Η πιθανή επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35 βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων από το 2019, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε το διάταγμα αποκλεισμού της Άγκυρας. Η Αθήνα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η επαναφορά του θέματος στις συζητήσεις Τραμπ-Ερντογάν δεν προκάλεσε έκπληξη.

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, η απαγόρευση εξαγωγών F-35 προς την Τουρκία έχει θεσπιστεί με νόμο, λόγω της απόκτησης των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, τα οποία παραμένουν σε τουρκικό έδαφος. Ακόμη και η άρση των κυρώσεων CAATSA, σε περίπτωση που επιχειρηθεί από τον Ντ. Τραμπ, δεν είναι μια απλή διαδικασία. Για να επιστρέψει η Τουρκία στο πρόγραμμα και να προμηθευτεί F-35, απαιτείται η θετική στάση του Κογκρέσου, όπου υπάρχει σκεπτικισμός, ανεξάρτητα από τις ελληνικές ανησυχίες.

Στην Αθήνα, είναι πλέον φανερό ότι ο Ερντογάν διατηρεί ανοιχτή την πόρτα του Λευκού Οίκου, έστω και με την υπόσχεση για νέες αγορές. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε εγκρίνει την πώληση νέων F-16 και την αναβάθμιση παλαιότερων της τουρκικής αεροπορίας, παράλληλα με τη συμφωνία εξαγωγής F-35 στην Ελλάδα.

Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η Ουάσιγκτον θα αποφασίσει να ανατρέψει τη λογική της διατήρησης της ελληνικής αεροπορικής υπεροχής. Ακόμη κι αν ο Τραμπ εγκρίνει την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35, η Ελλάδα διατηρεί χρονικό προβάδισμα, καθώς το πρώτο από τα 20 μαχητικά πέμπτης γενιάς που θα προμηθευτεί η Αθήνα θα παραδοθεί στην Πολεμική Αεροπορία το 2028. Επιπλέον, η Αθήνα έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιήσει την προαίρεση για την προμήθεια 20 επιπλέον F-35.

Η αναβάθμιση των F-16 της τουρκικής αεροπορίας είναι εξίσου σημαντική για την Άγκυρα, δεδομένου ότι ο στόλος της χρήζει σημαντικών παρεμβάσεων για να διατηρήσει την αξιομαχητικότητά του. Σημειώνεται ότι η Άγκυρα έχει μειώσει τον προϋπολογισμό που επιθυμεί να διαθέσει για τα F-16, πιθανώς επειδή θεωρεί ότι υπάρχουν άλλες δαπάνες που προηγούνται σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Λίγο πριν από τη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν, 20 Αμερικανοί βουλευτές από τα δύο κόμματα, με πρωτοβουλία Ελλήνων ομογενών όπως οι Κρις Πάππας, Γκας Μπιλιράκης, Ντίνα Τάιτους και Νικόλ Μαλλιωτάκη, εξέφρασαν τις ανησυχίες τους για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ σε περίπτωση πώλησης F-16 και F-35 στην Τουρκία. Στην επιστολή τους προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Άμυνας, Μάρκο Ρούμπιο και Πιτ Χέγκσεθ, υπενθυμίζουν ότι η Τουρκία κατέχει το ρωσικό σύστημα S-400, το οποίο αποτελεί σοβαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, καθώς μπορεί να παρακολουθεί και να αναλύει τα αμερικανικά στρατιωτικά αεροσκάφη. Υπογράμμισαν ότι η πώληση F-16 και F-35 στην Τουρκία χωρίς έγκριση από το Κογκρέσο θα παραβίαζε την αμερικανική νομοθεσία και θα υπονόμευε την εξουσία του Κογκρέσου.