Η διακοπή των ερευνών από την Τουρκία για την βύθιση καλωδίου οπτικών ινών που συνδέει Ισραήλ και Γαλλία, περνώντας από τις ΑΟΖ Κύπρου και Ελλάδας, στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα προς πολλές κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής πλευράς.

Το θέμα ήρθε στην επιφάνεια όταν πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας ανακοίνωσαν ότι την Τετάρτη σταμάτησαν το πλοίο S/V «Fugro Gauss» (με σημαία Γιβραλτάρ), επειδή δεν είχε άδεια να εργαστεί στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Επιπλέον, η Τουρκία επανέλαβε την αντίθεσή της στο έργο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (GSI), τονίζοντας ότι παρακολουθεί στενά και αποτρέπει κάθε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα της, απορρίπτοντας έργα που «αγνοούν τη χώρα μας».

Οι έρευνες, που βασίζονταν στην NAVTEX 237/25 του Σταθμού Λάρνακας, αντιμετωπίστηκαν με αντι-NAVTEX (0739/25) από την Αττάλεια. Στην περιοχή έφτασε φρεγάτα Gabya του τουρκικού ναυτικού για να εκπέμψει προειδοποιητικό σήμα, πλησιάζοντας σε απόσταση ασφαλείας το ερευνητικό πλοίο, μόλις αυτό εισήλθε σε περιοχή που η Άγκυρα θεωρεί τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Το έργο που σταμάτησε η Άγκυρα αφορά τον Διάδρομο Ανατολής – Μεσογείου (EMC), ένα τεράστιο project ύψους 850 εκατ. δολαρίων, που θα συνδέσει τη Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη μέσω της ελληνικής ΑΟΖ. Το «Fugro Gauss» διεξήγε έρευνες για ένα από τα δύο υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών που σχεδιάζονται με κατεύθυνση προς τη Γαλλία, ενώ υπάρχει και ένα άλλο προς την Ιταλία. Στην EMC συμμετέχει με το πλειοψηφικό πακέτο η Σαουδική Αραβία και η ΔΕΗ με 20%. Η CYTA αποχώρησε από την κοινοπραξία. Η Alcatel Submarine Networks (ASN), όπου πλειοψηφεί η γαλλική NEXANS, έχει αναλάβει την προμήθεια των καλωδίων, γνωστή στην Αθήνα για την εμπλοκή της στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, η οποία έχει «παγώσει» από τον Ιούλιο του 2024.

Η επιλογή της Άγκυρας να κλιμακώσει την ένταση για ένα θέμα σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό, που αφορά μια κοινοπραξία με συμφέροντα μεγάλων κρατών στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, αποτελεί μια έμμεση, αλλά σαφή προτροπή για συμμετοχή της Τουρκίας στο παιχνίδι μεταφοράς δεδομένων και ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και ένα άμεσο μήνυμα προς την Αθήνα. Η Ελλάδα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι τον Σεπτέμβριο θα επανεκκινήσουν οι έρευνες για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, και η αναφορά της Άγκυρας στον GSI δείχνει ξεκάθαρα την στάση που θα τηρήσει η Τουρκία. Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η Άγκυρα παρεμποδίζει έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Ο χάρτης με τα δυνητικά όρια της ελληνικής ΑΟΖ, που εμφανίστηκε στον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό (ΘΧΣ) τον Απρίλιο, έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακόμα και από χώρες με στενότερες σχέσεις με την Ελλάδα. Η Αίγυπτος, με ρηματική διακοίνωση στις 27 Ιουλίου, εξέφρασε τις αιγυπτιακές απόψεις για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Είχαν προηγηθεί αντιδράσεις από τη Λιβύη (κυβέρνηση της Τρίπολης στον ΟΗΕ και δηλώσεις αξιωματούχων) και την Τουρκία, η οποία έχει δημοσιεύσει δικούς της χάρτες. Από τις συνορεύουσες χώρες με διαφωνίες στην οριοθέτηση ΑΟΖ, η μόνη που δεν αντέδρασε (τουλάχιστον δημόσια) είναι η Αλβανία, με την οποία η Αθήνα συζητά για την εκκρεμότητα στα βόρεια της Κέρκυρας (Διαπόντια Νησιά).

Ο χάρτης του ΘΧΣ αποτελεί μια πρώτη επίσημη αποτύπωση των δυνητικών ορίων της ελληνικής ΑΟΖ και χρησιμοποιείται από το Υπουργείο Εξωτερικών. Στην ρηματική διακοίνωση της Ελλάδας στον ΟΗΕ, η Αθήνα γνωστοποίησε και την σύνθεση της ελληνικής τεχνικής επιτροπής για τις συζητήσεις οριοθέτησης ΑΟΖ με την Λιβύη.

Η Αθήνα θα κινηθεί ανάλογα και προς την Βεγγάζη, επιθυμώντας να την κρατήσει ενεργή στις συζητήσεις, καθώς η Βουλή της διχασμένης Λιβύης εδρεύει στην ανατολική πλευρά. Ωστόσο, δεν υπάρχουν υπερβολικές προσδοκίες, καθώς Τρίπολη και Βεγγάζη φαίνεται να συνεργάζονται ταυτόχρονα με διάφορους περιφερειακούς παίκτες.

Η τριμερής στην Κωνσταντινούπολη (Τουρκία, Τρίπολη, Ιταλία) δείχνει την επισφάλεια των συμμαχιών γύρω από τη Λιβύη. Η κατάθεση του ΘΧΣ ενεργοποίησε ρήγματα στις σχέσεις, ωθώντας την ελληνική διπλωματία να γίνει πιο δημιουργική και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της σε περιοχές που δεν δέχονται πλέον πιέσεις από τους ισχυρούς της Δύσης.