Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν συναντώνται σήμερα στην αεροπορική βάση του Ελμεντορφ στο Άνκορατζ, στην Αλάσκα, σε μια κατ’ ιδίαν συνάντηση, η οποία χαρακτηρίζεται ήδη ιστορική. Η συνάντηση είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει γύρω στις 11:30 τοπική ώρα (22:30 ώρα Ελλάδος).

Το ερώτημα είναι ποια είναι τα βασικά θέματα που θα συζητηθούν και τι μπορεί να προκύψει από αυτή τη συνάντηση. Ένα δημοσίευμα του Guardian επιχειρεί να δώσει τις απαντήσεις.

Η Ρωσία έχει καταλάβει περίπου το ένα πέμπτο της Ουκρανίας μετά από περισσότερα από τρία χρόνια πολεμικών επιχειρήσεων, αλλά συνεχίζει να διεκδικεί εδάφη. Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, δήλωσε ότι η Ρωσία διεκδικεί το υπόλοιπο της περιφέρειας του Ντόνετσκ, σε αντάλλαγμα για μια κατάπαυση του πυρός. Ο ίδιος ο Ζελένσκι σημείωσε ότι η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο.

Όπως σημειώνει η ανάλυση του Guardian, το Κίεβο είναι πρόθυμο να δεχτεί κατάπαυση του πυρός στις τρέχουσες γραμμές του μετώπου, η οποία θα ακολουθηθεί από συζητήσεις σχετικά με το μελλοντικό καθεστώς των υπό κατοχή εδαφών.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα. Η Ρωσία έχει επιδιώξει την επίσημη αναγνώριση τουλάχιστον μέρους των εδαφών που έχει καταλάβει, κυρίως της Κριμαίας, αλλά στην καλύτερη περίπτωση η Ουκρανία είναι πιθανό να αποδεχτεί μόνο μια de facto κατοχή. Μια εναλλακτική λύση είναι να παραμείνει το καθεστώς των κατεχόμενων εδαφών σε εκκρεμότητα για μελλοντικές διαπραγματεύσεις.

Η Ρωσία δηλώνει ότι επιθυμεί την ουδετερότητα της Ουκρανίας, αν και στην πράξη αυτή η «ουδετερότητα» θα καθιστούσε την Ουκρανία έναν αποδυναμωμένο γείτονα της Ρωσίας χωρίς δεσμούς με τη Δύση.

Σε προηγούμενες διαπραγματεύσεις, τις οποίες εξακολουθεί το Κρεμλίνο να επικαλείται, η Μόσχα είχε ζητήσει τη μείωση του στρατού του Κιέβου στον συμβολικό αριθμό των 50.000 ανδρών. Επίσης, η ρωσική πλευρά εξακολουθεί να ζητά την «αποναζιστικοποίηση» της χώρας, κάτι που ερμηνεύεται ως αίτημα για αντικατάσταση του Ζελένσκι.

Η Ουκρανία θα ήθελε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, αν και αυτό έχει απορριφθεί από τις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα η χώρα να αναζητά διμερείς ή πολυμερείς εγγυήσεις ασφάλειας από τους δυτικούς συμμάχους της. Η Βρετανία και η Γαλλία έχουν δεσμευθεί να ηγηθούν μιας ευρωπαϊκής «δύναμης εγγύησης» σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός, αν και η Ρωσία αντιτίθεται σε αυτό.

Την Τετάρτη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι ο Τραμπ είχε αναφέρει ότι και οι ΗΠΑ ήταν έτοιμες να συμμετάσχουν στο πλαίσιο αυτό για να αποτρέψουν την εκ νέου έκρηξη του πολέμου. Δεν είναι σαφές τι είναι διατεθειμένος να προσφέρει ο Τραμπ στις διαπραγματεύσεις ούτε αν η Ρωσία είναι διατεθειμένη να αποδεχτεί ότι η Ουκρανία θα είναι σε θέση να διαμορφώσει αυτόνομα τις δικές της εγγυήσεις ασφάλειας.

Η Ρωσία επιθυμεί την άρση των οικονομικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Μόσχα.

Ο Τραμπ, ωστόσο, στο πλαίσιο της συνάντησης με τον Πούτιν, μπορεί να πάρει αποφάσεις για το εν λόγω ζήτημα μόνο για λογαριασμό των ΗΠΑ, την ώρα που το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ είναι πιθανό να υιοθετήσουν μια πιο εχθρική στάση, εκτός εάν η Ουκρανία υπογράψει μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία.

Το Κρεμλίνο από την πλευρά του, επιθυμεί πρόοδο στο ζήτημα αυτό, και σήμερα ο σύμβουλος του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, δήλωσε ότι οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν ευρύτερη συνεργασία, «συμπεριλαμβανομένου του εμπορικού και οικονομικού τομέα», ως μέρος μιας προτεινόμενης συμφωνίας. Χωρίς απτή πρόοδο σε άλλα θέματα, πάντως, μια μονομερής χαλάρωση των κυρώσεων από τις ΗΠΑ θα ήταν έκπληξη, σχολιάζει ο Guardian.

Επιπλέον, τόσο το ζήτημα των ενδεχόμενων εγκλημάτων πολέμου όσο και οι απαιτήσεις αποζημιώσεων δεν μπορούν να παραμεριστούν ακόμη και στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης εναντίον του Πούτιν για αναγκαστική μεταφορά περίπου 20.000 παιδιών από την Ουκρανία στη Ρωσία.

Ο Ζελένσκι είχε ζητήσει την επιστροφή των παιδιών στο πρώτο στάδιο των ειρηνευτικών συνομιλιών, αλλά ακόμη και σήμερα η απαίτηση του ICC δεν έχει παραγραφεί. Η Ουκρανία «έχει τη δικαιοδοσία να διερευνήσει τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν κατά των δικών της πολιτών», αναφέρει ο δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων Γουέιν Τζόρντας.

Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το συνολικό κόστος της ανασυγκρότησης και της αποκατάστασης στην Ουκρανία – όπου διεξήχθη το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου – ανέρχεται σε 506 δισ. ευρώ.

Μετά από ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης δημιούργησε ένα μητρώο για τις αιτήσεις αποζημίωσης, προκειμένου να καταγραφούν εκείνες που πληρούν τις προϋποθέσεις.

Ωστόσο, η Ρωσία έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να συμβάλει στη χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης, ωθώντας την Ουκρανία να βρει εναλλακτικούς τρόπους για να χρηματοδοτήσει την μεταπολεμική ανασυγκρότησή της.

Mια επιλογή είναι η κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στο εξωτερικό, τα οποία ανέρχονται σε περίπου 280 δισ. δολάρια, αλλά η επίτευξη διεθνούς συναίνεσης σχετικά με αυτή την προοπτική λογίζεται εξαιρετικά δύσκολη.

Εκτός των παραπάνω, η Ουκρανία ζητά την απελευθέρωση όλων των αιχμαλώτων πολέμου. Οπως αναφέρει ο Guardian, η Ρωσία κρατά περισσότερους από 8.000 Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου και η Ουκρανία μικρότερο αριθμό, γεγονός που καθιστά δύσκολο το ενδεχόμενο μιας «έναν προς έναν» ανταλλαγής. Ωστόσο, από την έναρξη του πολέμου έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες ανταλλαγές αιχμαλώτων και ενδεχομένως σε αυτό το πεδίο να βρισκόταν ευκολότερα μια λύση.

Τέλος, σημειώνεται πως στις αρχές του πολέμου, η Ρωσία κατέλαβε τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, τον μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Λίγο μετά ο σταθμός έκλεισε, αλλά η εγκατάσταση παραμένει σε εδάφη που ελέγχονται από τη Ρωσία και υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία επιθυμεί να τον θέσει εκ νέου σε λειτουργία κάτι που η Ουκρανία δεν θα αναγνώριζε μεν, αλλά πιθανώς να μην μπορούσε να αποτρέψει.