Ο υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος, δήλωσε αποφασισμένος να φέρει το «χωράφι στο ράφι», προαναγγέλλοντας δύο συμπληρωματικές ρυθμίσεις.

Η πρώτη ρύθμιση θα περιλαμβάνεται στο επικείμενο νομοσχέδιο για τη θέσμιση νέας Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Καταναλωτή και Εποπτείας της Αγοράς. Όπως ανακοινώθηκε, στην ενιαία Αρχή θα ενσωματωθούν οι μηχανισμοί ελέγχου της ΔΙΜΕΑ και οι σχετικές αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, σε έναν κοινό φορέα, που θα λειτουργεί κατά το πρότυπο της ΑΑΔΕ. Υπό την αιγίδα της θα ενταχθεί και ο Συνήγορος του Καταναλωτή, διατηρώντας την αυτοτέλειά του και αναβαθμίζοντας τον ρόλο του.

Στο ίδιο νομοσχέδιο θα περιλαμβάνεται διάταξη για τη δημιουργία λαϊκών αγορών μόνο για παραγωγούς, υπό την ευθύνη των Δήμων. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο κ. Θεοδωρικάκος, με την πρωτοβουλία αυτή «το χωράφι έρχεται στο ράφι».

H δεύτερη κίνηση αφορά τη διαφάνεια των τιμών στα σούπερ μάρκετ, από το χωράφι στο ράφι. «Επειδή παρατηρούνται σε κάποια προϊόντα αδικαιολόγητες αυξήσεις, με υπουργική απόφαση κάτω από την τιμή πώλησης θα αναγράφεται η πρώτη τιμή τιμολόγησης του προϊόντος στον τόπο παραγωγής, ώστε ο πολίτης να είναι ενημερωμένος, να γνωρίζει και να αποφασίζει», δήλωσε ο υπουργός σε σχετική συνέντευξή του.

Το in.gr επικοινώνησε με εκπροσώπους του υπουργείου Ανάπτυξης και του οργανωμένου λιανεμπορίου για να διευκρινίσει τον τρόπο λειτουργίας της πρωτοβουλίας και για το πότε και ποιους θα αφορά.

Οι αντιδράσεις είναι ανάμεικτες και το τοπίο παραμένει συγκεχυμένο.

Από την πλευρά του υπουργείου Ανάπτυξης, διευκρινίζεται ότι η σχετική υπουργική απόφαση βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της εξειδίκευσης. Θα ενεργοποιείται μόνο για συγκεκριμένα αγαθά και για περιορισμένο χρονικό διάστημα, όταν παρατηρούνται αδικαιολόγητες ανατιμήσεις, που μπορεί να υποκρύπτουν φαινόμενα αισχροκέρδειας. Το πώς ακριβώς θα διαπιστώνεται η τυχόν αισχροκέρδεια μένει να διασαφηνιστεί. Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για οριζόντιο μέτρο, ούτε θα υποχρεώνονται οι λιανέμποροι να αναγράφουν την τιμή διάθεσης του παραγωγού ή του προμηθευτή, σε όλα τα προϊόντα. Κάτι τέτοιο θα ήταν πρακτικά ανεφάρμοστο, αφού θα προϋπέθετε μια τεράστια γραφειοκρατία, με πολλαπλές τιμές σε χιλιάδες κωδικούς.

Οι εκπρόσωποι της αγοράς δηλώνουν αιφνιδιασμένοι από την πρωτοβουλία που ανακοίνωσε το υπουργείο Ανάπτυξης. Από την Ένωση Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, τον θεσμικό φορέα που εκπροσωπεί τον κλάδο του οργανωμένου λιανεμπορίου, δεν υπάρχει επίσημο σχόλιο, αφού αναμένουν διευκρινίσεις από τον ίδιο τον υπουργό. Ενημερώθηκαν για την πρωτοβουλία από τα ΜΜΕ και επικοινώνησαν με το υπουργείο Ανάπτυξης ζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες. Διαβεβαιώνουν, πάντως, ότι με βάση την έρευνα που έκαναν οι νομικοί σύμβουλοι της ΕΣΕ «παρόμοιο μέτρο δεν έχει εφαρμοστεί σε καμία χώρα του πλανήτη» και ότι πρόκειται για «παγκόσμια ελληνική πρωτοτυπία».

Παράγοντες της αγοράς αναφέρουν στο in ότι το μέτρο ακούγεται ωραίο στη θεωρία, αλλά στην πράξη δεν μπορεί να «περπατήσει», ενώ ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιχειρεί να λύσει.

Ένα ερώτημα που θέτουν είναι πώς ακριβώς θα ορίζεται η αρχική τιμή παραγωγού, ιδίως στα νωπά τρόφιμα. Αναλυτής – σύμβουλος αγοράς, με ειδίκευση στο οργανωμένο λιανεμπόριο, τροφίμων, φέρνει το παράδειγμα των οπωροκηπευτικών, τα οποία μέχρι να φτάσουν στο σούπερ μάρκετ έχουν περάσει από διαφορετικούς κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας: από τον παραγωγό, στο συσκευαστήριο – τυποποιητή, στον μεταφορέα και τέλος στον χονδρέμπορα-διανομέα. Το σούπερ μάρκετ έχει συνήθως εικόνα του τελικού τιμολογίου.

Για να λειτουργήσει το μέτρο θα έπρεπε να υπάρχει χαρτογράφηση σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, με παρακολούθηση κάθε ενδιάμεσου κρίκου. Με αυτό το καθήκον είναι άλλωστε επιφορτισμένοι οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί. Προφανώς η συγκέντρωσή τους σε μια ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή στοχεύει να διευκολύνει το έργο τους. Σε αυτή την περίπτωση, θα διασφαλίζεται η διαφάνεια των τιμών, ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί.

Πιο εύκολος είναι ο έλεγχος μεταξύ αρχικής και τελικής τιμής στην περίπτωση των τυποποιημένων προϊόντων, από τη στιγμή που υπάρχει ο τιμοκατάλογος του προμηθευτή. Ακόμη κι εκεί όμως, μεσολαβούν ειδικές συμφωνίες και προωθητικές ενέργειες, που υπόκεινται σε αναθεωρήσεις.

Σύμφωνα με τον κ. Μαχαίρα, η αναγραφή της αρχικής τιμής παραγωγού θα μπορούσε να λειτουργήσει σε περίπτωση καθετοποιημένης παραγωγής, όπου τα σούπερ μάρκετ έχουν τις δικές τους φάρμες με τις οποίες συνεργάζονται και υπάρχει πλήρης κοστολόγηση.

Ένα άλλο μέτρο θα ήταν να υποχρεωθούν οι μεσάζοντες να αναγράφουν τις τιμές όλων των ενδιάμεσων σταδίων. Όμως το μεγάλο πρόβλημα, υποστηρίζει ο ίδιος, παραμένει ο μικρός αγροτικός κλήρος, που υποχρεώνει τους αγρότες να στρέφονται σε μεσάζοντες για να διακινήσουν τα προϊόντα τους. Ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να λυθεί, μέσω ορθολογικά συνεταιρισμένων παραγωγών.

Κοινή αντίληψη των εκπροσώπων της αγοράς είναι ότι η διαφάνεια στις τιμές είναι θέμα συνείδησης και ανταγωνιστικότητας του ίδιου του εμπορίου και δεν λύνεται με μέτρα αστυνομικού χαρακτήρα ούτε «διατίμησης».