Η Νίκαια της Βιθυνίας, γνωστή σήμερα ως Ιζνίκ στην επαρχία Προύσας, έχει χάσει μέρος της αυτοκρατορικής της αίγλης. Τα ρωμαϊκά μνημεία στέκουν σιωπηλά, ενώ τα βυζαντινά στοιχεία έχουν αφομοιωθεί από την ισλαμική κουλτούρα, όπως φαίνεται στο τζαμί της Αγίας Σοφίας στην καρδιά της πόλης.

Ωστόσο, η μικρή πόλη των 20.000 κατοίκων, στολισμένη με τις σημαίες της Τουρκίας και τα εμβλήματα του αποστολικού ταξιδιού του Πάπα Λέοντα, συγκεντρώνει τα βλέμματα των απανταχού Χριστιανών. Εκτός από τους ντόπιους, λίγοι Ρωμιοί από την Κωνσταντινούπολη και μερικοί καθολικοί βρέθηκαν στην περιοχή. Όλοι τους παρακολουθούσαν τον αρχαιολογικό χώρο στις όχθες της λίμνης, όπου μέχρι το 2014 βρίσκονταν τα ερείπια της βασιλικής του Αγίου Νεοφύτου. Εκεί, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Λέων ΙΔ' συναντήθηκαν, 1700 χρόνια μετά την Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, σύμβολο ενότητας του Χριστιανισμού.

Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που ένας Πάπας ταξίδεψε στη Νίκαια, υλοποιώντας το όραμα του προκατόχου του, Φραγκίσκου, ο οποίος μαζί με τον Βαρθολομαίο προώθησαν τον διαθρησκευτικό διάλογο. Η εικόνα των δύο ηγετών να προσεύχονται στον ίδιο χώρο όπου το 325 μ.Χ. συγκεντρώθηκαν πάνω από 300 πατέρες, επίσκοποι και μοναχοί κατόπιν πρόσκλησης του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, για να συζητήσουν την υπόσταση του Ιησού Χριστού, έγραψε ιστορία.

Ως ένα μήνυμα επιστροφής στο κοινό παρελθόν, το «Πιστεύω» διαβάστηκε από τους δύο θρησκευτικούς ηγέτες μπροστά από την εικόνα του Ιησού και την απεικόνιση της πρώτης Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας, για να επικυρώσει τη θεϊκή και ανθρώπινη φύση του Υιού του Θεού.

"Επιστρέφουμε στην πηγή της χριστιανικής πίστης για να προχωρήσουμε μπροστά, αναζωογονούμαστε για να πάρουμε δύναμη για τα έργα που έχουμε μπροστά μας", δήλωσε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ο Πάπας Λέων τόνισε ότι "η πίστη “εις ένα Κύριον Ιησούν Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον Μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων… ομοούσιον τω Πατρί” αποτελεί έναν βαθύ δεσμό που ήδη ενώνει όλους τους χριστιανούς", αναφερόμενος στο βαπτιστήριο συμβόλαιο του Χριστιανισμού.

Ο Πάπας, αναφερόμενος στην Οικουμενική Σύνοδο του 325 μ.Χ., χαρακτήρισε τον Άρειο ως εκείνον που αρνήθηκε τη θεότητα του Χριστού, υποβιβάζοντάς τον σε έναν απλό μεσολαβητή μεταξύ Θεού και ανθρώπου: "Αγνοώντας την πραγματικότητα της Ενανθρώπησης, έτσι ώστε το θείο και το ανθρώπινο να παραμένουν αμετάκλητα χωρισμένα. Αλλά, αν ο Θεός δεν έγινε άνθρωπος, πώς μπορούν τα θνητά πλάσματα να μετέχουν στην αθάνατη ζωή του; Αυτό που διακυβεύονταν στη Νίκαια —και διακυβεύεται και σήμερα— είναι η πίστη μας στον Ιησού Χριστό".

Ο Λέων έθεσε το ερώτημα για τη σημερινή δυσχερή συγκυρία: "Να αναρωτηθούμε ποιος είναι ο Ιησούς Χριστός στη ζωή των σημερινών ανδρών και γυναικών, και ποιος είναι ο ίδιος για τον καθένα μας προσωπικά". Υπογράμμισε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι αυτός που ενώνει, με συνεκτικό στοιχείο την αγάπη, ως βασική ενοποιητική έννοια της Αγίας Τριάδας.

Η Σύνοδος της Νίκαιας αποτελεί μια στιγμή ελευθερίας για την Εκκλησία, η οποία αρχίζει να αναπτύσσεται επίσημα. Πολλοί από τους πατέρες που έφθασαν το 325 μ.Χ. στον Άγιο Νεόφυτο έφεραν σημάδια κακοποίησης, ενώ ο Αρειανισμός ήταν σε έξαρση στα ανατολικά εδάφη της Αυτοκρατορίας. Οι διωγμοί που υφίστανται σήμερα οι Χριστιανοί στη Μέση Ανατολή αποτέλεσαν έναν ακόμη λόγο για το ταξίδι του Πάπα στην πόλη-σταυροδρόμι, και από εκεί στον Λίβανο.

Παρά τις διαφορές μεταξύ Ανατολής και Δύσης από το Σχίσμα του 1054 μ.Χ., η επικοινωνία των δύο Εκκλησιών είναι απαραίτητη, σε μια εποχή που η ανθρωπότητα δοκιμάζεται από πολέμους, φτώχεια, ανισότητες, κλιματική κρίση και μετανάστευση. Ο λόγος των δύο προκαθημένων, ανεξάρτητα από τον βαθμό επιρροής των αποφάσεων, αγγίζει την ψυχή ενός τεράστιου ακροατηρίου.