυτή την ανάγκη".

Παρά τις επικρίσεις για το σύστημα των COP, ο Γκουτέρες τόνισε ότι παραμένει απαραίτητο. "Η εναλλακτική είναι ένα χάος, όπου οι πλούσιοι και ισχυροί θα προστατεύονται, ενώ οι υπόλοιποι θα υποφέρουν από πλημμύρες, πυρκαγιές και καταστροφές".

Καθώς πλησιάζει το τέλος της θητείας του, ο Γκουτέρες εξέφρασε τη λύπη του που δεν έθεσε το ζήτημα της κλιματικής κρίσης νωρίτερα στο επίκεντρο, αλλά παραμένει αφοσιωμένος σε αυτό.

"Δεν θα σταματήσω ποτέ να αγωνίζομαι για το κλίμα, τη βιοποικιλότητα και την προστασία της φύσης — για τη Μητέρα Γη, το πιο πολύτιμο αγαθό που έχουμε".