Στη Γενεύη της Ελβετίας, σε ουδέτερο έδαφος, βρίσκεται σε εξέλιξη μια κρίσιμη προσπάθεια αναθεώρησης του σχεδίου που έχει προτείνει η Ουάσιγκτον για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, με τελεσίγραφο την ερχόμενη Πέμπτη, προσπαθούν να επαναδιαπραγματευτούν τους όρους που έχουν τεθεί.

Στις συνομιλίες, που διεξάγονται στο ξενοδοχείο Intercontinental της Γενεύης χωρίς την παρουσία των μέσων ενημέρωσης, συμμετέχουν ο υπουργός Εξωτερικών και Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, συνοδευόμενος από τον Αμερικανό Ειδικό Απεσταλμένο για την Ουκρανία, Στιβ Γουίτκοφ, και τον υπουργό Στρατού, Ντάνιελ Ντρίσκολ. Αντιπροσωπείες από την Ουκρανία, με επικεφαλής τον Αντρίι Γερμάκ, προσωπάρχη του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς και από τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ιταλία, είναι επίσης παρούσες για να συζητήσουν το «ειρηνευτικό» σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ.

Ο επικεφαλής του προεδρικού γραφείου της Ουκρανίας χαρακτήρισε τις συναντήσεις με εκπροσώπους της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας «πολύ εποικοδομητικές». Στη συνέχεια, ακολούθησαν διαβουλεύσεις με την αμερικανική αντιπροσωπεία.

Το γεγονός ότι Βρετανοί και άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις αποτελεί «σημαντική νίκη», αφού μέχρι τώρα είχαν αποκλειστεί από τις ειρηνευτικές προσπάθειες των ΗΠΑ, σύμφωνα με το Politico.

Το σχέδιο των 28 σημείων, που υποβλήθηκε στο Κίεβο μόλις δύο ημέρες πριν από τη συνάντηση, έχει ως στόχο, σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο, να τερματίσει τη σύγκρουση που ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.

Ωστόσο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες το περιγράφουν ως μια σύγχρονη «Συνθήκη των Βερσαλλιών» για την Ουκρανία, αναφορικά με τις εδαφικές απώλειες, τις στρατιωτικές παραχωρήσεις και τους οικονομικούς όρους που επιβάλλονται. Δυτικές κυβερνήσεις εκφράζουν φόβους ότι πρόκειται για μια προσπάθεια πίεσης προς την Ουκρανία να παραδώσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν όλα όσα επιδιώκει.

Το σχέδιο συνοδεύεται από τελεσίγραφο με καταληκτική ημερομηνία την 27η Νοεμβρίου, Ημέρα των Ευχαριστιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, και περιλαμβάνει απειλές όπως η διακοπή της ανταλλαγής πληροφοριών των ΗΠΑ με το Κίεβο σε περίπτωση άρνησης. Παρόλα αυτά, αποτελεί τη «βάση εργασίας» για τις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, όπως εξήγησαν εκπρόσωποι των χωρών της E3 (Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία).

Αν και δεν υπάρχει εναλλακτική πρόταση, καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν επιθυμεί να συγκρουστεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτοντας το σχέδιο, φοβούμενοι ότι θα φανεί πως υπονομεύουν τις προσπάθειες για ειρήνη, σύμφωνα με αναλυτές.

Οι Ευρωπαίοι, αποφεύγοντας την αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, διακινδυνεύουν τη δική τους ασφάλεια και την ισορροπία του ΝΑΤΟ. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παραδέχτηκε πως «Οι ΗΠΑ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της Ουκρανίας. Και χρειαζόμαστε την υποστήριξή τους σε αυτόν τον πόλεμο αντίστασης. Εχουν υποβάλλει προτάσεις και νομίζω ότι όλοι όσοι είναι υπερβολικά επικριτικοί κάνουν λάθος που παραβλέπουν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες».

Οι Ευρωπαίοι καλούνται τώρα να επιδείξουν διπλωματική «δεξιοτεχνία» για να αναθεωρήσουν πλήρως το σχέδιο των 28 σημείων χωρίς να προκαλέσουν την αντίδραση των Αμερικανών. «Είναι ένα είδος εξισορρόπησης μεταξύ της ασφάλειας της Ουκρανίας και του αντίκτυπού της στην ασφάλεια στην Ευρώπη, και αφετέρου, της διατήρησης της διατλαντικής σχέσης. Περπατάμε σε τεντωμένο σχοινί», δήλωσε Γάλλος διπλωμάτης στη Le Monde.

Προετοιμαζόμενοι για τις συζητήσεις, οι Ευρωπαίοι και οι σύμμαχοί τους, μέσω συναντήσεων στο περιθώριο της G20, επιδιώκουν να συντονιστούν και να καθορίσουν τις αποδεκτές, απορριπτέες ή τροποποιήσιμες πτυχές του σχεδίου, ακούγοντας παράλληλα τις «κόκκινες γραμμές» της Ουκρανίας. Η πρώτη, και πιο σημαντική, αφορά τις εδαφικές παραχωρήσεις που επιβάλλονται στο Κίεβο. Το σχέδιο προβλέπει ότι η Κριμαία, το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ «θα αναγνωριστούν ως de facto ρωσικές». Το καθεστώς σε Χερσώνα και Ζαπορίζια θα παγώσει, οδηγώντας σε de facto αναγνώριση κατά μήκος της γραμμής επαφής.

Ακόμη, προβλέπεται η δημιουργία ουδέτερης, αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ασφαλείας στην ουκρανική περιφέρεια Ντονέτσκ, η οποία «θα αναγνωρίζεται διεθνώς ως έδαφος που ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία», αλλά χωρίς την παρουσία ρωσικών δυνάμεων.

Η προτεινόμενη «πλήρης» αμνηστία για όλους τους εμπλεκόμενους στη σύγκρουση, συμπεριλαμβανομένου του Βλαντιμίρ Πούτιν, θεωρείται απαράδεκτη από τους Ουκρανούς, δεδομένου ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε να επανενταχθεί στην G8 παρά το ένταλμα σύλληψης που έχει εκδοθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. 

Αξιωματούχοι της Ε.Ε. τονίζουν ότι, δεδομένου ότι η Ευρώπη συνεισφέρει πλέον περισσότερα από τις ΗΠΑ στην στρατιωτική προσπάθεια της Ουκρανίας, δεν πρέπει να αγνοηθεί στη διαπραγμάτευση. Αλλοι έχουν χαρακτηρίσει το σχέδιο των 28 σημείων ως «σκανδαλώδες» και έχουν εκφράσει αμφιβολίες για την επιτυχία του.

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, χαρακτήρισε το σχέδιο Τραμπ ως «καλό με την έννοια ότι προτείνει ειρήνη», αλλά άφησε να εννοηθεί ότι δεν θα επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλουν το όριο των 600.000 στρατιωτών στην Ουκρανία.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ, φέρεται να εξέφρασε έντονη δυσαρέσκεια για τις αμερικανικές προτάσεις σχετικά με τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία Ευρωπαίοι διπλωμάτες θεωρούν ότι «μετατρέπονται σε εργαλείο κερδοσκοπίας προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών».

Το σχέδιο προβλέπει ότι «Εκατό δισ. δολ. [86,8 δισ. ευρώ] από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση και τις επενδύσεις στην Ουκρανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα λάβουν το 50% των κερδών από αυτήν την επιχείρηση. Η Ευρώπη θα προσθέσει 100 δισ. δολ. για να αυξήσει το ποσό των επενδύσεων που διατίθενται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας», προτείνοντας την επένδυση του υπολοίπου των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων «σε ξεχωριστό επενδυτικό όχημα ΗΠΑ-Ρωσίας, που θα υλοποιεί κοινά έργα σε συγκεκριμένους τομείς».

Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι το κεντρικότερο μέρος του σχεδίου είναι επίσης ένα από τα πιο ασαφή: «Η Ουκρανία θα επωφεληθεί από αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», αναφέρει το κείμενο χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες, ενώ αποκλείει την ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ, καθώς και την παρουσία στρατευμάτων της Ατλαντικής Συμμαχίας στο έδαφός της.

Εν τω μεταξύ, ο «Συνασπισμός των Προθύμων», μια ομάδα χωρών που υποστηρίζουν την Ουκρανία, αναμένεται να συναντηθεί μέσω τηλεδιάσκεψης.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, ερωτηθείς αν το σχέδιο είναι η τελική του προσφορά για την Ουκρανία, απάντησε: «Οχι. Καθόλου», αναπτερώνοντας τις ελπίδες του Κιέβου για περιθώριο διαπραγμάτευσης.

Σύμφωνα με πηγές της Washington Post, η αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι οι «εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρές» στο ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων.

Μεταξύ των πιθανών αλλαγών εξετάζεται το ενδεχόμενο να αυξηθεί ή να αφαιρεθεί το προτεινόμενο όριο των 600.000 στρατιωτών στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, καθώς και η παροχή πυραύλων Tomahawk, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία ειρήνης.

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει θέσει συχνά προθεσμίες που έχουν εκπνεύσει χωρίς συνέπειες.

Ο Ζελένσκι, σε ανάρτησή του στο Telegram, εξέφρασε την ελπίδα ότι οι συναντήσεις θα οδηγήσουν σε ένα αποτέλεσμα που θα φέρει την Ουκρανία πιο κοντά στον τερματισμό του πολέμου.

«Ολοι χρειαζόμαστε ένα θετικό αποτέλεσμα», κατέληξε.

«Τίποτα δεν θα συμφωνηθεί μέχρι οι δύο πρόεδροι να συναντηθούν», δήλωσε Αμερικανός αξιωματούχος στο Reuters, αναφερόμενος στον Τραμπ και τον Ζελένσκι.

Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να διακόψει την υποστήριξη προς τον στρατό της Ουκρανίας, μέσω ανταλλαγής πληροφοριών, κάτι που ο Τραμπ είχε κάνει στο παρελθόν.