Η κυβέρνηση βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνούς κριτικής μετά τις καταγγελίες για αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις με σκοπό τη συγκάλυψη του μεγάλου σκανδάλου στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Η υπόθεση, που έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, αποκτά πλέον και διεθνή διάσταση, με το έγκριτο Politico να δημοσιεύει ρεπορτάζ για τις σκοτεινές πτυχές της υπόθεσης.

Την ώρα που ακόμη ένα στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας αποχωρεί από τη θέση του, λόγω ελέγχου από τις αρχές για υπέρογκες επιδοτήσεις, το Politico ρίχνει φως στις εξελίξεις, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Ο πρωθυπουργός χρησιμοποιεί την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία προκειμένου να εμποδίσει μια μεγάλης κλίμακας έρευνα κατά υπουργών που είναι ύποπτοι».

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, υπουργοί και ανώτεροι αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης φέρονται να εμπλέκονται σε απάτη με αγροτικές επιδοτήσεις, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Παρά το γεγονός ότι έχουν κατονομαστεί ως ύποπτοι από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, φαίνεται πως θα αποφύγουν τη δικαιοσύνη, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπλοκάρει την έρευνα.

Σε μία προσπάθεια να δικαιολογήσει την απόφασή του, ο πρωθυπουργός δήλωσε στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα: «Η Ελλάδα το 2025 δεν χρειάζεται σκανδαλολογία, αλλά αλήθειες. Αναζητάμε μια τελική λύση στο πρόβλημα». Ωστόσο, η υπόθεση αυτή φανερώνει ότι, παρά τα τρία προγράμματα διάσωσης και την οικονομική κρίση, η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να απαλλαγεί από τα κακώς κείμενα.

Η δικογραφία της υπόθεσης, που αποτελείται από 3.000 σελίδες, περιλαμβάνει δεκάδες καταγραφές συνομιλιών, στις οποίες συζητείται πώς να παρακαμφθούν οι έλεγχοι στις πληρωμές ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, ώστε να ωφεληθούν φίλοι και σύμμαχοι του κυβερνόντος κόμματος. Σύμφωνα με τα στοιχεία, τουλάχιστον πέντε νυν και πρώην υπουργοί, καθώς και δέκα βουλευτές, ενδέχεται να εμπλέκονται.

Το μήνυμα που προκύπτει από τις συνομιλίες είναι σαφές: πρέπει να προστατεύσουμε και να πληρώσουμε τους «δικούς μας». Οι ελεγκτές στην κρατική υπηρεσία που διαχειρίζεται τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις πρέπει να απομακρυνθούν και οι εισαγγελείς που διενεργούν έρευνες πρέπει να σταματήσουν.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, εκμεταλλευόμενη την πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας και ένα νομικό τέχνασμα που επιτρέπει μόνο στο ελληνικό κοινοβούλιο να διώξει ποινικά υπουργούς, επέλεξε να ερευνήσει τους δικούς της ανθρώπους. Ο φάκελος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας περιγράφει μια «εγκληματική οργάνωση» που αποτελείται από αξιωματούχους του ΟΠΕΚΕΠΕ, μαζί με άτομα και βουλευτές που έλαβαν παράνομα αγροτικές επιδοτήσεις.

Σε σημείωμα 36 σελίδων, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αναφέρει ότι οι αξιωματούχοι του ΟΠΕΚΕΠΕ συνεργάζονταν με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και «ενεργούσαν με οργανωμένο τρόπο προκειμένου να εγκαθιδρύσουν ένα σύστημα μηδενικών ελέγχων και να πάρουν ή να διευκολύνουν άλλους να πάρουν βοήθεια παράνομα».

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία τονίζει ότι το μέγεθος των κατασκευασμένων στοιχείων για τις επιδοτήσεις και η ζημία για τα ευρωπαϊκά κονδύλια δεν έχουν προσδιοριστεί πλήρως, αλλά υπάρχουν ενδείξεις για σχέδιο μεγάλης κλίμακας. Παρότι δεν έχει υπολογιστεί το ακριβές ποσό, οι Βρυξέλλες έχουν ζητήσει από την Ελλάδα να παραιτηθεί από κονδύλια περίπου 400 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο ένα πέμπτο των πληρωμών που επρόκειτο να καταβληθούν την επόμενη χρονιά.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία προτείνει να διεξαχθεί νομική έρευνα για δύο πρώην υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης, τον Λευτέρη Αυγενάκη και τον Μάκη Βορίδη, σχετικά με κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Και οι δύο αρνούνται τις κατηγορίες.

Σύμφωνα με τη δικογραφία, ο τότε πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γρηγόρης Βάρρας, είχε περιγράψει το πρόβλημα με τα ψεύτικα βοσκοτόπια σε επιστολές προς τον Βορίδη το 2020. Ο Βορίδης τον ανάγκασε σε παραίτηση, παραμένοντας στην κυβέρνηση μέχρι τον Ιούνιο, όταν και παραιτήθηκε μετά την αποστολή της δικογραφίας στη Βουλή.

Σε συνομιλία του 2021, ένας άλλος πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, ο Δημήτρης Μελάς, περιέγραψε πως κάποιοι είχαν δηλώσει τόσο απομακρυσμένα και βραχώδη βοσκοτόπια που ήταν «στις ακτές της Νορμανδίας», όπου «όχι μόνο η βοσκή είναι αδύνατη, αλλά ούτε οι κατσαρίδες δεν επιβιώνουν». Οι συνομιλητές αναφέρουν ότι τουλάχιστον 800 ευνοημένοι έκαναν ανάλογες αιτήσεις.

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελέας σημειώνει ότι από τη συνομιλία προκύπτει πως ο πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, αν και γνωρίζει την απάτη, δεν είναι πρόθυμος να λάβει νομικά μέτρα για να αποτρέψει τις επιδοτήσεις, αλλά προσπαθεί να βρει μια «πολιτική» διαχείριση του προβλήματος και είναι πρόθυμος να συμβουλεύσει τους παρανομούντες για να κρατήσουν τα χρήματα που έλαβαν παράνομα.

Ο Μελάς διαψεύδει την καταγραφή, υποστηρίζοντας ότι η πραγματικότητα είναι εντελώς αντίθετη και ότι περιέγραψε την παράνομη πρακτική όταν την αντιλήφθηκε. Δικάζεται για υπεξαίρεση εγγράφου και παράβαση καθήκοντος, κατηγορίες που αρνείται.

Μια άλλη επιστολή από έναν ακόμη πρώην πρόεδρο του ΟΠΕΚΕΠΕ, τον Ευάγγελο Σημανδράκο, συμπεριλαμβάνεται στον φάκελο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Ο Σημανδράκος μπλόκαρε χιλιάδες ύποπτες πληρωμές, απαιτώντας περαιτέρω έρευνα, αλλά εκδιώχθηκε από τον τότε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, Λευτέρη Αυγενάκη.

Σε επιστολή του 2023, ο Σημανδράκος περιέγραφε γιατί αποφάσισε να μπλοκάρει περισσότερες από 9.000 πληρωμές, προειδοποιώντας ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ήδη υπό έρευνα και μπορεί να χάσει την πιστοποίησή του από την Κομισιόν. Ανέφερε επίσης ότι είναι αποφασισμένος να μείνει στον ΟΠΕΚΕΠΕ παρά την πίεση του Αυγενάκη να παραιτηθεί.

Σε μεταγενέστερη επιστολή, περιέγραφε τις δημόσιες επιθέσεις εναντίον του από τον Αυγενάκη και πώς αυτό έχει τραβήξει την προσοχή των Ευρωπαίων ερευνητών. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ζητήθηκε η παραίτησή του.

«Μη μπορώντας να αντέξω την πολιτική πίεση, υπέβαλα την παραίτησή μου και εξαναγκάστηκα να φύγω από τον οργανισμό», δήλωσε ο Σημανδράκος στην κατάθεσή του στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Ο Αυγενάκης παρέμεινε υπουργός και όλες οι μπλοκαρισμένες πληρωμές απελευθερώθηκαν.

Ο Αλέξης Χαρίτσης, επικεφαλής της Νέας Αριστεράς, σχολίασε ότι όλοι γνώριζαν για το σκάνδαλο, συμπεριλαμβανομένου του Κυριάκου Μητσοτάκη, και ότι πρόκειται για μια πυραμίδα διαφθοράς με ένα μόνο άτομο στην κορυφή.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Γιώργου Ξυλούρη, αγρότη από την Κρήτη και μέλους της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος κατονομάζεται στη δικογραφία με το ψευδώνυμο «Φραπές». Ο πατέρας του Κυριάκου Μητσοτάκη και πρώην πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ήταν κουμπάρος στον γάμο του αδελφού του Ξυλούρη. Ο Ξυλούρης έχει φωτογραφηθεί με τον πρωθυπουργό σε συναντήσεις στην Κρήτη και έχει φιλοξενήσει υψηλόβαθμα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας στο σπίτι του.

Η δικογραφία αναφέρει ότι ο Ξυλούρης και μέλη της οικογένειάς του έχουν κατονομαστεί σε καταγγελίες για δήλωση μεγάλου και ψευδούς αριθμού ζώων, καθώς και περιοχών εκτός Κρήτης.

Μετά από μήνυμα της ερευνήτριας του ΟΠΕΚΕΠΕ, Παρασκευής Τυχεροπούλου, οι μπλοκαρισμένοι ΑΦΜ της οικογένειας δεν έλαβαν χρήματα το 2024. Ο Ξυλούρης υποστήριξε ότι του είπαν πως δεν θα πληρωνόταν αν «η Τυχεροπούλου δεν καταπιεί την αναφορά».

Σε καταγεγραμμένες συνομιλίες, ο Ξυλούρης φέρεται να θεωρεί την Τυχεροπούλου υπεύθυνη για την έρευνα εις βάρος του και να ρωτά αν έχουν γίνει ενέργειες για την απομάκρυνσή της από τον ΟΠΕΚΕΠΕ. Σε άλλη συζήτηση, φέρεται να λέει πως αν είχε σκοτώσει την Τυχεροπούλου, θα είχε προσλάβει έναν καλό δικηγόρο και θα ήταν καλύτερα.

Απαντώντας στις κατηγορίες, ο Ξυλούρης δήλωσε ότι δεν ζήτησε ποτέ να απελευθερωθούν οι πληρωμές, ήξερε πως ήταν υπό έρευνα και πως οι συνομιλίες είναι προϊόν μοντάζ.

Η πίεση προς βασικούς μάρτυρες που αποκάλυψαν την απάτη συνεχίζεται. Το 2020, ένας υπάλληλος του ΟΠΕΚΕΠΕ από την Κρήτη, που παρατήρησε τις παρατυπίες και ενημέρωσε τον γενικό διευθυντή, δέχτηκε απειλές κατά του ιδίου και των παιδιών του. Αντί για προστασία, ο ΟΠΕΚΕΠΕ απάντησε με πειθαρχικά μέτρα.

Η ελεγκτής του ΟΠΕΚΕΠΕ, Παρασκευή Τυχεροπούλου, αντιμετωπίζει τρεις πειθαρχικές διώξεις και δύο αγωγές. Έχουν κατασχεθεί τα αρχεία και ο υπολογιστής της, ενώ υπήρξε διάρρηξη στο ντουλάπι της. Επιπλέον, έλαβε σημείωμα αναστολής μισθού για «παραβίαση υποχρεώσεων εμπιστευτικότητας» και «συμπεριφορά που δεν αρμόζει σε δημόσιο υπάλληλο εντός του ΟΠΕΚΕΠΕ».

Παρά το αίτημα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας για απόσπασή της, ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, δεν το ενέκρινε. Η Εισαγγελία αναγκάστηκε να αποσύρει το αίτημα.

Η δικογραφία της υπόθεσης του ΟΠΕΚΕΠΕ εστάλη στο ελληνικό κοινοβούλιο, καθώς μόνο αυτό έχει την εξουσία να διερευνά εγκλήματα που διαπράττονται από υπουργούς.

Η Νέα Δημοκρατία έχει απορρίψει τις εκκλήσεις των εισαγγελέων της ΕΕ να αναλάβει δράση κατά των υπουργών της και έχει συστήσει επιτροπή που θα εξετάσει τη διαχείριση των αγροτικών κονδυλίων από το 1998.

Η εισαγγελία σημειώνει ότι η παραγραφή για φερόμενα εγκλήματα που διέπραξε ο Μάκης Βορίδης είναι τον Οκτώβριο. Ο Άδωνις Γεωργιάδης ισχυρίστηκε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία δεν έχει δικαίωμα να κρίνει τον Βορίδη ή τον Αυγενάκη, παρά μόνο να προτείνει στο κοινοβούλιο να διερευνήσει τυχόν ευθύνες.

Ο Νίκος Ανδρουλάκης, πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, δήλωσε ότι η γραμμή της κυβέρνησης «προσβάλλει τη νοημοσύνη του ελληνικού λαού» και ότι η χώρα θα κληθεί να πληρώσει το πρόστιμο. Το ΠΑΣΟΚ και αριστερά κόμματα υπέβαλαν προτάσεις για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, οι οποίες απορρίφθηκαν.

Ο Μάκης Βορίδης δήλωσε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ποινικό αδίκημα με βάση τις ενέργειές του ως υπουργός και χαρακτήρισε τις προτάσεις της αντιπολίτευσης «προφανώς αβάσιμες». Ο Λευτέρης Αυγενάκης δήλωσε ότι οι προτάσεις της αντιπολίτευσης για τη διερεύνησή του ήταν «νομικά ελαττωματικές».

Ο πρωθυπουργός παραδέχτηκε ότι «απέτυχαν» και ότι οι αδυναμίες του ΟΠΕΚΕΠΕ επέτρεψαν πελατειακές πρακτικές. Υποσχέθηκε ότι όσοι έλαβαν ευρωπαϊκά κονδύλια χωρίς να τα δικαιούνται θα υποχρεωθούν να επιστρέψουν τα χρήματα.

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα κλείσει τον ΟΠΕΚΕΠΕ μέχρι το τέλος του 2026 και ότι όλοι οι έλεγχοι και οι πληρωμές θα διενεργούνται μέσω της ΑΑΔΕ.

Οι ενέργειες αυτές πραγματοποιήθηκαν αφού εισαγγελείς εισέβαλαν στα κεντρικά γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ και η επικεφαλής της Εισαγγελίας, Λάουρα Κοβέσι, κατηγόρησε αξιωματούχους ότι εμπόδισαν την έρευνα.

Ενώ ένας πρόεδρος αναγκάστηκε να παραιτηθεί, άλλοι αξιωματούχοι του ΟΠΕΚΕΠΕ που εμπλέκονται στο σκάνδαλο παραμένουν στις θέσεις τους και συνεχίζουν να επιβλέπουν τις πληρωμές.

Όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία στη δικογραφία, η ίδια ομάδα υπόπτων θα μπορούσε να συνεχίσει τις δραστηριότητές της. Τελικά, θα αποδοθεί δικαιοσύνη σε αυτή την υπόθεση ή θα συνεχίσει να σκεπάζεται από το πέπλο της ατιμωρησίας;