Την Τετάρτη, τουλάχιστον 19 ρωσικά drones εισέβαλαν στον εναέριο χώρο της Πολωνίας, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές χαρακτήρισαν την κίνηση ως «πολιτικό και στρατιωτικό τεστ από την πλευρά της Ρωσίας». Τα drones καταρρίφθηκαν με οπλικά συστήματα αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που πυροδότησε συζητήσεις σχετικά με την αποτελεσματικότητα της αμυντικής στρατηγικής του ΝΑΤΟ.

Η Ουλρίκε Φράνκε, ανώτερη πολιτική συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, σχολίασε: «Είναι πολύ καλό που η Πολωνία εντόπισε και κατέρριψε τα drones». Ωστόσο, σε ανάλυσή του για το συμβάν, το Politico υπογραμμίζει ότι η δράση του ΝΑΤΟ υπήρξε λιγότερο αποτελεσματική σε σύγκριση με τις αντιδράσεις της Ουκρανίας απέναντι στη Ρωσία. Ενώ η Συμμαχία κατέρριψε περίπου τρία drones, το Κίεβο συχνά ισχυρίζεται ότι το ποσοστό αναχαιτίσεών του κυμαίνεται μεταξύ 80% και 90%, παρά το γεγονός ότι δέχεται πολύ μεγαλύτερες επιθέσεις.

Η Φράνκε επεσήμανε την «αναντιστοιχία» μεταξύ του χαμηλού κόστους του εξοπλισμού που χρησιμοποίησε η Ρωσία και της δαπανηρής στρατιωτικής αντίδρασης του ΝΑΤΟ. «Τι θα κάνουμε, θα στέλνουμε F-16 και F-35 κάθε φορά; Δεν είναι βιώσιμο. Πρέπει να εξοπλιστούμε καλύτερα με συστήματα κατά των drones», τόνισε.

Η απειλή των drones αξιολογήθηκε ως «πολύ πραγματική». Σύμφωνα με τη Welt, πέντε drones βρίσκονταν σε άμεση τροχιά πτήσης προς βάση του ΝΑΤΟ προτού αναχαιτιστούν από ολλανδικά μαχητικά αεροσκάφη Lockheed Martin F-35. Στην επιχείρηση φέρονται να συμμετείχαν επίσης αεροσκάφος ανεφοδιασμού του ΝΑΤΟ, ιταλικό αεροπλάνο επιτήρησης και γερμανικό σύστημα αεράμυνας Patriot. Αυτό σημαίνει ότι χρειάστηκαν δισεκατομμύρια δολάρια σε εξοπλισμό για την αντιμετώπιση φθηνών ρωσικών drones Gerbera, απομιμήσεων του ιρανικού Shahed, η παραγωγή των οποίων εκτιμάται ότι δεν ξεπερνά τα 10.000 δολάρια για το καθένα.

Η Πολωνία επικαλέστηκε το άρθρο 4 του ΝΑΤΟ, ενώ τόσο η ίδια όσο και η Λετονία έκλεισαν τον ανατολικό εναέριο χώρο τους. Το ΝΑΤΟ φέρεται να εξετάζει «αμυντικά μέτρα». Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, Τζον Χίλι, ανακοίνωσε ότι το Λονδίνο διερευνά τρόπους ενίσχυσης της αεράμυνας του ΝΑΤΟ, ιδίως της Πολωνίας. Η Ουκρανία έχει επίσης προσφερθεί να βοηθήσει. «Η Πολωνία έχει ζητήσει υποστήριξη, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, στενή επιτήρηση και αναγνώριση από πλευράς υπηρεσιών πληροφοριών, καθώς και ενίσχυση της αεράμυνάς της», δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ.

Η αεράμυνα έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα πεδία με τα μεγαλύτερα κενά στις αμυντικές δυνατότητες των χωρών του ΝΑΤΟ. Η Ε.Ε. ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να διαθέσουν μέρος των 150 δισ. ευρώ των δανείων SAFE στην αεράμυνα, ωστόσο πολλά από αυτά τα χρήματα προορίζονται για πολύ ακριβά όπλα.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επισήμανε ότι τα αμερικανικής κατασκευής συστήματα αεράμυνας MIM-104 Patriot και τα γαλλοϊταλικά συστήματα αεροπορικής άμυνας SAMP/T δεν αποτελούν λογική επιλογή για χρήση εναντίον των φθηνών ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών καμικάζι. Αντίθετα, η Ουκρανία έχει αναπτύξει δικά της, πολύ φθηνά αντιαεροπορικά αεροσκάφη, για να καταρρίπτει τις εισερχόμενες ρωσικές απειλές.

Το ζήτημα τέθηκε κατά τη διάρκεια ενημέρωσης όπου συμμετείχαν ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και οι πρέσβεις της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες. Πολλοί εξέφρασαν ανησυχία, επισημαίνοντας πως η αντίδραση της Τετάρτης αποκάλυψε την έλλειψη ετοιμότητας της Δύσης. «Ο ίδιος ο Ρούτε κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα, και κανείς δεν διαφώνησε μαζί του», σύμφωνα με έναν από τους διπλωμάτες.

Ο Τσάρλι Σαλόνιους-Πάστερνακ, διευθύνων σύμβουλος του think tank Nordic West Office με έδρα το Ελσίνκι, τόνισε πως η προσαρμογή της αντίδρασης του ΝΑΤΟ στον μαζικής παραγωγής, χαμηλού κόστους εξοπλισμό της Ρωσίας έχει καθυστερήσει πολύ. «Ποια είναι τα διδάγματα ως προς τον τρόπο εντοπισμού και κατάρριψης φθηνών drones, μπορεί να υπάρξει αντίδραση χωρίς τη χρήση πυραύλων πολλών εκατομμυρίων ευρώ; Φυσικά και μπορεί, αλλά αυτό δεν είναι νέο μάθημα», ανέφερε.

Κάποιες χώρες προσαρμόζουν τα οπλοστάσιά τους, αλλά χρειάζεται χρόνος για να εφαρμοστούν οι δημοσιονομικές αποφάσεις. Στα τέλη Αυγούστου, η σουηδική Saab παρουσίασε νέο πύραυλο χαμηλού κόστους με την ονομασία Nimbrix, σχεδιασμένο για την εξουδετέρωση μικρών μη επανδρωμένων αεροσκαφών χαμηλού υψομέτρου, ενώ η γαλλική DGA παρήγγειλε πρόσφατα σύστημα λέιζερ κατά drones.

Οι ειδικοί επισημαίνουν δύο βασικές προκλήσεις όσον αφορά την άμυνα κατά των drones: την ανάγκη για πολυεπίπεδη άμυνα, καθώς κανένα σύστημα δεν είναι σε θέση να αποκρούσει όλες τις απειλές, και την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία προσαρμόζουν συνεχώς τα επιθετικά και αμυντικά drones τους, καθώς έχουν επιδοθεί σε φρενήρη τεχνολογική στρατιωτική κούρσα.

Ο πρώην αρχηγός του γαλλικού επιτελείου άμυνας, στρατηγός Τιερί Μπιρκάρ, δήλωσε πρόσφατα στο Politico ότι οι ευρωπαϊκοί στρατοί θα χρειαστεί να αλλάξουν τα παραδοσιακά πρότυπα που προβλέπουν προμήθειες ακριβών όπλων. «Είναι πιθανώς προτιμότερο να αγοράζει κάποιος παρτίδες των 10, 15, 20 ή ίσως 50», τόνισε. «Λίγη σημασία έχει αν θα παρέχεται συντήρηση για 20 χρόνια, γιατί σε έναν χρόνο, αυτό το πράγμα είτε θα είναι νεκρό στο πεδίο της μάχης είτε θα είναι απαρχαιωμένο».