Η στεγαστική κρίση σφυροκοπά την Ευρώπη, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα, ιδίως για τους νέους. Η αντίληψη ότι οι νέες γενιές είναι τεμπέληδες, δίχως διάθεση για σκληρή δουλειά, είναι βαθιά ριζωμένη σε μεγάλο μέρος των μεγαλύτερων γενεών στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ωστόσο, μια μελέτη δύο οικονομολόγων τριαντάρηδων, υποψηφίων διδακτόρων σε κορυφαία αμερικανικά πανεπιστήμια, αποδεικνύει ότι η εικόνα αυτή είναι λανθασμένη. Η υποτιθέμενη "ανεμελιά" και η επιλογή να μην εργάζονται σκληρά και να αποταμιεύουν συνδέεται άμεσα με την εκρηκτική αύξηση των τιμών των ακινήτων, η οποία τους στερεί κάθε προοπτική ιδιοκτησίας και αλλάζει ριζικά την κοσμοθεωρία τους.

Τα στοιχεία για τη στεγαστική κρίση στην Ευρώπη είναι αποκαρδιωτικά. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, δήλωσε ότι "πρόκειται για μια πραγματική κρίση και δεν αρκεί απλώς να μιλάμε για αυτήν". Από το 2010, οι μέσες τιμές πώλησης στην ΕΕ έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν 60%. Σε χώρες όπως η Ολλανδία, οι τιμές των κατοικιών έχουν διπλασιαστεί μέσα σε μία δεκαετία. Παράλληλα, τα ενοίκια έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο σχεδόν 30% τα τελευταία 15 χρόνια.

Οι αυξήσεις αυτές είναι δραματικές σε ορισμένες χώρες: 208% στην Εσθονία, 177% στη Λιθουανία, 108% στην Ιρλανδία και 107% στην Ουγγαρία. Ενώ τα ακίνητα αποτελούν μια επικερδή επένδυση για τους πλούσιους, το κόστος ενός σπιτιού είναι μια οικονομική δοκιμασία για εκατομμύρια ανθρώπους, των οποίων τα εισοδήματα δεν επαρκούν.

Οι νεότεροι Ευρωπαίοι υφίστανται τις μεγαλύτερες συνέπειες, καθώς πολλοί δυσκολεύονται ακόμη και να νοικιάσουν, πόσο μάλλον να αντέξουν οικονομικά ένα στεγαστικό δάνειο, ακόμη και όταν εργάζονται. Νέα έρευνα του Eurofound (Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας) κατέδειξε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα επισφάλειας στον τομέα της στέγασης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρώτη της στρατηγική για οικονομικά προσιτή στέγαση, δίνοντας στις κυβερνήσεις μεγαλύτερο περιθώριο για την επιδότηση. Σκοπεύει επίσης να ρυθμίσει τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις και να περιορίσει την κερδοσκοπία στην αγορά κατοικίας.

Η στέγαση αποτελεί κατά κύριο λόγο ζήτημα τοπικών και εθνικών αρχών, αλλά έχει αναδειχθεί στην ατζέντα της ΕΕ λόγω των αυξανόμενων ενοικίων και του κόστους στέγασης που αποκλείουν νέους, βασικούς εργαζόμενους και οικογένειες από πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.

Ο Νταν Γιόργκενσεν δήλωσε ότι διακυβεύεται η ευρωπαϊκή δημοκρατία: «Αν δεν λύσουμε αυτό το ζήτημα, κινδυνεύουμε να αφήσουμε ένα κενό που θα καταλάβουν ακραίες πολιτικές δυνάμεις». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να καταρτίσει νομοθεσία σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις μέσω διαδικτυακών πλατφορμών όπως η Airbnb και η Booking.com έως το τέλος του 2026.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ διαβεβαιώνουν ότι δεν σκοπεύουν να απαγορεύσουν τις βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις διακοπών, αλλά επιδιώκουν να δώσουν στις τοπικές αρχές μεγαλύτερη νομική βεβαιότητα σχετικά με τις ενέργειες που μπορούν να αναλάβουν για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Η Βαρκελώνη, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει νομική καταγγελία από την ένωση που εκπροσωπεί την Airbnb και την Expedia σχετικά με νόμο που απαγορεύει την ενοικίαση διαμερισμάτων σε τουρίστες έως το 2028. Η Ευρωπαϊκή Ένωση Εξοχικών Κατοικιών υποστηρίζει ότι το καταλανικό διάταγμα είναι "αδικαιολόγητο" και παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ σχετικά με την ελευθερία παροχής υπηρεσιών.

Ένας νόμος της ΕΕ θα επιτρέψει στις τοπικές αρχές να λάβουν «δικαιολογημένα και αναλογικά μέτρα» για τον έλεγχο των βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων κατοικιών.

Οι οικονομολόγοι Seung Hyeong Lee και Younggeun Yoo, σε μελέτη τους, αναφέρουν ότι οι νέοι που εγκαταλείπουν το σχέδιο αγοράς ακινήτου δεν αρκούνται απλώς στο να παραμείνουν ενοικιαστές αλλά αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τις επόμενες δεκαετίες.

Εγκαταλείπουν την πειθαρχία που είχαν επιβάλλει στον εαυτό τους όταν νόμιζαν ότι μπορούν να γίνουν ιδιοκτήτες. Οι δύο μελετητές δημιούργησαν ένα μοντέλο που δείχνει ότι «εν όψει της μείωσης της πιθανότητας απόκτησης ακινήτου, τα νοικοκυριά αλλάζουν συστηματικά τη συμπεριφορά τους: καταναλώνουν περισσότερο ή αναλαμβάνουν μεγαλύτερους κινδύνους στις επενδύσεις τους», επενδύοντας για παράδειγμα σε κρυπτονομίσματα».

«Αυτές οι προσωπικές δυσκολίες να κάνουν σχέδια για το μέλλον έχουν σημαντικές μακροοικονομικές συνέπειες» συμπληρώνουν.

Συγκεκριμένα, η γενιά που ενηλικιώθηκε το 2010 θα μειώσει, υπό αυτές τις συνθήκες, τον χρόνο εργασίας της κατά 6% έως 8% σε σχέση με τους νέους ενήλικες του 1970. Οι ενοικιαστές που είναι δυσαρεστημένοι θα μειωθούν επίσης κατά 10% έως 15%, σύμφωνα με τη μελέτη. «Συνολικά, αυτές οι αλλαγές μαρτυρούν μια οικονομία που εξελίσσεται σταδιακά προς μια νέα ισορροπία με λιγότερη εργασία και λιγότερες δαπάνες», σημειώνουν οι συγγραφείς.

Οι δύο διδάκτορες οικονομικών εκφράζουν την ανησυχία τους για αυτή την απόκλιση.

«Αυτές οι αντιδράσεις συσσωρεύονται καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής, προκαλώντας μια σαφώς μεγαλύτερη διασπορά του πλούτου μεταξύ εκείνων που διατηρούν την ελπίδα να αποκτήσουν ιδιοκτησία και εκείνων που την εγκαταλείπουν», υποστηρίζουν.

Προκειμένου να αντισταθμιστούν αυτές οι επιπτώσεις, οι συγγραφείς προτείνουν μια επιδότηση που δεν θα στοχεύει τους πιο φτωχούς, αλλά συγκεκριμένα τα νοικοκυριά που είναι έτοιμα να εγκαταλείψουν το σχέδιό τους για αγορά. Ένα τέτοιο μέτρο θα αύξανε το ποσοστό απόκτησης ιδιοκτησίας, θα ενίσχυε την εργασιακή προσπάθεια, θα μείωνε την εξάρτηση από την κοινωνική ασφάλιση και θα δημιουργούσε κέρδη στην ευημερία, επιβεβαιώνουν οι οικονομολόγοι.