Στο επίκεντρο της πρότασης για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, μετά τη συνάντηση των Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα, βρίσκεται η παραχώρηση εδαφών από το Κίεβο, κυρίως στην περιοχή του Ντονμπάς, την καρδιά της βιομηχανίας στα ανατολικά.

Η ρωσόφωνη αυτή περιοχή αποτελεί τη «βασική αιτία» του πολέμου, σύμφωνα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, και η κατάληψή της είναι στην κορυφή των εδαφικών και πολιτικών του επιδιώξεων.

Ο Πούτιν επιδιώκει τον έλεγχο του Ντονμπάς από το 2014, αρχικά μέσω αυτονομιστών φιλικά προσκείμενων στο Κρεμλίνο και στη συνέχεια με στρατιωτική εισβολή και προσάρτηση μέρους της περιοχής το 2022. Από την πρώτη ημέρα του πολέμου, το Ντονμπάς είναι το επίκεντρο των πιο αιματηρών μαχών και κεντρικός στόχος της καλοκαιρινής επίθεσης των Ρώσων.

Οι δυνάμεις του Κρεμλίνου και οι αυτονομιστές σύμμαχοί τους έχουν καταλάβει περίπου το 87% του Ντονμπάς από το 2014. Οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να καταλάβουν τα εναπομείναντα 2.600 τετραγωνικά χιλιόμετρα που παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο, υφιστάμενες σοβαρές απώλειες. Χωρίς ειρηνευτική συμφωνία, η μάχη για το Ντονμπάς αναμένεται να διαρκέσει όλο τον επόμενο χρόνο με τεράστιο κόστος σε ζωές.

Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα παραμένουν ασαφείς. Όσα γνωρίζουμε προέρχονται από δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου μετά τη σύνοδο. Ο Πούτιν ζητά την απόσυρση των ουκρανικών δυνάμεων από το Ντονμπάς, προσφέροντας ως αντάλλαγμα το «πάγωμα» των συγκρούσεων στην υπόλοιπη Ουκρανία κατά μήκος του μετώπου και γραπτή δέσμευση για παύση των επιθέσεων.

Οι ουκρανικές Αρχές εκτιμούν ότι τουλάχιστον 200.000 πολίτες ζουν ακόμη στο τμήμα του Ντονμπάς που ελέγχεται από το Κίεβο, κυρίως στη βιομηχανική περιοχή γύρω από το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ.

Από την έναρξη της εισβολής το 2022, η Μόσχα έχει προσαρτήσει τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας μετά από δημοψηφίσματα που διεξήχθησαν υπό αμφισβητούμενες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένου του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, που αποτελούν το Ντονμπάς.

Από τις τέσσερις περιοχές του δημοψηφίσματος, μόνο το Λουγκάνσκ ελέγχεται πλήρως από τη Ρωσία. Οι δυνάμεις του Πούτιν έχουν πολεμήσει σε οκτώ άλλες περιοχές, από τις οποίες είτε αποχώρησαν είτε κατέλαβαν μικρά τμήματα.

Το Ντονμπάς βρίσκεται στο επίκεντρο του οράματος του Πούτιν για τον πόλεμο, βασισμένο στην ιδέα της ιστορικής ενότητας όλων των ρωσόφωνων εντός της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο Πούτιν παρουσίασε την εισβολή ως προσπάθεια υπεράσπισης των ρωσόφωνων αυτονομιστών της περιοχής που μάχονται εναντίον της κυβέρνησης του Κιέβου με τη στήριξη του Κρεμλίνου από το 2014.

Η αφοσίωση αυτή καθιστά τον έλεγχο του Ντονμπάς κρίσιμο για τον Πούτιν, ώστε να μπορεί να ισχυριστεί πως «ολοκλήρωσε την αποστολή» στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Κονσταντίν Ρεμτσούκοβ, δημοσιογράφο με δεσμούς με το Κρεμλίνο.

Ο ίδιος και άλλοι διεθνείς σχολιαστές υποθέτουν ότι ο Πούτιν είναι πιθανώς έτοιμος να ανταλλάξει άλλα κατεχόμενα εδάφη για να αποκτήσει ολόκληρο το Ντονμπάς.

Η περιοχή έχει υπάρξει διαφιλονικούμενη από την εποχή που η Ουκρανία αναδύθηκε ως αυτόνομο κράτος στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν Ουκρανοί εθνικιστές, κομμουνιστές και Ρώσοι φιλομοναρχικοί πολέμησαν για τον έλεγχο του βιομηχανικού πλούτου της περιοχής κατά την περίοδο μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων.

Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της περιοχής ήταν ουκρανικό μέχρι τις εκστρατείες βίαιης εκβιομηχάνισης του Στάλιν, που οδήγησαν στη μαζική μετανάστευση Ρώσων εργατών και στις μαζικές δολοφονίες Ουκρανών αγροτών, καθώς και στην καταπίεση της ουκρανικής γλώσσας.

Οι απόψεις για το αν ο Πούτιν θα σταματήσει στο Ντονμπάς διίστανται. Η κακή πορεία της ρωσικής οικονομίας υποδεικνύει ότι, αν ικανοποιηθεί το αίτημά του, ο Πούτιν είναι πιθανό να μην επιτεθεί τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν φωνές εντός της Ρωσίας που θα ζητήσουν περαιτέρω επέκταση των συνόρων.