Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προχώρησε σε μια απροσδόκητη στροφή, υιοθετώντας την πρόταση της Ρωσίας για μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, η οποία θα βασίζεται στην παραχώρηση εδαφών από την Ουκρανία στη Ρωσία. Αυτή η κίνηση τον διαφοροποιεί από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους Ευρωπαίους συμμάχους του.

Πρόκειται για μια ριζική αλλαγή πορείας σε σχέση με την προηγούμενη θέση του Τραμπ, ο οποίος πριν από τη σύνοδο κορυφής με τον Πούτιν στην Αλάσκα, υποστήριζε μια άμεση εκεχειρία.

Σύμφωνα με τους Νew Υork Τimes, η εγκατάλειψη της συζήτησης για εκεχειρία θεωρείται ότι δίνει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στη Μόσχα, καθώς οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να συνεχιστούν κατά την επίσκεψη του Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα. Αυτή η μετατόπιση σηματοδοτεί ρήξη με τη στρατηγική που είχαν συνδιαμορφώσει η Ουκρανία, οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι εταίροι πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν.

Δύο υψηλόβαθμοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, ενημερωμένοι για την τηλεφωνική επικοινωνία του Τραμπ με Ευρωπαίους ηγέτες, ανέφεραν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος εξέφρασε την πεποίθηση πως μια ταχεία ειρηνευτική συμφωνία είναι εφικτή, υπό τον όρο ότι το Κίεβο θα αποδεχθεί να παραχωρήσει στη Ρωσία το σύνολο της περιοχής του Ντονμπάς, ακόμη και τμήματα που δεν βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή.

Σε αντάλλαγμα, ο Πούτιν φέρεται να πρότεινε κατάπαυση του πυρός στο υπόλοιπο ουκρανικό έδαφος, με τις γραμμές του μετώπου να παγώνουν στην τρέχουσα μορφή τους, καθώς και γραπτή δέσμευση ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία ή σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ωστόσο, οι ίδιοι αξιωματούχοι υπενθύμισαν ότι η Μόσχα έχει παραβιάσει παρόμοιες δεσμεύσεις στο παρελθόν.

Η σύνοδος κορυφής στην Αλάσκα, η πρώτη απευθείας συνάντηση Αμερικανού και Ρώσου προέδρου μετά την πλήρη εισβολή του 2022, επανέφερε στο προσκήνιο το ενδεχόμενο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Ωστόσο, τα αποτελέσματα φαίνεται να ευθυγραμμίζονται περισσότερο με τις απαιτήσεις της Μόσχας παρά με τις θέσεις του Κιέβου και των Ευρωπαίων συμμάχων του.

Σύμφωνα με πηγή του Reuters, ο Πούτιν πρότεινε να παγώσουν οι περισσότερες γραμμές του μετώπου εάν η Ουκρανία παραδώσει ολόκληρη την περιφέρεια του Ντονέτσκ. Ρεπορτάζ των Financial Times, επικαλούμενο τέσσερα πρόσωπα με γνώση των συνομιλιών, αποκαλύπτει ότι ο Πούτιν έθεσε ως όρο για τον τερματισμό του πολέμου την αποχώρηση της Ουκρανίας από την περιφέρεια του Ντονέτσκ, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την «παγιοποίηση» της υπόλοιπης γραμμής του μετώπου.

Ο Τραμπ μετέφερε το μήνυμα στον Ζελένσκι και σε Ευρωπαίους ηγέτες, καλώντας τους να εγκαταλείψουν την επιδίωξη εκεχειρίας και να επικεντρωθούν σε μια ειρηνευτική συμφωνία. Ο Ζελένσκι, ωστόσο, απορρίπτει τη ρωσική απαίτηση.

Ο Τραμπ δεν κρύβει τη θέση του, δηλώνοντας στο Fox News μετά τη συνάντησή του με τον Πούτιν: «Η Ρωσία είναι μια πολύ μεγάλη δύναμη και η Ουκρανία όχι, πρέπει να γίνει μια συμφωνία». Ξεκαθάρισε επίσης ότι συζήτησε με τον Πούτιν μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία χωρίς προηγούμενη κατάπαυση του πυρός, σε αντίθεση με τη μέχρι τώρα γραμμή της Ουκρανίας και της Ευρώπης, που θεωρούν την εκεχειρία προϋπόθεση – κάτι που υποστήριζε κι ο ίδιος πριν από τη συνάντηση στην Αλάσκα.

Η ρωσική πλευρά φάνηκε να καλωσορίζει την αλλαγή τόνου από την Ουάσιγκτον. Ο Πούτιν τόνισε ότι «υπάρχει κατανόηση» με τον Τραμπ για την ανάγκη να εξασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας, εκφράζοντας ελπίδα πως αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για ειρήνη.

Για τη Μόσχα, το γεγονός και μόνο της συνάντησης συνιστά διπλωματική νίκη, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος είχε παραμείνει απομονωμένος από τη Δύση τα τελευταία τριάμισι χρόνια.

Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, επέμεινε ότι δεν μπορεί να υπάρξει παραχώρηση εδαφών χωρίς συνταγματικές αλλαγές και ξεκαθάρισε ότι η Ουκρανία χρειάζεται μόνιμες εγγυήσεις ασφάλειας, όχι «μια ακόμη ανάπαυλα» ανάμεσα σε ρωσικές επιθέσεις. Τόνισε μάλιστα ότι συζήτησε με τον Τραμπ «θετικά σήματα» για πιθανή αμερικανική συμμετοχή σε ένα πλαίσιο εγγυήσεων εμπνευσμένο από το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.

Η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι χαρακτήρισε το σκέλος αυτό της συζήτησης «το πιο ενδιαφέρον», σημειώνοντας ότι εξετάζεται μια συλλογική ρήτρα ασφάλειας που θα υποχρεώνει εταίρους –συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ– να δράσουν σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να συμμετάσχουν σε ένα πλαίσιο εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία», δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.

Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν προσκληθεί να παραστούν στη συνάντηση της Δευτέρας με τον Τραμπ και τον Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες της «Συμμαχίες των Προθύμων», που συνεδριάζουν αύριο Κυριακή μέσω τηλεδιάσκεψης, διαβεβαίωσαν ότι θα συνεχίσουν ή και θα εντείνουν την πίεση στη Ρωσία.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ δήλωσε ότι «το τέλος του πολέμου είναι πιο κοντά από ποτέ χάρη στον Τραμπ», αλλά προειδοποίησε ότι «μέχρι να σταματήσει η βάρβαρη επίθεση του Πούτιν, θα συνεχίσουμε να σφίγγουμε τη θηλιά στη ρωσική πολεμική μηχανή με ακόμη περισσότερες κυρώσεις». Κοινή ευρωπαϊκή ανακοίνωση επανέλαβε ότι «η Ουκρανία πρέπει να έχει αδιάσειστες εγγυήσεις ασφάλειας» και ότι δεν μπορούν να τεθούν όρια στο δικαίωμά της να ενισχύει τις ένοπλες δυνάμεις της ή να επιδιώκει ένταξη στο ΝΑΤΟ – ακριβώς τα ζητήματα που θέτει ως κόκκινες γραμμές η Ρωσία.

Ωστόσο, επικριτές της αμερικανορωσικής συνάντησης μίλησαν για σαφή διπλωματική νίκη του Κρεμλίνου. Ο Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ, πρώην πρεσβευτής της Γερμανίας στην Ουάσιγκτον, σχολίασε ότι «ο Πούτιν πήρε την υποδοχή με κόκκινο χαλί από τον Τραμπ, ενώ ο Τραμπ δεν πήρε τίποτα». «Καμία πραγματική πρόοδος – καθαρό 1-0 για τον Πούτιν, χωρίς νέες κυρώσεις· για την Ουκρανία, τίποτα· για την Ευρώπη, βαθιά απογοήτευση», είπε ο ίδιος.

Παράλληλα, οι μάχες συνεχίστηκαν αμείωτες στα μέτωπα, με αεροπορικές επιθέσεις και από τις δύο πλευρές μέσα στη νύχτα.

Ο Τραμπ, σε τηλεοπτική συνέντευξή του στον Σον Χάνιτι του Fox News, υποστήριξε ότι «είμαστε κοντά σε συμφωνία» και άφησε να εννοηθεί ότι έχει ήδη υπάρξει «σε μεγάλο βαθμό σύγκλιση» με τον Πούτιν σε ζητήματα μεταφοράς εδαφών και εγγυήσεων ασφαλείας. «Η Ουκρανία πρέπει να συμφωνήσει. Ίσως πουν “όχι”», είπε, ενώ επανέλαβε την πίεσή του προς τον Ζελένσκι: «Πρέπει να κάνεις μια συμφωνία».

Την ίδια ώρα, ο Αμερικανός πρόεδρος προανήγγειλε ότι μετά τη Δευτέρα θα μπορούσε να προγραμματιστεί νέα συνάντηση με τον Πούτιν, αφήνοντας ανοικτό ακόμη και το ενδεχόμενο να πραγματοποιηθεί στη Μόσχα. «Μπορεί να δεχτώ λίγη πίεση για αυτό, αλλά ίσως το δούμε να συμβαίνει», είπε με νόημα. Ο Πούτιν, χαμογελώντας, απάντησε στα αγγλικά: «Next time in Moscow».

Η πολυαναμενόμενη σύνοδος Τραμπ – Πούτιν στην Αλάσκα ολοκληρώθηκε νωρίτερα απ’ όσο αναμενόταν, χωρίς επίσημη συμφωνία, αλλά με εικόνα νίκης για τον Πούτιν στη διεθνή σκηνή. Λίγες ώρες αργότερα, ο Τραμπ προχώρησε σε μία αιφνιδιαστική ανατροπή: εγκατέλειψε τη θέση του για άμεση εκεχειρία στην Ουκρανία, καλώντας αντ’ αυτού σε συνομιλίες για τελική ειρηνευτική συμφωνία.

Η Washington Post εντοπίζει πέντε σημεία-κλειδιά.