Στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, το 32% των οχημάτων που χρησιμοποιούν τη λωρίδα των λεωφορείων είναι ιδιωτικά, το 26% ταξί και το 23% μοτοσικλέτες. Μόνο το 12% της λωρίδας χρησιμοποιείται από τα λεωφορεία, για τα οποία υποτίθεται ότι προορίζεται.

Η Βασιλίσσης Σοφίας δεν είναι η μόνη προβληματική λεωφόρος. Έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) έδειξε ότι το 2025, η χρήση λεωφορειολωρίδων από λεωφορεία ήταν μόλις 10% στη Συγγρού, 11% στη Σταδίου, 19% στην Πειραιώς και 5% στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας.

Μια γενικότερη εικόνα της κατάχρησης των λεωφορειολωρίδων αποτυπώθηκε σε έρευνα της πολιτικού μηχανικού και μηχανικού μεταφορών, Άρτεμις Κονταξή, για λογαριασμό του ΕΜΠ. Η έρευνα, βασισμένη σε δεδομένα παραβάσεων από επιτόπιες μετρήσεις σε δρόμους της Αθήνας (2021 και 2023), κατέδειξε ότι τα Ι.Χ. και τα ταξί είναι οι κύριοι παραβάτες, με τα υψηλότερα ποσοστά εισόδου στις λεωφορειολωρίδες και τις πρωινές ώρες αιχμής να καταγράφουν τη μεγαλύτερη συχνότητα παραβάσεων.

Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι παραβάσεις αυξάνονται σε δρόμους με μεγαλύτερο μήκος και περισσότερες λωρίδες, καθώς και σε διαδρομές προς το κέντρο, όπου η κυκλοφοριακή πίεση είναι εντονότερη.

Ο Γιώργος Γιαννής, καθηγητής ΕΜΠ και διευθυντής Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής ΕΜΠ, μιλώντας στην «Κ», σημείωσε: «Όταν έγινε μία συντονισμένη παρέμβαση της Τροχαίας για την παράνομη είσοδο και στάθμευση στις λεωφορειολωρίδες, το Τμήμα μας στο Μετσόβιο προχώρησε σε μετρήσεις και έτσι έχουμε μία πρώτη εκτίμηση για το πώς μπορεί να βελτιωθεί η κινητικότητα των μέσων μεταφορά στην Αθήνα, αν πράγματι “απελευθερωθούν” οι λεωφορειολωρίδες».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, με ελεύθερες λεωφορειολωρίδες, η μέση ταχύτητα των λεωφορείων μπορεί να αυξηθεί έως και 50%, μειώνοντας τον χρόνο άφιξης στον προορισμό στο μισό. Όπως τονίζει, «Η συχνότητα των δρομολογίων μπορεί να βελτιωθεί έως και 1,5 φορά από τα υπάρχοντα λεωφορεία βελτιώνοντας τη συνολική κινητικότητα στην πόλη».

Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) προβλέπει πρόστιμο 150 ευρώ για παράνομη κίνηση σε λεωφορειολωρίδα και 350 ευρώ για στάση ή στάθμευση. Επιπλέον, αφαιρούνται η άδεια οδήγησης για 70 ημέρες και τα στοιχεία κυκλοφορίας του οχήματος για 30 ημέρες.

Ωστόσο, η ύπαρξη νόμων δεν εγγυάται την εφαρμογή τους. Με περισσότερα από 50 χιλιόμετρα λεωφορειολωρίδων στην Αττική, η αστυνόμευσή τους είναι πρακτικά αδύνατη.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, σχεδιάζεται η τοποθέτηση 600 καμερών εντός των λεωφορείων, οι οποίες θα καταγράφουν την κυκλοφορία και θα εντοπίζουν παραβάσεις.

Από τον Ιούνιο, έχει ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή λειτουργίας καμερών σε 10 λεωφορεία, με στόχο την παρακολούθηση της παραβατικότητας στις λεωφορειολωρίδες, της κατάστασης του οδοστρώματος και της κυκλοφοριακής πίεσης στους δρόμους.

Οι κάμερες παράγουν ήδη δεδομένα, εντοπίζοντας παραβάσεις στις γραμμές: Β5 (Σταθμός Λαρίσης – Λεωφόρος Αλεξάνδρας – Αγία Παρασκευή), 608 (Γαλάτσι – Ακαδημία – Νεκροταφείο Ζωγράφου), 550 (Παλαιό Φάληρο – Κηφισιά), 909 (Αγ. Βασίλειος – Αγ. Σοφία – Κρατικό Νίκαιας), Α7 (Στουρνάρη – Κηφισιά), 831 (Πειραιάς – Αιγάλεω), 904 (Πλατεία Καραϊσκάκη – Σταθμός Πειραιά – Φρεαττύδα), Ε14 (Σύνταγμα – ΟΑΚΑ – Υπουργείο Παιδείας) και 035 (Άνω Κυψέλη – Πετράλωνα – Ταύρος), 227 (Άνω Πετράλωνα – Αγ. Αρτέμιος).

Οι κάμερες, τοποθετημένες στην μπροστινή όψη των λεωφορείων, εντοπίζουν οχήματα που παραβιάζουν τον ΚΟΚ, είτε εν κινήσει είτε σταθμευμένα. Τα δεδομένα καταγράφονται σε ειδική βάση δεδομένων των ΟΣΥ.

Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, τα δεδομένα από τις κάμερες θα αποστέλλονται στην Οδική Υπηρεσία Συστημάτων Εποπτείας και Ασφάλειας (ΟΔΥΣΕΑΣ) και θα αξιολογούνται από την Τροχαία. Πριν από τη βεβαίωση της παράβασης, θα γίνεται αξιολόγηση βίντεο δέκα δευτερολέπτων για να εκτιμηθεί αν υπάρχει πραγματική παράβαση.

Οι κάμερες θα τοποθετηθούν σε 600 λεωφορεία που κινούνται ήδη εντός λεωφορειολωρίδων, τα οποία θα υποδειχθούν από τις ΟΣΥ.

Ο κ. Γιαννής επισημαίνει ότι υπάρχουν σημεία λεωφορειολωρίδων, όπως στην Ιπποκράτους και τη Χαριλάου Τρικούπη, που δεν χρησιμοποιούνται καθόλου λόγω παράνομης στάθμευσης.

Ο καθηγητής συμφωνεί ότι οι κάμερες θα βοηθήσουν στην γρήγορη και ανεμπόδιστη διέλευση των λεωφορείων. Ωστόσο, πιστεύει ότι στο μέλλον θα χρειαστεί σχεδιασμός και υλοποίηση περισσότερων λεωφορειολωρίδων, ώστε να διασφαλιστεί η προτεραιότητα των δημόσιων συγκοινωνιών.