Πριν δύο χρόνια, μια διαμάχη για την εξουσία μεταξύ δύο φατριών του στρατού στο Σουδάν, εκτροχιάστηκε σε μια ανεξέλεγκτη σύγκρουση, αφήνοντας πίσω της χιλιάδες νεκρούς.

Σήμερα, το Σουδάν έχει μετατραπεί σε αυτό που μια έκθεση των Ηνωμένων Εθνών αποκαλεί «σφαγείο».

Την περασμένη εβδομάδα, οι Δυνάμεις Ταχείας Αντίδρασης (RSF), η παραστρατιωτική ομάδα που μάχεται εναντίον του στρατού του Σουδάν, κατέλαβαν την πόλη Ελ Φασέρ, το τελευταίο οχυρό της δυτικής περιοχής του Νταρφούρ που κατείχε ο στρατός.

Σύντομα, αναφορές για μαζικές σφαγές με εθνοτικά κίνητρα άρχισαν να αναδύονται, όπως επισημαίνει ο Philipp Kastner, Ανώτερος Λέκτορας Διεθνούς Δικαίου, σε άρθρο του στο The Conversation.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ανέφερε ότι 460 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε ένα μόνο περιστατικό στο νοσοκομείο της πόλης, ενώ μάρτυρες περιέγραψαν εκτεταμένες εκτελέσεις και σεξουαλική βία.

Ήδη από το 2024, μία ερευνητική αποστολή του ΟΗΕ διαπίστωσε ότι και οι δύο πλευρές της σύγκρουσης έχουν διαπράξει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Ομάδες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για μια ενδεχόμενη γενοκτονία. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι δολοφονίες θυμίζουν την έναρξη της γενοκτονίας στη Ρουάντα το 1994, όπου σκοτώθηκαν 800.000 άνθρωποι. Οι φρικαλεότητες ακολουθούν επίσης το ίδιο ανησυχητικό μοτίβο που εντοπίστηκε στο Νταρφούρ πριν από 20 χρόνια, όταν περίπου 300.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Τότε, διάσημοι ακτιβιστές όπως ο Τζορτζ Κλούνεϊ συνέβαλαν στην ευαισθητοποίηση για την κατάσταση στο Νταρφούρ, καθιστώντας την ένα σημαντικό θέμα εξωτερικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, την Αφρική και αλλού. Η γενοκτονία στη Ρουάντα ήταν ακόμα νωπή στη μνήμη των ανθρώπων, και το σύνθημα «ποτέ ξανά» εξακολουθούσε να λαμβάνεται… κάπως σοβαρά.

Η παγκόσμια προσοχή οδήγησε τελικά το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να κατηγορήσει τον πρόεδρο του Σουδάν Ομάρ αλ-Μπασίρ για την φερόμενη ενορχήστρωση της εκστρατείας μαζικών δολοφονιών στο Νταρφούρ, καθιστώντας τον τον πρώτο εν ενεργεία αρχηγό κράτους που κατηγορήθηκε.

Σήμερα, το Σουδάν αντιμετωπίζει μία από τις χειρότερες ανθρωπιστικές κρίσεις στον κόσμο. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από το 2023, 12 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, και 21 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτό που ο ΟΗΕ αποκαλεί «υψηλά επίπεδα οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας».

Ωστόσο, σε αντίθεση με τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η διεθνής κοινότητα παραμένει σε μεγάλο βαθμό σιωπηλή.

Θα ήταν εύκολο να πούμε ότι οι πόλεμοι και τα δεινά στη Γάζα και την Ουκρανία έχουν επισκιάσει το Σουδάν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο κόσμος δεν μπορεί να κάνει τίποτα.

Η παγκόσμια ευαισθητοποίηση δεν έλυσε από μόνη της το πρόβλημα στο Νταρφούρ πριν από 20 χρόνια, αλλά ήταν ένα πρώτο βήμα, οδηγώντας τελικά στην αποστολή ειρηνευτικής αποστολής από τα Ηνωμένα Έθνη και την Αφρικανική Ένωση.

Αν και η αποστολή ήταν πολύ μικρή και περιορισμένη, έδειξε ότι οι διεθνείς ειρηνευτικές δυνάμεις μπορούν ακόμα να έχουν θετική επίδραση στον 21ο αιώνα, παρακολουθώντας εκεχειρίες, εφαρμόζοντας προγράμματα αφοπλισμού, προστατεύοντας τους πολίτες και αποτρέποντας την περαιτέρω κλιμάκωση της βίας.

Επιπλέον, πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή – και πίεση – στους εξωτερικούς παράγοντες που υποστηρίζουν και τις δύο πλευρές στην τρέχουσα σύγκρουση. Αυτές οι χώρες επιδιώκουν τα δικά τους στρατηγικά συμφέροντα στο Σουδάν και θεωρούν την πάλη για την εξουσία ως ευκαιρία να αυξήσουν την επιρροή τους στην περιοχή και να ασκήσουν έλεγχο στους φυσικούς πόρους του Σουδάν.

Συγκεκριμένα, οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις (SAF) υποστηρίζονται από την Αίγυπτο, την Τουρκία, το Ιράν και τη Ρωσία, ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν κατηγορηθεί ότι χρηματοδοτούν και παρέχουν όπλα στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης, παραβιάζοντας σαφώς το εμπάργκο όπλων. Παρόλο που αυτές οι χώρες αρνούνται ότι οπλίζουν και τις δύο πλευρές, οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα υποστηρίζουν ότι πληθώρα όπλων έχει εισέλθει στη χώρα.

Η καθιέρωση κάποιας μορφής δικαιοσύνης και διαδικασίας συμφιλίωσης μπορεί επίσης να συμβάλει στην πρόληψη περαιτέρω βίας, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα ότι η διάπραξη εγκλημάτων δεν θα μείνει ατιμώρητη και βοηθώντας τις κοινότητες να επουλωθούν, δίνοντας στην ειρήνη μια καλύτερη ευκαιρία.

Δυστυχώς, τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί πραγματικά στο Νταρφούρ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αντίθετα, οι πολιτικοί παράγοντες συνέχισαν να εκμεταλλεύονται και να επιδεινώνουν τις εθνοτικές εντάσεις.

Μια περαιτέρω επιπλοκή είναι η αυξανόμενη κατακερματισμός της κατάστασης, καθώς οι Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις και οι RSF δεν είναι απόλυτα ενοποιημένοι στρατοί και δεν έχουν κεντρικό έλεγχο επί των διαφόρων συνασπισμών μαχητών τους. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ είναι σημαντικό να συμφωνήσουν οι ηγέτες για κατάπαυση του πυρός, αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό. Ως αποτέλεσμα, οι ειρηνευτικές πρωτοβουλίες πρέπει να περιλαμβάνουν τοπικές συμφωνίες με μεμονωμένους ηγέτες των ανταρτών και μικρότερες φατρίες μαχητών, οι οποίες μπορούν να αυξήσουν σημαντικά την ασφάλεια του πληθυσμού σε συγκεκριμένες περιοχές.

Για να είμαστε σαφείς, η διαρκής ειρήνη δεν προέρχεται από κάποιον θαυματουργό ειρηνοποιό. Στην πραγματικότητα, δεν προέκυψε τίποτα απτό από τις προηγούμενες προσπάθειες ειρηνευτικών συνομιλιών με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης φέτος. Αλλά εδώ είναι που άλλοι παράγοντες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για παράδειγμα, μπορεί τώρα να αισθάνονται πίεση να ασκήσουν πιο θετική επιρροή στην RSF και να την παροτρύνουν να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Το ίδιο ισχύει για την Αίγυπτο και τις Σουδανικές Ένοπλες Δυνάμεις.

Στη συνέχεια, πρέπει να εκπονηθεί ένα πιο ολοκληρωμένο σχέδιο, ιδανικά μέσω ενός διεθνούς οργανισμού όπως τα Ηνωμένα Έθνη ή η Αφρικανική Ένωση, με στόχο την ενδυνάμωση του λαού του Σουδάν ώστε να λαμβάνει τις δικές του πολιτικές αποφάσεις.

Το Σουδάν μας υπενθυμίζει με τον πιο βίαιο τρόπο ότι η επίτευξη μόνιμης ειρήνης απαιτεί τεράστιες προσπάθειες. Η καταστροφική κατάσταση στη χώρα απαιτεί από τον κόσμο να συνεχίσει να προσπαθεί.