Με τα φάρμακα τύπου GLP-1 να χρησιμοποιούνται ευρέως στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) επιχειρεί να θεσπίσει ένα πλαίσιο για τη χρήση και τη διάθεσή τους, δημοσιεύοντας τις πρώτες επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες. Η ελληνική Πολιτεία εξετάζει τη δωρεάν διάθεσή τους σε πολίτες με νοσογόνο παχυσαρκία.

Σύμφωνα με τις νέες οδηγίες, η παχυσαρκία αναγνωρίζεται ως χρόνια νόσος που απαιτεί συνεχή θεραπεία. Δίνεται το "πράσινο φως" για τη μακροχρόνια χρήση των φαρμάκων GLP-1, αλλά τονίζεται ότι η χορήγησή τους πρέπει να γίνεται αποκλειστικά υπό ιατρική παρακολούθηση και σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και ψυχολογική υποστήριξη.

Η «Κ» ζήτησε από ειδικούς να εξηγήσουν τις αλλαγές που επιφέρουν οι νέες οδηγίες, σε μια περίοδο που το υψηλό κόστος των φαρμάκων απειλεί να περιορίσει την πρόσβαση σε λίγους.

Πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως έχουν παχυσαρκία, με 3,7 εκατομμύρια θανάτους να σχετίζονται με αυτήν το 2024. Το κόστος της παχυσαρκίας προβλέπεται να φτάσει τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030. Σε χώρες με επιπολασμό 30%, η νόσος θα μπορούσε να απορροφά έως και το 18% των εθνικών δαπανών.

Ο ΠΟΥ συγκρότησε ομάδα ειδικών για να αναπτύξει τις οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων και ατόμων με βιωματική εμπειρία παχυσαρκίας, προσφέροντας κρίσιμες γνώσεις σχετικά με την ανάγκη σαφήνειας και ισότιμης πρόσβασης.

Έως τον Οκτώβριο του 2025, δώδεκα θεραπείες GLP-1 είχαν εγκριθεί για τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ή/και την παχυσαρκία, ενώ περισσότερες από 40 ουσίες βρίσκονται σε ενεργή ανάπτυξη.

Ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι χωρίς παρεμβάσεις, τα φάρμακα κινδυνεύουν να καταλήξουν προνόμιο των λίγων, καλώντας τα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα. Τονίζει πως απαιτούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις: οικονομική προσιτότητα και διαθεσιμότητα, επαρκής κατάρτιση των συστημάτων υγείας και δίκαιη πρόσβαση στη θεραπεία.

Ο Ζοάο Μπρέντα, επικεφαλής του Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Αθήνα, σχολιάζει στην «Κ» πως "η δημοσιονομική βιωσιμότητα και η δίκαιη ιεράρχηση των αναγκών είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς ακόμη και με αισιόδοξα σενάρια η παγκόσμια παραγωγή θα μπορούσε να καλύψει λιγότερο από το 10% των ανθρώπων που ζουν σήμερα με παχυσαρκία".

Ο κ. Μπρέντα εξηγεί ότι οι υψηλές τιμές, η περιορισμένη παραγωγική ικανότητα και τα προβλήματα στον εφοδιασμό δημιουργούν τον κίνδυνο να ωφεληθεί μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτούς που έχουν ανάγκη. Προτείνει στοχευμένη προτεραιοποίηση των ατόμων υψηλού κινδύνου και πλαίσιο ισότιμης πρόσβασης.

Ο ΠΟΥ προτείνει στρατηγικές για να καταστούν τα φάρμακα πιο προσιτά, όπως η ενίσχυση της παραγωγής γενοσήμων, οι ομαδικές προμήθειες, η κλιμακωτή τιμολόγηση, οι εθελοντικές άδειες παραγωγής και η τοπική παραγωγή. Νέες γενιές φαρμάκων, όπως τα σκευάσματα από το στόμα GLP-1, αναμένεται να διευκολύνουν την παραγωγή και την πρόσβαση.

Στόχος των νέων οδηγιών είναι να καταστεί σαφές το πλαίσιο σωστής χρήσης των φαρμάκων. Οι θεραπείες GLP-1 ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο, αλλά δεν αρκούν από μόνες τους.

Η Ανδριάνα Καλιώρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, τονίζει πως "η φαρμακευτική αγωγή για την παχυσαρκία, όπως οι αγωνιστές του GLP-1, πρέπει πάντα να εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο τροποποίησης του τρόπου ζωής, καθώς δεν επαρκεί για μακροχρόνια αποτελεσματικότητα".

Η ειδικός επισημαίνει πως η θεραπεία πρέπει να συνδυάζεται με εντατική συμπεριφορική παρέμβαση, εξατομικευμένη συμβουλευτική, ρεαλιστικούς στόχους και υποστήριξη στην αλλαγή συνηθειών. "Επίσης, απαιτείται μια ισορροπημένη και υποθερμιδική διατροφή, προσαρμοσμένη στις προτιμήσεις και τις ανάγκες του ατόμου, ώστε η φαρμακοθεραπεία να λειτουργεί ενισχυτικά στη διαχείριση της όρεξης και όχι ως υποκατάστατο της υγιεινής διατροφικής συμπεριφοράς. Το ίδιο κρίσιμη είναι και η τακτική σωματική άσκηση".

Η άσκηση βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική ικανότητα, την ποιότητα ζωής και τη δυνατότητα μακροχρόνιας διατήρησης του επιτευχθέντος βάρους.

Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια κατάσταση που χρειάζεται συνεχή φροντίδα, με το φάρμακο να αποτελεί μόνο ένα μέρος μιας συνολικής προσπάθειας για μόνιμη βελτίωση της υγείας.