Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, ο αριθμός των δισεκατομμυριούχων στη Ρωσία έφτασε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Όμως, στα 25 χρόνια που ο Βλαντίμιρ Πούτιν βρίσκεται στην εξουσία, οι πλούσιοι και ισχυροί της χώρας – γνωστοί ως ολιγάρχες – έχουν χάσει σχεδόν κάθε πολιτική επιρροή, κάτι που φυσικά βολεύει τον Ρώσο πρόεδρο.

Οι δυτικές κυρώσεις δεν κατάφεραν να στρέψουν τους υπερπλούσιους ολιγάρχες εναντίον του, ενώ η πολιτική «καρότου και μαστιγίου» τούς έχει μετατρέψει σε σιωπηλούς υποστηρικτές του συστήματος.

Ο πρώην τραπεζικός δισεκατομμυριούχος Όλεγκ Τίνκοφ γνωρίζει πολύ καλά πώς λειτουργεί το «μαστίγιο» του Κρεμλίνου. Την επομένη της κριτικής που άσκησε στον πόλεμο της Ουκρανίας, χαρακτηρίζοντάς τον «τρελό» σε ανάρτησή του στο Instagram, στελέχη της επιχείρησής του δέχθηκαν απειλητικά τηλεφωνήματα από το Κρεμλίνο. Όπως ειπώθηκε, η Tinkoff Bank, τότε η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ρωσίας, θα εθνικοποιούνταν, εκτός εάν διακόπτονταν κάθε δεσμός με τον ιδρυτή της.

«Δεν μπορούσα να συζητήσω την τιμή», δήλωσε ο Τίνκοφ στους New York Times, περιγράφοντας την άνιση διαπραγμάτευση. «Ήταν σαν όμηρος – παίρνεις αυτό που σου προσφέρεται. Δεν μπορούσα να διαπραγματευτώ».

Μέσα σε μία εβδομάδα, εταιρεία που συνδέεται με τον Βλαντίμιρ Ποτάνιν – σήμερα τον πέμπτο πλουσιότερο επιχειρηματία της Ρωσίας, που προμηθεύει νικέλιο για κινητήρες μαχητικών αεροσκαφών – ανακοίνωσε ότι αγόραζε την τράπεζα. Σύμφωνα με τον Τίνκοφ, η πώληση έγινε μόλις στο 3% της πραγματικής της αξίας, μια πραγματική «αρπαγή».

Τελικά, ο Τίνκοφ έχασε σχεδόν 9 δισ. δολάρια από την περιουσία του και εγκατέλειψε τη Ρωσία, θύμα της αδίστακτης πολιτικής του Κρεμλίνου.

Αυτό απέχει πολύ από τον τρόπο με τον οποίο είχαν τα πράγματα πριν ο Πούτιν γίνει πρόεδρος. Στα χρόνια που ακολούθησαν τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ορισμένοι Ρώσοι έγιναν πάμπλουτοι αποκτώντας την ιδιοκτησία τεράστιων επιχειρήσεων που ανήκαν προηγουμένως στο κράτος και εκμεταλλευόμενοι τις ευκαιρίες του νεοσύστατου καπιταλισμού. Ο νεοαποκτηθείς πλούτος τούς έδωσε τεράστια πολιτική επιρροή σε μια περίοδο αναταραχής και έγιναν γνωστοί ως ολιγάρχες.

Ο ισχυρότερος από αυτούς, Μπόρις Μπερεζόφσκι, ισχυρίστηκε ότι είχε ενορχηστρώσει την άνοδο του Πούτιν στην προεδρία το 2000 και, χρόνια αργότερα, ζήτησε συγχώρεση: «Δεν είδα τον μελλοντικό άπληστο τύραννο και σφετεριστή», έγραψε το 2012. Η ιστορία όμως δεν του έδωσε χρόνο να επανορθώσει.

Λίγο περισσότερο από έναν χρόνο μετά τη δημόσια συγγνώμη του, ο Μπερεζόφσκι βρέθηκε νεκρός υπό μυστηριώδεις συνθήκες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι τότε, η ρωσική ολιγαρχία είχε ουσιαστικά εκλείψει, αντικαθιστώμενη από μια νέα τάξη πλουσίων, πιστών στον Πούτιν.

Όταν ο Πούτιν συγκέντρωσε τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ρωσίας στο Κρεμλίνο, λίγες ώρες μετά την εντολή για την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, υπήρχαν ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης. Η εποχή της αμφισβήτησης είχε παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Παρά τις αρχικές απώλειες – 263 δισ. δολάρια συνολικά σύμφωνα με το Forbes – τα επόμενα χρόνια κατέστη σαφές ότι η πολεμική οικονομία δημιουργούσε νέες ευκαιρίες για όσους συνεργάζονταν.

Το 2024, περισσότεροι από τους μισούς Ρώσους δισεκατομμυριούχους είχαν άμεση ή έμμεση εμπλοκή στην πολεμική προσπάθεια, ενώ φέτος καταγράφηκε ιστορικό ρεκόρ 140 δισεκατομμυριούχων στη Ρωσία, με συνολική περιουσία 580 δισ. δολάρια.

Παρά τις δυτικές κυρώσεις, η Δύση δεν κατάφερε να τους στρέψει εναντίον του Κρεμλίνου. Αντίθετα, όπως σημειώνουν αναλυτές, οι κυρώσεις συνέβαλαν στη συσπείρωσή τους γύρω από τον Πούτιν, καθιστώντας τους ουσιαστικά συνένοχους.

Ο Ρώσος πρόεδρος διατηρεί πλέον σφιχτό έλεγχο στους βασικούς οικονομικούς παίκτες της χώρας – παρά τον πόλεμο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακριβώς εξαιτίας του. Η εξουσία του είναι αδιαμφισβήτητη.